وحدت عنصر ذاتی اسلام

نگاه اسلام به وحدت

اسلام، رعایت حقوق اقلیت‌های دینی را یک اصل بنیادین دانسته و ازاین‌رو تبعیض نژادی را نفی کرده و بر آن قلم بطلان کشیده است. اسلام آمده تا جوامع بشری را تحت لوای کلمه توحیدی به سعادت و کمال انسانی برساند و بشر را از طوق نظام‌های سرمایه‌داری و ظالمانه برهاند.

تنها راه این رهایی، پیوستگی و وحدت بین اقلیت‌های مذهبی است؛ وحدتی که همانند اکسیری اعظم، برای هموار کردن این هدف والا راه‌گشاست. دنیای سرمایه‌داری امروزه به خوبی می‌داند تفرقه، بهترین و نزدیک‌ترین راه برای سیطره و چیرگی کامل بر جهان اسلام است؛ راهی که کمترین هزینه را برای دشمن دارد و تمام هزینه‌های آن با همین اختلافات درون‌مذهبی تأمین می‌شود.

در مقابل چنین تفکر و اندیشه فتنه‌گون، وحدت تنها راهی است که می‌تواند نقشه‌های دشمن را خنثی، و جوامع اسلامی را مقابل ظلم و ستمْ یکپارچه کند؛ یکپارچگی‌ای که نیاز به حمایت رهبران مذاهب دارد و اگر خواص در این میدان، به خوبی همراهی و تبیین کنند، عوام مقاومتی از خود نشان نداده، به خواص خود در این اندیشه ضد استکباری اقتدا خواهند کرد.

امروزه جمهوری اسلامی ایران اندیشگاه رواج اندیشه وحدت و محل پیوند دل‌هایی است که عمری بر اثر سیاست فتنه‌گون دشمن زخم خوردند و چه خون‌هایی که پای همین سیاست کثیف ریخته نشد.

تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها
در این اندیشگاه ضد استکباری، تلاش بر این است تا دیدگاه‌های درون‌مذهبی به یکدیگر نزدیک شود، مبانی وحدت‌زا (مانند قرآن و توحید) ملاک وحدت باشد، قوانین قرآنی و سنت نبوی و عقاید مشترکْ معیار دوستی قرار گیرد و مسائل درون‌مذهبیِ اختلافی، در گفتمان‌های علمی و به دور از تعصبات مذهبی بررسی شود.

در این راهبرد پیشرو، جهان اسلام باید از نقاط قوت خود استفاده، و تهدیدها را به فرصت‌ها تبدیل کند؛ نقاط قوتی که اگر در راستای وحدت به کار گرفته شود، هیچ دشمنی جرئت جسارت به امنیت جغرافیایی و مذهبی کشورهای اسلامی را نخواهد داشت؛ چنان‌که امام خمینی رحمه‌الله رمز سعادت جوامع اسلامی و قطع شدن دست استکبار را وحدت کلمه برشمردند و فرمودند: «اگر مسلمین وحدت کلمه داشتند، امکان نداشت اجانب بر آنها تسلط پیدا بکنند. این تفرقه بین مسلمین است که باعث شده تا اجانب بر ما تسلط پید کنند».[1]

مقام معظم رهبری نیز به این نقاط قوت اشاره کرده، می‌فرماید: «کشورهای‌های اسلامی امکانات زیادی دارند، موقعیّت جغرافیایی حساسی دارند، میراث تاریخی بسیار ارزشمندی دارند، منابع اقتصادی بی‌نظیری دارند. اگر ملت‌ها به خود بیایند، خود را بیابند، به خود تکیه کنند، با یکدیگر دست دوستی بدهند، این منطقه، منطقۀ برجسته و درخشانی خواهد شد و دنیای اسلام، روی عزّت و کرامت و آقایی را خواهد دید».[2]

راهبردهای وحدت زا

از جمله راهبردهای مهم که به این پیوند دلی بین مذاهب اسلامی کمک می‌کند تا این جبهه را در مقابل استکبار متحد و یکپارچه کند، راهبردهایی است که در این سال‌های اخیر، مرتب از سوی پرچمدار این اندیشگاه، مقام معظم رهبری، بیان شده است.

تمسک به ریسمان الهی، اتحاد حول محور وجود مقدس پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، شناخت دشمن، شناخت دشمن مشترک، بازی نکردن در میدان دشمن، مقابله با عوامل ضد وحدت، جلوگیری از گسترش مذاهب جعلی درون‌دینی، شناخت قدرت مردم و اعتماد به آن، تمرکز بر اشتراکات، توجه به حدیث ثقلین، تبعیت از اهل بیت علیهم‌السلام، مقابله با تفرقه‌افکنی، بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در جوامع اسلامی، حسن ظنّ به وعده‌های الهی، آگاهی‌بخشی به جوامع از سوی خواص مذاهب و... از جمله همین راهبردهاست که از سوی معظم‌له تبیین شده است.[3]

رهیافت
امروزه جهان اسلام، بیش از هر زمان دیگری به وحدت نیاز دارد؛ وحدتی که جلوی تفرقه، انسان‌کشی، غارت منابع طبیعی، بدبینی و تجزیه جهان اسلام را می‌گیرد، دست دشمن را از تجاوز به حریم مرزی و جغرافیایی جوامع اسلامی قطع، و پای او را از منطقه کوتاه می‌کند. راه رسیدن به چنین دستاورد بزرگ و راه‌گشایی، تنها در گرو عمل به راهبردهای وحدت‌زایی است که از سوی رهبران دینی و خواص مذاهب تبیین شده است.    

پی‌نوشت:
[1]. صحیفه امام، ج7، ص 289- 290 (24/2/58)؛ مؤسسه فرهنگی ولاء منتظر، منشور فرهنگ، ج1، ص125.
[2]. بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی، 29/10/1392.
[3]. هادی رجبی، راهبردهای اتحاد جهان اسلام با ابتنای بر دیدگاه‌های مقام معظم رهبری، فصلنامه پژوهشاهای جهان اسلام، سال 9، ش3، پاییز 1389، ص 68 – 78.