هرگز شیعیان برای ائمه اطهار علیهم‌السلام مقام نبوت و رسالت قائل نیستند و نوع دریافت‌های آنان از وحی را «تحدیث» می‌دانند؛ چراکه آنان «مُحَدَّث»؛ «کسی که فرشته با او سخن می‌گوید» هستند.
خداوند برای هدایت و برپایی عدالت در بین انسان‌ها، حجت‌هایی را فرستاد و آنان را واسطه بین خود و سایر آفریدگان قرار داد. این حجت‌ها پیامبران و امامان معصوم علیهم‌السلام هستند.
تفاوت بین رسول، نبی و امام
امام محمد باقر علیه‌السلام فرق بین این سه حقیقت را چنین بیان فرمود: «الرَّسُولُ الَّذِي يَسْمَعُ الصَّوْتَ وَ يَرَى فِي الْمَنَامِ وَ يُعَايِنُ الْمَلَكَ»؛ «رسول کسی است که صدای فرشته وحی را می‌شنود و هم در خواب و بیداری او را مشاهده می‌کند».
«النَّبِيُّ الَّذِي يَرَى فِي مَنَامِهِ وَ يَسْمَعُ الصَّوْتَ وَ لَا يُعَايِنُ الْمَلَكَ»؛ «نبی کسی است که صدای فرشته وحی را می‌شنود و در خواب او را می‌بیند؛[مانند خواب حضرت ابراهیم علیه‌السلام] ولی در بیداری نمی‌بیند».
ایشان در مورد امام فرمود: «يَسْمَعُ الصَّوْتَ وَ لَا يَرَى وَ لَا يُعَايِنُ الْمَلَكَ»؛ «صدای فرشته وحی را می‌شنود؛ ولی در خواب یا بیداری او را نمی‌بیند».
سپس حضرت برای دفع برخی از شبهات، آیه 52 سوره حج را تلاوت کردند؛ یعنی هرگاه شیطان طرحی برای پیشبرد اهداف خود می‌ریخت و می‌خواست در وحی، القائات شیطانی داشته باشد، خدای علیم و حکیم، آن القائات را از بین می‌برد و آیات خود را استحکام می‌بخشد».[1]
بر پایه این روایت و روایات دیگر، امام تنها مقام «مُحَدَّث»؛[2] «کسی که فرشته با او سخن می‌گوید» را دارد و هیچ فرشته‌ای را نمی‌بیند.
تصریح قرآن به ختم نبوت
قرآن کریم به صراحت می‌فرماید: «ما كانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِكُمْ وَ لكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِيِّين»؛[3] «حضرت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، پدر هیچ یک از مردان شما نبوده و نیست؛ ولی رسول خدا و ختم‌کننده و آخرین پیامبران است»؛ پس بعد از رحلت حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله، برای هیچ کس «وحی رسالی(وحی با عنوان پیامبری)» محقق نمی‌شود.[4]
ولی ختم نبوت به معنای ختم وحی‌ها و الهامات رحمانی نیست؛ پس الهام رحمانی ممکن است و امامان معصوم علیهم‌السلام علومشان را از این راه دریافت می‌کنند.
وحی به غیر پیامبر
کلمه «وحی» در موارد فراوانی در قرآن کریم به کار رفته است؛ مانند وحی به مادر حضرت موسی (غیر پیامبر) از مسلمات قرآن کریم است.[5]
بنابراین هرگز شیعیان مقام پیامبری برای امامان معصوم علیهم‌السلام قرار نمی‌دهند و وحی رسالی را برای امامان قائل نیستند؛ بلکه پیام‌های الهی را از طریق فرشته‌ها دریافت می‌کنند که نام آن را «تحدیث» گذاشته‌اند؛ ولی از نظر ماهیت مانند وحی رسالی است.
پی‌نوشت:
[1]. کلینی، محمدبن یعقوب، کافی، اسلامیه، ج1، ص176.
[2]. همان، ح3.
[3]. احزاب: 40.
[4]. معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، انتشارات التمهید، ج1، ص30.
[5]. قصص: 7.