چگونه قرآن بخوانیم؟

برای تلاوت قرآن آداب خاصی هست که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌شود:

1- در حال طهارت و با وضو به تلاوت قرآن بپردازید.

2- در حالی‌که مسواک کرده‌اید قرآن را تلاوت کنید.

3- با صوت زیبا تلاوت کنید.

4- با جَهر متوسط بخوانید؛ نه با صدای آهسته باشد و نه با صدای بسیار بلند.

5- در حال تلاوت، با ادب و طمأنینه و رو‌به‌قبله باشید؛ چه نشسته و چه ایستاده و اگر نشسته می‌خوانید، تکیه نکنید.

6- از روی "مصحف" تلاوت کنید، که نگاه در "مصحف" و تلاوت از روی آن آثار خاصی دارد اگرچه آیات را حفظ باشید.

7- قبل از شروع بگویید: "أستعیذ بالله السّمیع العلیم من الشّیطان الرّجیم"؛ "به خداوند شنوا و دانا، از شیطان رانده‌شده پناه می‌برم" و یا بگویید: "أعوذ بالله السّمیع العلیم من الشّیطان الرّجیم" و بعد بگویید: "بسم الله الرّحمن الرّحیم". سپس تلاوت را شروع کنید تا با عنایت خدای متعال از دخالت‌های شیطانی در نفس خود محفوظ بمانید. خدا در قرآن می‌فرماید:

"فَإِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيمِ(*)إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطانٌ عَلَى الَّذينَ آمَنُوا وَ عَلى‏ رَبِّهِمْ يَتَوَکَّلُونَ(*)

وقتی قرآن را تلاوت می‌کنی، پناه ببر به خدای متعال از شیطان مطرود. البته شیطان را بر آنانی‌که ایمان آورده و به پروردگارشان توکل می‌کنند، تسلط و سیطره‌ای نیست." (آیات 98و99 سوره‌ی نحل)

8- ترتیل را مراعات کنید؛ امام موسی‌بن‌جعفر علیه‌السّلام از پدران بزرگوار خود نقل می‌کند: از رسول اکرم صلی الله علیه و آله در خصوص آیه‌ی "وَ رَتِّلِ القُرآنَ تَرتِیلا" سؤال شد و آن حضرت در توضیح و تفسیر آیه فرمود: "قرآن را روشن و واضح تلاوت کن و حروف و کلمات آن را جدا از هم و پراکنده مساز، مانند پراکنده‌ساختن دانه‌های ریگ از یکدیگر، و آن را سریع و تند تلاوت نکن، همانند تند خواندن شعر. وقتی به عجایب قرآن می‌رسید، توقف کنید و به تدبّر و تأمل بپردازید و با تلاوت آن دل‌ها را به‌حرکت آورید و باشتاب و بی‌تأمل نخوانید؛ به نحوی که بخواهید زود به آخر سوره برسید."

9- به‌هنگام تلاوت قرآن به چیز دیگری فکر نکنید و متوجه‌ی آیات قرآن باشید.

10- در آیات قرآن تدبّر کنید که در این‌صورت از انوار، هدایت‌ها، حقایق، معارف، دقایق و اسرار قرآن، به‌اندازه‌ی خود بهره‌مند خواهید شد. تلاوتى كه در آن تدبّر نباشد، آن‌طور كه شايسته است، فايده‌اى نخواهد داشت. البته اين بدان معنا نيست كه اگر كسى اهل تدبّر نباشد و يا معانى آيات را حتّى در حدِ ترجمه نداند، از تلاوت قرآن بهره‌اى نخواهد برد! چنين‌كسى هم با مراعات قسمتى از آداب تلاوت، بهره‌ی خود را خواهد برد.

11- حقّ آیات را مراعات کنید؛ به این معنا که به‌هنگام تلاوت قرآن، وقتی از رحمت و بهشت یاد می‌شود، خود را از آن رحمت محروم نبینید و وقتی به آیات عذاب و آتش و سخط و غضب می‌رسید، بترسید و به خدای متعال پناه ببرید که از اهل عذاب و آتش نباشید و مشمول سخط و غضب نگردید. وقتی به آیات تکبیر، تعظیم، تسبیح و تحمید می‌رسید، به تکبیر، تعظیم، تسبیح و تحمید حقّ بپردازید. هنگامی‌که به آیات استغفار و طلب عفو و بخشش می‌رسید، استغفار کنید و طلب عفو و مغفرت نمایید. آنجایی‌که به ذکر صالحان می‌رسید، از خدا بخواهید شما را نیز از آنان و در جمع آنان قرار دهد و آن‌گاه که به ذکر اهل طغیان و غفلت می‌رسید، از خدا بخواهید که شما را از ورود به جمع آنان حفظ کند. امام صادق عليه‌السّلام فرمود: "به‌هنگام تلاوت قرآن وقتى به آيه‌اى رسيدى كه در آن ذكر بهشت شده‌است، از خدا بهشت را بخواه، و وقتى به آيه‌اى رسيدى كه در آن ذكر آتش به‌ميان آمده‌است، به خدا پناه ببر از آتش."

در پايان تذكر اين نكته بايسته است كه هرچه مى‌توانيد در تلاوت قرآن و مراعات آداب آن، جدّيّت داشته باشيد و اين امر را مهم بشماريد و بدانيد كه هر چه در تلاوت قرآن بكوشيد و با آن وحدت يابيد به همان‌اندازه به "حقيقت نورى قرآن" نزديك شده و در نتيجه "حقيقت نورى خود" را خواهيد يافت؛ زیرا "حقیقت نوری انسان" از "حقیقت نوری قرآن" و مرتبه‌ای از مراتب آن است و این سرّ برای اهل آن معلوم و از نااهلان محجوب است.

منبع: برگرفته از کتاب قرآن‌شناسی، صالح قنادی.