سوال اعتقادی: کفایت، از شروط حاکم جامعه، را توضیح دهید؟

با سلام خدمت شما

از مهم‌ترین اهداف تشکیل هر حکومتی، تأمین مصالح شهروندان است. بدین منظور لازم است شخصی در رأس امور قرار گیرد که علاوه بر برخورداری از شرط فقاهت و عدالت که تضمین‌کننده فهم درست و عمل به وظیفه است، از شرط کفایت نیز برخوردار باشد. یعنی توانایی مدیریت کشور را داشته باشد، زمان‌شناس باشد، زیرک و مدبر باشد. او با برخورداری از این ویژگی‌ها و با اتکا بر فقهی خود می‌تواند مصالح جامعه را تأمین نماید.

آیت‌الله مصباح یزدی در توضیح این شرط می‌فرمایند:
ویژگی‌های ممتاز امام معصوم علیه‌السلام این است که به موضوعات و مصالح واقعی، صرف‌نظر از احکام و قوانین آن، احاطه دارد و به‌عبارت‌دیگر مدیر و مدبّر است. این ویژگی را می‏توان به خصوصیات دیگری تحلیل کرد که عبارت‌اند از زیرکی، شجاعت، صلابت و شروط دیگری که برای حسن تدبیر لازم است. بنابراین اگر بخواهیم حکومتی شبیه به حکومت امام معصوم علیه‌السلام تشکیل دهیم، باید کسی در رأس آن قرار گیرد که از این شرط برخوردار، و افزون بر علم به قوانین الهی، به تدبیر امور جامعه و همچنین امور سیاسی و اجتماعی آگاهی کامل داشته باشد. ازاین‌رو هر فقیه عالم و باتقوایی، برای ولایت بر امت اسلامی صلاحیت ندارد. چه‌بسا فقیهی عالم‏تر و باتقواتر از همه باشد؛ اما حسن تدبیر نداشته باشد و حتی نتواند خانواده‏اش را به‌خوبی اداره کند. این نقیصه به علم و تقوایش ضرر نمی‏زند؛ ولی صلاحیت وی را برای ولایت امور مخدوش می‏کند. به‌عبارت‌دیگر حسن تدبیر، به آگاهی از امور سیاسی و بین‌المللی و امور دیگر بستگی دارد.

بنابراین، تجربه مدیریتی و مهارت در تطبیق قوانین کلی بر موارد جزئی از شرایط لازم برای اداره جامعه اسلامی است. ممکن است کسانی قانون را خوب بشناسند و صلاحیت و تقوا داشته باشند؛ اما مهارت کافی و تدبیر لازم برای اجرای قانون نداشته باشند. مجری قانون اسلامی، پس از آشنایی با قوانین کلی الهی، باید مصادیق آن قوانین را بشناسد و بداند چگونه و با چه روشی قوانین را اجرا کند که روح قانون و هدف قانون‌گذار حفظ شود و این نیازمند بینش و فراست و مهارت و تجربه است.[حکیمانه‌ترین حکومت، کاوشی در نظریه ولایت فقیه، ص207و208]