انتظاری با رنگ و بوی اضطرار

بسم الله الرحمن الرحیم

انتظار مقوله‎ای آشنا، نه تنها برای شیعه بلکه برای بشر است. بشر از روزی که خود را شناخته منتظر بوده است. وی با رشد عقلش، دریافته است که باید جهانی با این همه رنگ و زیبایی‎های متفاوت و خیره کننده، روزی را داشته باشد که مشکلات بشر برطرف شود تا بتواند در آن با آسودگی زندگی کند.

آیه 62 سوره نمل می‎فرماید: «کیست که درمانده را زمانی که او را بخواند اجابت کند و گرفتاری را برطرف سازد؟ و شما را جانشینان این زمین قرار دهد؟ آیا معبودی با خدا شریک است؟ چه کم پند می‎گیرند»[1]

خداوند متعال در این آیه و دو آیه قبل و بعد از آن، پرسش‎هایی در مورد جهان هستی مطرح کرده تا بدین وسیله از مردم اعتراف بگیرد که کسی نمی‎تواند در این کارها شریک و همراه او باشد.

در آیه فوق، خداوند بشری را که در بین امواج سهمگین روزگار، در حال غرق شدن است، به سوی خود می‎خواند. خداوند مقام اضطرار(امن یجیب المضطر) را برای چنین غریق درمانده‎ای عنوان کرده و وی را در چنین مقامی توصیف می‎کند. در ادامه آیه، خداوند اشاره به بزرگ‎ترین مشکل بشر که او را به اضطرار رسانده، می‎کند و آن چیزی نیست جز "حکومت‎های جور". خدواند می‎فرماید: اگر حکومت‎های جور، شما را مضطر کرده و از ظلم آنان به ستوه آمده‎اید، به من مراجعه کنید تا برای‎تان راه فرجی قرار دهم و صالحان را بر شما حاکم کنم تا ظلم‎ها برچیده گردد و جای خود را به عدالت و صفا و صمیمیت دهد.

آری زمانی که دیگر دست بشر از اصلاح امور ناتوان و درمانده شود آن‎گاه است که به سوی خدا رفته و از او درخواست اصلاح می‎کند. و البته خدا را ارحم الراحمین می‎یابد. حال باید پرسید "آیا بشر به مقام اضطرار رسیده است؟"

شاید به ذهن بیاید "مقام اضطرار چیست؟"

مقام اضطرار همان‎گونه که از نامش پیداست، وقتی است که دیگر از دست انسان کاری برنمی‎آید و او نمی تواند بدان‎چه می‎خواهد برسد. درخواست بشر در طول تاریخ، عدالت و مساوات و برادری بوده است. حال بعد از این همه زمان، آیا انسان به عدالت رسیده است؟ وقتی به درستی می‎نگریم می‎بینیم که اتفاقا هر روز از عدالت دورتر می‎شود؛ پس هر روز درمانده‎تر از دیروز است.

پس در اضطرار امروز بشر، بحثی نیست. در اینجا مناسب است به روایتی از امام صادق(علیه السلام) اشاره کنیم که می‎فرمایند: «به خدا سوگند گویا من به سوی قائم می‎نگرم در حالی که پشتش را به حجر الاسود زده و خدا را به حق خود می‎خواند... (سپس فرمود:) به خدا سوگند مضطر در کتاب خدا، در آیه (امن یجیب المضطر...) اوست»[2]

حضرت امام صادق(علیه السلام)، امام مهدی(علیه السلام) را به عنوان مایه نجات بشر معرفی می‎کند. آیه فوق هم بشارت حکومت صالحان را به بشر می‎دهد.

آری چه کسی غیر از امام مهدی(عجل الله تعالی فی فرجه الشریف) می‎تواند بشر را به سوی خدا رهنمون کند؟ اگر بشر می توانست خود این راه را برود، تا به حال حتما رفته بود.

آیه شریفه اضطرار را برای تحقق حکومت صالحان، مطرح کرده بود. یعنی تا بشر به یقین نرسد که به امام نیازمند است و بدان مضطرّ نشود، خبری از حکومت صالحان نیز نخواهد بود. با این تعبیر، وظیفه ما نیز مشخص می‎شود. ما وظیفه داریم خود و مردم را به چنین حدی از آگاهی و بصیرت برسانیم که به یقین برسند که امام زمان(علیه السلام) است که چاره کار اوست.

پی‎نوشت‎ها:
[1] «أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَ يَجْعَلُكُمْ خُلَفَاء الْأَرْضِ أَإِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ قَلِيلًا مَّا تَذَكَّرُونَ».(نمل/62)
[2] «و الله لکانی انظر الی القائم و قد اسند ظهره الی الحجر، ثم ینشد الله حقه... قال: هو والله المضطر فی کتاب الله فی قوله: امن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السوء و یجعلکم خلفاء الارض».(تفسیر نور الثقلین، ج 4، ص 94)