استفاده تکنولوژی توسط فرزندان

با سلام به شما کاربر محترم

در ابتدا بابت اعتمادی که به ما کردید و مسائلتون رو با ما به اشتراک گذاشتید تشکر می کنم و امیدوارم در حد بضاعت بتوانم به سوالات و دغدغه های شماست پاسخگویی کنم.

درباره حدیث مذکور باید عرض کنم که فرزند زمانه بودن بطور کلی اشاره به آگاه بودن مسلمان بیدار از اوضاع و احوال و شرایط زمانی است که در آن زندگی می کند . پیامبر گرامی اسلام (ص) در روایتی در این باره می فرماید : «العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس؛ آن کس که آگاه از زمان و شرایط دوران خویش است مورد هجوم اموری که او را به اشتباه و شبهه می اندازد واقع نمی شود.» پس فرد آگاه از اوضاع و احوال حاکم بر روزگار خود فرزند زمان خود است و با مسایل و موضوعات و امور جاری در زمان خود مانوس و آشنا است. 

با این توضیح، رشد تکنولوژی و استفاده از اون، می تواند کارها رو تسهیل و تسریع کند. لذا استفاده از تکنولوژی های امروزه از جمله رسانه های مختلف مانند شبکه های اجتماعی، بازی های رایانه ای و فضای مجازی از آنجایی که دارای فواید قابل توجهی است، می تواند توصیه شود. طبعا در مواجهه با تکنولوژی های روز، هیچ گاه توصیه به محرومیت و عدم استفاده از این ابزارها نمی شود، بلکه استفاده به اندازه نه در حد افراط قابل توصیه است. بنابراین از جهت تربیتی نیز استفاده از رسانه به حد تعادل و اندازه قابل توصیه است.

اما استفاده بیش از حد که منجر به وابستگی فرد به رسانه شود، قطعا خطاست و مشکل آفرین است. بنابراین بهترین استراتژی در مواجهه با تکنولوژی های روز نه حذف و محرومیت است و نه دلبستگی و وابستگی به آن است، بلکه استفاده متعادل و در حد نیاز است.

بنابراین آن دسته از والدینی که چنین تکنولوژی هایی رو کاملا بد می دانند و از دسترس بچه ها حذف می کنند، کار درستی نیست، بلکه در دراز مدت باعث می شود که بچه ها نسبت به اینگونه تکنولوژی ها در آینده بیشتر گرایش پیدا کنند و یک حالت حرص نسبت به رسیدن به چنین تکنولوژی در انها اتفاق می افتد. از طرفی در اختیار قرار دادن این ابزارها به صورت کامل بدون محدودیت هم صحیح نیست و از اون طرف بوم افتادن است؛ چراکه زمینه وابستگی رو در بچه ها افزایش می دهد و از مهارتهای دیگر باز می مانند. در حالی در اختیار قرار ابزارهایی مثلا گوشی همراه، تبلت با رعایت حدوحدود استفاده از آن می تواند منطقی و کارساز باشد.

نکته: برای در اختیار قرار دادن گوشی، تبلت و ابزارهای رسانه ای جهت کنترل و نظارت بهتر و مدیریت استفاده، هیچ گاه ها مالکیت این وسایل رو در اختیار بچه های خردسال، کودک و حتی نوجوان قرار ندهند، چراکه این مالکیت دادن به بچه ها باعث می شود که در دراز مدت، والدین نتوانند نظارت و مدیریت درستی در این زمینه داشته باشند. لذا توصیه می شود که گوشی یا تبلت پدر یا مادر رو در اختیار بچه ها باشد و یک زمان مشخصی رو برای استفاده از این ابزار معین کنند؛ مثلا استفاده یک تا دو ساعت کافی است؛ به ویژه برای کودکان بیش از این توصیه نمی شود.

 درنتیجه با این سوالتون که اشاره کردید "این ابزار را با روش های بهتری در اختیار فرزندان قرار دهیم و با نظارت خود از خطرات احتمالی جلوگیری کنیم" موافقیم و با توجه به توضیح بالا، در اختیار قرار دادن ابزارهای رسانه ای مشکلی ندارد.

برای مشخص کردن حدو حدود استفاده از ابزارهای رسانه ای نیز با توجه به اینکه بناست مالکیت گوشی و تبلت به بچه ها واگذار نشود، بچه ها راحتتر سقف استفاده رو که والدین تعیین می کنند می پذیرند، برخلاف آنجایی که مالکیت گوشی رو دراختیار بچه ها قرار می دهیم و اون موقع بچه ها به جهت احساس مالکیتی که نسبت به گوشی دارند، توقع بیشتری در نوع و میزان استفاده از آن دارند.

نکته ای که در تعیین میزان استفاده از گوشی باید درنظر داشت همانطور که اشاره شد، نباید بیش از دو ساعت، گوشی یا وسایل رسانه ای در اختیار بچه ها قرار داد و باید جهت جلوگیری از بهانه گیری های بچه ها در این زمینه، باید برنامه جایگزین خوشایندی درنظر گرفت مثل بازی های خانوادگی، باشگاه رفتن، پارک رفتن، مشاهده تلویزیون و ... 

این سوالتون که اشاره کردید "بهترین روش که به بچه ها خط قرمزها رو بفهمانیم که در آینده اگر به اجتماع بزرگتری وارد شدند ، دچار خودباختگی نشن چیه ؟" متوجه ارتباطش با بحث قبلی تون نشدم! بطور کلی باید عرض کنم که هرچقدر نوع تربیت بر مبنای شکل گیری هویت باشد، بچه ها در آینده دچار خودباختگی نمی شوند. خودباختگی زمانی اتفاق می افتد که بچه ها به اون هویت فرد سالم، مسلمان، مومن، شاد نمی رسن. اگر تمرکزمون در تربیت روی باورسازی درونی بچه ها باشد بدین صورت که خود فرزند با بزرگ شدن و رشد عقلانی و شناختی اش، خوب رو از بد تمییز بدهد و بفهمد که چه چیزی برای او خوب و چه چیزی بد است، خودبخود در مواجهه با چالشهای بیرونی، خودباخته نمی شود! و این زمانی اتفاق می افتد که روی درون و هویت و شخصیت بچه کار کنیم.

اگر روی ساختار شخصیت و هویت بچه کار کنیم، نتیجه موردنظر اتفاق خواهد افتاد. اما ساختار شخصیت و هویت چه موضوعاتی هستند؟
اعتماد به نفس، شجاعت، عزت نفس، خلاقیت، نشاط و شادابی، امیدواری، مهربانی، صبر و شکیبایی، عقلانیت، معنویت، پیشرفت. اینها بخش های مهمی از ساختار هویت و شخصیت هستند که والدین روی این مولفه ها کار کنند، حکم ظرف آشپالی رو خواهند داشت که هر محتوایی درون او ریخته می شود، مانع از رسیدن اون ناخالصی ها در درون او می شوند.

درباره این سوال که بچه ها نیاز به سرگرمی و تفریح دارند و طبعا تهیه وسایل اسباب بازی برای بچه ها ضروری است، اما چگونه برخی از والدین که در این زمینه مقاومت می کنند، متقاعد کرد؟ در ابتدا باید گفت که بچه ها نیاز به سرگرمی و تفریح دارند و این جزو نیازهای اساسی کودکان است، اما سرگرمی و تفریح در خرید و تهیه اسباب بازی خلاصه نمی شود. لذا والدین باید توجه داشته باشند آنچه اهمیت دارد، سرگرمی و تفریح بچه هاست و این می تواند از طریق بردن جای خوشایند مثل پارک، بازی با همسن و سالان و بازی کردن والدین با اونها و همچنین از طریق در اختیار قرار ابزار و وسایلی که خطرناک نیستند ولی برای بچه ها جذاب هستند می تواند تحقق پیدا کند. درنتیجه شما به عنوان یک کارشناس بیش از اینکه روی تهیه اسباب بازی بچه ها توسط والدین تاکید کنید، روی سرگرمی و تفریح بچه و اینکه با چه ابزارهایی می توان بچه ها رو سرگرم کرد تاکید داشته باشید. مثلا گاهی بچه ها از وسایل آشپزخونه لذت می برند و اگر چنین وسایلی که برای اونها خطرناک نباشد در اختیارشون قرار بدهید، به جهت میل به کشف، لذت وافری می برند. 

نکته: توصیه بر این است که بچه ها رو کنشگر تربیت کنیم. بدین صورت که خوب وسایل خونه (که خطرناک نیستند) رو در اختیار بچه ها قرار بدهیم و به اونها کمک کنیم تا چیز جدیدی رو بسازند. مثلا با متکا یا پشتی کمک کنیم که یه خونه بسازند یا چند مکعب دراختیارشون قرار بدهیم و یک برجی رو بسازند. این کار هم خلاقیت بچه ها رو پرورش می دهد و کنشگر بار می آیند و یاد می گیریند بیش از اینکه در برابر محیط پیرامونی منفعل رفتار کنند، فعال و کنشگر رفتار کنند.

موفق باشید.