هرچند در دین اسلام توصیه شده که به غیر خداوند، امید نداشته باشید، اما این نهی، مربوط به نگاه مستقل به غیرخداوند است. امید به ظهور منجی، در حقیقت امید به وعده حتمی پروردگار و در امتداد امید به خداوند است.
باید فقط به خداوند امید داشت و از امید و دل‌بستگی به غیر خداوند پرهیز شود. امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرماید: «لا يَرجُوَنَّ أحَدٌ مِنكُم إلاّ رَبَّهُ وَ لا يَخافَنَّ إلاّ ذَنبَهُ»؛[1] «هيچ‌يک از شما جز به پروردگار خويش اميد نبندد و جز از گناه خود نترسد» .
از طرفی امید به ظهور منجی عالَم بشریت وعده حتمی در تمام ادیان ابراهیمی است. خداوند می‌فرماید ما وعده نجات مستضعفان را در زبور حضرت داوود داده‌ایم همان‌گونه که پیش از آن در تورات آورده بودیم. «وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ»؛[2] «و همانا ما پس از تورات در زبور نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به میراث می‌برند». امید به منجی و تفکر مهدویت با امید به خداوند و انحصار آنچه رابطه‌ای دارد؟ آیا امید به منجی، با امید به خداوند منافات دارد؟
امید مهدوی؛ در طول امید به خداوند
همان‌طور که امید به شفاعت اولیای الهی که خداوند به آن‌ها اذن شفاعت داده است، منافاتی با توجه به خدا ندارد، بلکه تقویت‌کننده توجه به پروردگار است؛ امید به تشکیل دولت کریمه و اضمحلال کفر، فساد و ظلم توسط خاتم اوصیا نیز منافاتی با دل‌بستگی به خداوند ندارد.
امید به تحقق وعده حتمی خداوند، امید به خداوند است، ازاین‌رو ما به انتظار فرج دعوت‌شده‌ایم و بافضیلت‌ترین اعمال را همین انتظار نامیده‌اند.[3] ما در انتظار فرج نگاه مستقل به ولی‌عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه نداریم و ایشان را به‌عنوان ولی خدا و مأمور الهی می‌بینیم.
ظهور؛ وعده ضمانت شده
بنا بر اعتقادات شیعیان در برخی امور و حوادث، احتمال «بداء» وجود دارد. به‌عنوان‌مثال ممکن است برای شخصی بلایی مقدر شده باشد، اما به‌واسطه صدقه یا صله‌رحم و دیگر اعمال صالح، بلا از سر او رفع شود. ازجمله مطالبی که در آن تغییر و بداء راه ندارد، ظهور منجی آخرین است.
از حضرت رسول صلی‌الله‌علیه‌و‌آله روایت‌شده که فرمود: «لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمُ وَاحِدُ لَبَعَثَ اللَّهُ فِيهِ رَجُلًا اسْمُهُ اسْمِی وَ خَلْقَهُ خَلْقِی»؛[4] «اگر از عُمر دنیا فقط یک روز باقی‌مانده باشد، خداوند مردی را برمی‌انگیزاند که نامش، نام من و اخلاقش، اخلاق من است». در زیارت ایشان را با عنوان وعده تضمین‌شده الهی می‌خوانیم. «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا وَعْدَ اللَّهِ الَّذى ضَمِنَهُ»؛[5] «سلام بر تو! ای وعده خداوند که ضمانت شده‌ای».
امید به ظهور ولی‌عصر، امید به وعده حتمی الهی است و هیچ تنافی با انحصار امید به خداوند، ندارد.
پی‌نوشت:
[1]. محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، چاپ اول، دارالحدیث، 1375ش، ج2، ص1041.
[2]. انبیاء: 105.
[3]. صدوق، محمد بن علی، کمال‌الدین، چاپ دوم، الاسلامیه، 1395ق، ج2، ص644.
[4]. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، چاپ دوم، داراحیاء التراث العربی، 1403ق، ج51، ص81.
[5]. مفاتیح‌الجنان، زیارت آل یس.