سوال اعتقادی: آیا فهم افراد در روز قیامت یکی است؟

با عرض سلام و ادب خدمت شما

قطعا فهم و درک تمام افراد پس‌از مرگ، با قبلِ آن قابل مقایسه نبوده و وسعتِ درکشان بسیار بیشتر از فهمِ دنیویشان خواهد بود؛ زیرا روح وقتی از قفسِ تن جدا شود، قابلیت‌هایی پیدا می‌کند که غیر قابلِ توصیف است.

و قطعاً درک افراد در عالم آخرت با یکدیگر مساوی نخواهد بود؛ اما اینکه میزان درک اشخاص در آخرت چه اندازه باشد، به نظر می‌رسد که این امر وابسته به وسعتِ روحی دارد که آنها در دنیا بدان رسیده باشند. گاهی ممکن است یک بچه به لحاظ وسعت روحی از یک شخص درس خوانده هم روحش وسیع‌تر باشد.

مرحوم سید هاشم حداد از شاگردانِ مرحوم قاضی نقل می‌فرمودند: پس از فوت فرزند دومم فاطمه که در شب از دنیا رفته بود، ما او را در كنار اطاق نهادیم تا فردا دفن نمائیم. من قدرى به او به نظر بچّه نگاه می‌كردم؛ یعنى كودكى از دنیا رفته است و آنقدر حائز اهمّیت نیست.

همان شب دیدم روحِ او را كه از گوشه اطاق بزرگ شد و تمام خانه را فراگرفت. كم‌كم بزرگ‌تر شد و تمام كربلا را گرفت و بدون فاصله تمام دنیا را گرفت و آن طفل حقیقت خود را نشان می‌داد كه: من با اینكه كودكم، چقدر بزرگم.[پایگاه جامع استاد شهید مطهری، حاج سید هاشم حداد، B2n.ir/b73025]

بخشی از وسعت روحی اشخاص به قبل‌از دنیا برمی‌گردد که چه ظرفیت‌هایی را در عالم ذر و برزخ نزولی کسب نموده باشند و بخشی از آن به دنیا برمی‌گردد. هرقدر که انسان در دنیا بیشتر به تهذیب نفس و تحصیل علمی که در مسیر تهذیب نفس باشد، پرداخته باشد، وسعت روحی بیشتری پیدا کرده و درنتیجه در آخرت نیز، درک بالاتری خواهد داشت.

پس تحصیل علم در دنیا قطعاً می‌تواند در درک بیشتر انسان در آخرت تاثیرگزار باشد، اما نه هر علمی؛ بلکه علمی که به رشد روح و کمالات معنوی انسان کمک کرده و موجب عظمت روحی او شود.

جناب استاد پناهیان نقل می‌کردند، روزی همسر شهید مطهری را دیده و از ایشان پرسیدم که آیا پس‌از شهادتِ این شهید بزرگوار ایشان را در خواب دیده‌اید؟ ایشان فرمودند: بله دیدم. بعد فرمودند: شهید درباره احوالاتش در برزخ گفت: ما اینجا در کلاس توحید امام حسین علیه‌السلام شرکت می‌کنیم.

قطعاً آن سطح معارفی را که ایشان در آن کلاس از محضر وجود مبارک امام حسین علیه‌السلام دریافت می‌کنند، قابل درک برای بسیاری از افرادِ از دنیا رفته نیست. این بدان جهت است که ایشان زمینه‌ی حضور در چنین مقامی را از پیش در دنیا فراهم ساخته بودند. آن زمینه‌سازی هم چیزی غیر از سعی و کوششِ در جهت به دست آوردنِ علم و معارف توحیدی نیست.