در روایات از این روز به بزرگی و عظمت یاد شده و اعمال مختلفی برای آن بیان شده است.
25 ذی‌القعده روز دحوالارض است؛ در روایات از این روز به بزرگی و عظمت یاد شده و اعمال مختلفی برای آن بیان شده است. حتی در روایات به عنوان یکی از چهار روزی که روزه در آن ثواب بسیار دارد، معرفی شده است. اما به راستی این همه عظمت و قداست این روز برای چیست و چرا به عنوان «دحو الارض» نامیده شده است؟
قرآن کریم در سوره نازعات می‌فرماید: «وَ اَلْأَرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها [نازعات/۳۰] زمین را بعد از آن گسترش داد»؛ «دحا» از ماده دحو (بر وزن محو) به معنى گستردن است بعضى نيز آن را به معنى تكان دادن چيزى از محل اصليش تفسير كردهاند و چون اين دو معنى لازم و ملزوم يكديگرند، به يك ريشه باز مىگردند. به هر حال منظور از «دحو الارض» اين است كه در آغاز تمام سطح زمين را آب‌هاى حاصل از باران‌هاى سيلابى نخستين فرا گرفته بود، اين آب‌ها تدريجا در گودال‌هاى زمين جاى گرفتند و خشكی‌ها از زير آب سر بر آوردند و روز به روز گستردهتر شدند تا به وضع فعلى در آمد (و اين مساله بعد از آفرينش زمين و آسمان روى داد).[1]
طبق روایات معصومین، در یک دوره کل زمین را آب فرا گرفته بود، سپس آرام آرام این آب‌ها کم شد و سطح زمین از زیر آب بیرون آمد، لذا روزی که اولین نقطه‌ی زمین از آب بیرون آمد را «دحو الارض» نامیده‌اند، و طبق همین روایات اولین قسمتی از زمین که از زیر آب بیرون آمد و خشکی محسوب شد، زمینی بوده که بعدها کعبه بر روی آن بنا شد.[2] بنابراین اولین قسمت زمین که از آب بیرون آمد، زمین کعبه بود و سپس به مرور سایر نقاط و سرزمین‌های دیگر از آب بیرون آمد، لذا این روز و آن لحظه به «دحو الارض» یعنی گسترش زمین معروف شده است و برخی نیز از آن به تولد زمین تعبیر کرده‌اند.
این مطالب مورد تایید علم زمین‌شناسی نیز بوده و آنان نیز تایید کرده‌اند که یک دوره، زمین کلا زیر آب بوده و تمام زمین را دریاها فرا گرفته بودند و به مرور زمان آب‌ها کم شده و خشکی‌ها از زیر آن مشخص گردید.[3]
چند روایت در مورد بزرگی و عظمت این روز:
1. در برخی روایات بیان شده که میلاد حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) و حضرت عیسی(علیه‌السلام) در این روز بوده است.[4]
2. امیرالمومنین(علیه السلام) فرمودند: «اولین رحمت خداوند از آسمان به سوی زمین در روز ۲۵ ذی‌القعده نازل شده است.»[5]
3. امام کاظم(علیه‌السلام) نیز در این زمینه فرمود: «خداوند در ۲۵ ماه ذی‌القعده بیت‌الله را قرارداد و این اولین رحمتی است که خداوند بر مردم نازل کرد، خداوند این بیت را برای مردم محل اجتماع، پناه‌گاه و امن‌وامان قرار داد.»[6]
4. امام رضا(علیه‌السلام) نیز فرمود: «روز ۲۵ ذی‌القعده روزی است که رحمت الهی در آن منتشر شده و زمین گسترده شده و کعبه در زمین قرار داده شده است.»[7]
بنابراین طبق این روایات، این روز بسیار عظیم و مقدس است و اولین رحمت خداوند متعال در این روز بر زمین نازل شده و زمین کعبه نیز از آب بیرون آمده است.
در این روز اعمال خاصی بیان شده که خوب است انسان برای نزدیک شدن به رحمت الهی آن‌ها را انجام دهد:
1. روزه؛ 2. نماز: بدین کیفیت که دو رکعت است، در وقت ظهر، در هر رکعت بعد از «حمد» پنج مرتبه سوره «الشمس» خوانده می‌شود و بعد از سلام نماز نیز باید بگوید: «لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ». سپس این دعا را بخواند: «یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَام».
3. دعا: دعاهای مخصوص وارد شده که برای خواندن آن‌ها به مفاتیح الجنان مراجعه کنید.
___________________________________
پی‌نوشت:
[1]. مكارم شيرازى ناصر، تفسير نمونه، دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ اول، 1374 ش، ج26، ص 101.
[2]. شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، 1406ق، ص 79.
[3]. برای مطالعه بیشتر به این مطلب و این مطلب مراجعه کنید.
[4]. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، همان.
[5]. شيخ حر عاملى، محمد بن حسن، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، مؤسسة آل البيت عليهم السلام، قم، چاپ: اول، 1409 ق، ج ۱۰، ص ۴۵۱.
[6]. كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، الكافي، دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق، ج ۴، ص ۱۴۹.
[7]. وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص 450.
امام رضا(علیه‌السلام) فرمود: «روز ۲۵ ذی‌القعده روزی است که رحمت الهی در آن منتشر شده و زمین گسترده شده و کعبه در زمین قرار داده شده است.» طبق این روایات، در این روز، کعبه به عنوان خانه خدا و محل تجمع یکتاپرستان مشخص گردید و اولین رحمت الهی بر زمین و ساکنان آن نازل شد.