امید، پیشران و عامل حرکت و جنبش در فرد و جامعه است؛ ازاین‌رو شناخت عوامل یأس و ناامیدی و مقابله با آن‌ها می‌تواند ما را در رسیدن به پیشرفت و تعالی فردی و اجتماعی یاری کند.
امید به منزله موتور پیشران فرد و جامعه است. تا زمانی که جامعه‌ای دچار افسردگی و ناامیدی سراسری نشده است، حرکت و جنب و جوش در آن جامعه جریان خواهد یافت.
کشور عزیز ما نیرو و سرمایه انسانی و نعمت‌های خدادادی فراوان دارد، دارای نگاه دینی و متعالی است و اهداف بزرگی را در سر می‌پروراند؛ از این‌رو امیدواری و درپی آن جوشش و حرکت، برای جامعه ایران اسلامی امری طبیعی و نقطه قوت است.
دشمنان ایران و اسلام نیز با توجه به این نقطه قوت، تمام تلاش خود را برای ناامید کردن جامعه انجام می‌دهند. در راستای خنثی سازی توطئه دشمنان، مقام معظم رهبری بر امیدآفرینی تاکید دارند تا دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران و حرکت رو به جلوی ملت ایران حفظ شود. برای خنثی سازی ترفند دشمنان، نیکوست به برخی عوامل ناامیدی از منظر اسلام بپردازیم.
کفر و بی‌اعتقادی
«لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ»؛[1] «تنها كافران از رحمت خدا مأيوس مى‌شوند». تا زمانی که ایمان و باور قلبی وجود داشته باشد، امید به پیشرفت و زندگی هست. قرآن کریم یکی از عوامل یأس و ناامیدی را بی‌اعتقادی معرفی می‌کند. کفار از رستگاری آخرت ناامید هستند؛ زیرا به زندگی پس از مرگ باور ندارند و معتقدند انسان پس از مرگ تبدیل به خاک شده و فراموش می‌گردد.
خداوند متعال می‌فرماید یهودیانی که ادعای ایمان به آخرت دارند، اما در حقیقت باور و اعتقاد قلبی ندارند، مانند کافرانِ خفته در گورها، از آخرت ناامیدند. «قَدْ يَئِسُوا مِنَ الْآخِرَةِ كَمَا يَئِسَ الْكُفَّارُ مِنْ أَصْحَابِ الْقُبُورِ»؛[2] «آنان [یهودیان] به‌یقین از آخرت مأیوس‌اند، همان‌گونه که کافران مدفون در قبرها [که به سرانجام شوم خود رسیده‌اند، از نجات خویش] مأیوس‌اند». دشمنان ملت ما با توجه به اینکه خاستگاه و ریشه امیدواری ملت ما را در اعتقاد آنان به اسلام و تشیع می‌بینند، یکی از محورهای حملات خود را دین و اعتقادات مردم قرار داده‌اند.
مقام معظم رهبری با توجه به تأثیر اعتقاد و باور همواره بر نورانیت قلب و توجه به معنویت در راستای زنده‌بودن ایمان، تأکید دارند و منشأ امید انسان را ایمان معرفی می‌کنند. «روح امید را ایمان در ما زنده کرد».[3]
عدم شناخت و بصیرت
خداوند متعال جهالت انسان‌ها نسبت به حکمتِ بلاها و نعمت‌ها را یکی از ریشه‌های ناامیدی معرفی می‌کند. بسیاری از انسان‌ها، زمانی که رحمتی متوجه آنان می‌شود، آن را ناشی از لیاقت و تلاش خود می‌پندارند، نه لطف خداوند و در هنگام زوال نعمت، در خود تقصیر و کوتاهی نمی‌بینند؛ ازاین‌رو نسبت به رحمت خداوند ناامید می‌شوند و دچار افسردگی می‌گردند. «لَئِنْ أَذَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنَّا رَحْمَةً ثُمَّ نَزَعْنَاهَا مِنْهُ إِنَّهُ لَيَئُوسٌ كَفُورٌ»؛[4] «و اگر از جانب خویش، نعمتی به انسان بچشانیم، سپس آن را از او بگیریم، بسیار نومید و ناسپاس خواهد بود».
کمبودها و بلایا
از دیگر عوامل ایجاد سرخوردگی در انسان مشاهده کاستی و شر در زندگی است. انسان اگر نتواند طمع خود را کنترل نماید و در خویش ایمان راسخ ایجاد نماید، در برابر ناملایمات، در معرض ناامیدی و سرخوردگی خواهد بود. «لَا يَسْأَمُ الْإِنْسَانُ مِنْ دُعَاءِ الْخَيْرِ وَإِنْ مَسَّهُ الشَّرُّ فَيَئُوسٌ قَنُوطٌ»؛[5] «آدمى هر چه طلب خير كند خسته نمى‌شود، اما چون بدى به او برسد بدانديش و نوميد مى‌گردد».
برای امید آفرینی در جامعه باید عوامل ناامیدی را شناخت و به مقابله با آن‌ها پرداخت، برخی ریشه‌های ناامیدی که در قرآن کریم مطرح‌شده است، عبارت‌اند از؛ کفر و بی‌اعتقادی، عدم شناخت نسبت به حکمت خداوند و مشاهده کاستی‌ها و بلاها.
پی‌نوشت:
[1]. سوره یوسف، آیه87.
[2]. سوره ممتحنه، آیه13.
[3]. دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری، مراسم دانش‌آموختگی دانشگاه امام حسین (علیه‌السلام): https://khl.ink/f/40055.
[4]. سوره هود، آیه9.
[5]. سوره فصلت، آیه49.