اثبات تاریخی جریان غدیر

يكي از قطعي ترين و محكم ترين وقايع تاريخ اسلام كه شايد هيچ حكايتي از حيث سندي به پاي آن نرسد، حديث غدير و داستان غدير خم است. قضيه به طور بسيار خلاصه بدين شرح است: در دهمين سال هجرت رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ قصد زيارت خانه خدا را نمود، لذا گروه عظيمي از مردم براي انجام مناسك حج به مدينه آمدند، تا از فيض وجود نبي اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ استفاده كنند، روز شنبه 24 يا 25 ذيقعده به قصد حج پياده از مدينه خارج شدند.
تعداد ياران حضرت در حجه الوداع را 114 هزار نفر يا 120 و يا 124 هزار نفر در كتب مربوطه ثبت كرده‌اند. حج انجام شد، پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ با جمعيت آهنگ بازگشت به مدينه كردند، هنگامي كه به غدير خم رسيدند اين آيه نازل شد: يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربك... (1): «اي رسول ابلاغ كن آنچه را كه پروردگارت به تو امر كرده و اگر اين كار را انجام ندهي رسالتت را انجام نداده اي و خداوند تو را از شر مردم محافظت خواهد كرد».
در اين هنگام پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ به آنان كه جلو رفته بودند دستور داد برگردند و آنان كه عقب افتاده بودند رسيدند و نماز ظهر اقامه شد، پس از پايان نماز حضرت از جهاز شتر، محل مرتفعي ترتيب دادند و شروع به خواندن خطبه كردند: حمد و سپاس مخصوص خداست، ياري از او مي خواهيم... سپس از مردم پرسيد آيا من رسالتم را انجام دادم؟ همگي گفتند: ما گواهي مي دهيم كه تو پيام خدا را ابلاغ كردي، سپس فرمودند: اي مردم كيست كه بر اهل ايمان از خود آن ها سزاوارتر است؟ مردم گرفتند: خدا و رسول داناترند، سپس فرمودند: «من كنت مولاه فعلي مولا» هر كس من مولا و سرپرست او هستم بعد از من علي سرپرست و مولاي اوست».
به گفته احمد بن حنبل پيشواي حنبلي ها پيامبر اين جمله را چهار بار تكرار كرد، سپس دعا فرمودند و در ادامه اين آيه نازل شد: اليوم اكملت لكم دينكم(2) امروز دين شما را كامل كردم و اسلام را به عنوان دين خود برگزيدم و راضي شدم...». ابن عباس گفت: «به خدا سوگند ولايت علي ـ عليه السلام ـ بر همگان واجب گشت».(3)
اين روايت توسط 110 نفر از صحابه پيغمبر در كتب اهل سنت نقل شده كه ما به اسامي تعدادي از آن ها اشاره مي كنيم. 1. امير المومنين علي بن ابي طالب 2. فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ 3. امام حسن مجتبي ـ عليه السلام ـ 4. امام حسين ـ عليه السلام ـ 5. ابوبكر ابن قحافه تميمي 6. ابو ذويب خويلد 7. ابو رافع قبطي 8. ابوهريره اوسي 9. ام سلمه همسر پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ 10. انس بن مالك، 11. زيد بن ثابت 12. عمر بن خطاب و... .
هم چنين 84 نفر از تابعين حديث غدير را نقل كرده اند كه همگي در كتب اهل سنت موجود است.
عده زيادي از علماي طراز اول اهل سنت به متواتر (قطعي) بودن حديث غدير اعتراف كرده اند از جمله آن ها: 1. جلال الدين سيوطي. 2. علامه مناوي. 3. علامه عزيزي. 4. ابن كثير دمشقي. 5. شيخ عبدالله شافعي و... .
علماي بسيار زيادي از اهل سنت به صحت حديث غدير اعتراف كرده اند. از جمله آن ها: 1. ابن حجر هيثمي. 2. حاكم نيشابوري. 3. حلبي. 4. ابن كثير دمشقي. 5. ترمذي. 6. آلوسي. 7. ابن حجر عسقلاني. 8. ابن معازلي شافعي. 9. ابن ابي الحديد معتزلي. 10. شهاب الدين قسطلاني.
بسياري از علماي اهل سنت در طول تاريخ راجع به سند و صحت حديث غدير كتاب جداگانه اي تأليف كرده و آن را اثبات كرده اند از جمله آن ها: 1. محمد بن جرير طبري كتابي به نام «الولايه في طرق حديث الغدير» تأليف نمودند. 2. حافظ ابن عقده كتابي به نام «الولايه في طرق حديث الغدير». 3. ابوبكر جعابي كتابي به نام «من روي حديث غدير خم» تأليف نمودند. 4. امام الحرمين جويني در كتاب «ينابيع الموده». 5. ابو سعيد سبحاني كتابي به نام «الدرايه في حديث الولايه» تأليف كردند و... .(4)
خلاصه 360 دانشمند از علماي اهل سنت و معروف جهان اسلام به صحت حديث غدير اعتراف و از آن دفاع كرده اند.(5) لذا راجع به سند حديث غدير هيچ شك و شبهه اي وجود ندارد و همه علما اعم از شيعه و اهل سنت آن را پذيرفته اند، و كسي به سند حديث غدير اشكال نكرده است.
پاورقی:
1. مائده : 67.
2. مائده : 3.
3. مکارم شيرازي، ناصر، تفسير موضوعي پيام قرآن، قم، انتشارات مطبوعاتي هدف، چاپ اول، 1373ش، ج9، ص181.
4. رضواني، علي اصغر، غديرشناسي ـ پاسخ به شبهات، قم، انتشارات جمکران، 1384ش، ص125 ـ 83.
5. تفسير موضوعي ـ پيام قرآن، همان، ج9، ص183.
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات