پنگوئن از پرندگان شمرده می‌شود؛ پس چنانچه چینه دان، یا سنگدان و یا در پشت پا خار داشته باشد حلال است و اگر نه، خوردن آن حرام می‌باشد و در صورت شک نیز حرام است.
گوشت پنگوئن در فقه شیعه | ویژگی پویایی فقه شیعه را باید در منشا و مبدا آن جست‌وجو کرد که برگرفته از دانش بی‌کران الهی است و توسط معصومان علیهم‌السلام به فقهای شیعه رسیده. تبلور قوانین اسلام واقعی در مذهب شیعه نه تنها موجب شده پیروان آن در بهترین حالت به بندگی و عبودت خداوند بپردازند و از هرگونه حرام و زشتی به دور باشند، بلکه شگفتی بسیاری از نامسلمانان را نیز به همراه داشته است. قابلیت بالای فقه شیعه این امکان را فراهم ساخته تا مکلفان نسبت به هیچ‌یک از پرسش‌هایی که در زندگانی با آن روبرو می‌شوند، دست خالی نمانند و پاسخ درخور و مناسبی داشته باشند هر چند دلیل خاصی از میان آیات و روایات بر آن وجود نداشته باشد که در اصطلاح «مسائل مستحدثه» نامیده می‌شود .
اهمیت خوراک در اسلام
از آنجا که معارف متعالی دین اسلام به بیان مسائل مربوط به هدایت اخروی نبوده و برای زندگی دنیوی انسان نیز دارای برنامه و توصیه می‌باشد، به وضوح می‌توان آیات و روایاتی را مشاهده کرد که در آنها به چگونگی انتخاب غذا و خوردنی‌ها اشاره شده است. خداوند در قرآن فرموده:«انسان بايد به غذاى خويش بنگرد.»[1]
همچنین خداوند در چندین آیه از قرآن به این نکته تاکید فرموده که رزق و روزی مادی و طعام انسان باید از میان مواد پاکیزه و طیّب انتخاب گردد و از خوردن خوردنی‌های خبیث و آلوده پرهیز شود و به طور کلی یکی از اهداف بعثت پیامبران همین نکته با اهمیت بوده است.[2]
از این رو خاتم الانبیاء صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند:«اگر در خوراک چهار ویژگی فراهم شود، كامل خواهد بود؛ از حلال باشد، افراد زیادی بتوانند از آن استفاده کنند، با نام خدا آغاز گردد و با حمد او پايان پذيرد.»[3] اینها همه بیانگر اهمیت سلامت جسمانی انسان برای اسلام عزیز می‌باشد.
شناسایی حیوانات
بخش مهمی از خوراک انسان‌ها از گوشت حیوانات تامین می‌گردد اما در نظرگاه اسلام هر حیوانی شایستگی قرار گرفتن در سبد غذایی انسان را ندارد، از این رو ائمه علیهم‌السلام به بیان قواعد مهمی پیرامون شناسایی حیوانات مجاز و غیر مجاز برای خوردن پرداخته‌اند.
احادیث و روایات شناسایی حیوانات به طور کلی به دو بخش تقسیم می‌شوند؛ بخشی از آنان پیرامون حیوانات حلال گوشت است که به چه شیوه‌ای باید ذبح شوند تا گوشت آنها حلال باشد، بنابراین صرف حلال گوشت بودن یک حیوان دلیل بر مجاز بودن گوشت آن حیوان نیست بلکه در صورت رعایت نشدن شرایط ذبح، خوردن گوشت آن حیوان جایز نیست.
بخش دیگر از روایات، پیرامون معرفی خصوصیات حیوانات حلال گوشت و حرام گوشت است. در واقع این روایات قواعد کلی را به مکلفان بیان می‌کنند تا آنها بتوانند مصادیق حیوانات مجاز و غیر مجاز را در محیط اطراف خویش تشخیص دهند.
پرنده مجاز و غیر مجاز
یکی از انواع حیوانات، پرنده‌ها هستند که انواع گوناگونی دارند اما همه آنها حلال گوشت نیستند. روایات در مورد پرنده‌ها نیز گاه پیرامون معرفی نام و مشخصات برخی پرنده‌ها می‌باشد و برخی دیگر از احادیث به بیان یک سلسله قواعد کلی برای تشخیص پرنده حلال گوشت از حرام گوشت پرداخته‌اند.
چگونگی پرواز، یکی از قواعد شناسایی پرنده حلال گوشت از حرام گوشت است؛ اگر پرنده هنگام پرواز به سرعت بال می‌زند، حلال گوشت است و اگر هنگام پرواز به آرامی و با فاصله بال می‌زند، حرام گوشت است.
یکی دیگر از قواعد کلی برای شناسایی پرنده‌ها، وجود اعضای خاصی در بدن پرنده است؛ اگر پرنده دارای چینه‌دان و سنگدان و یک زائده تیغ‌مانند در پشت پا بود، حلال گوشت خواهد بود و در غیر این صورت خوردن آن مجاز نیست.[4]
گوشت پنگوئن
پنگوئن یکی از اقسام پرندگان است که بیشتر در نواحی سردسیر زیست می‌کند. در متون اسلامی نامی از این پرنده به میان نیامده تا حکم آن مشخص شود. بنابراین برای تشخیص حلال بودن گوشت آن، باید به قواعد کلی مراجعه کرد. از آنجا که این پرنده قابلیت پرواز ندارد، قاعده نخست در مورد او کارایی ندارد و باید قاعده دوم را نسبت به او مورد ملاحظه قرار داد.
قاعده دوم، وجود چینه‌دان و سنگدان و تیغ پشت پا در پرنده بود. در این موارد تنها کاری که فقیه جامع الشرایط انجام می‌دهد، بیان قواعد و میزان تشخیص است و تطبیق و شناخت خارجی مصداق، بر عهده خود مکلف است. هیچگاه وظیفه یک فقیه جست‌وجو در مورد حیوانات موجود در طبیعت نیست بلکه او فقط بر اساس منابع فقهی، شاخص‌های کلی را بیان می‌کند. بر این اساس اگر مکلف نسبت به حلال بودن یا حرام بودن گوشت پنگوئن دچار شک و تردید شد، بر اساس فتوای فقهای شیعه، خوردن گوشت این پرنده برای او جایز نیست.[5] بنابراین حلال دانستن گوشت پنگوئن توسط مراجع تقلید شیعه، بیش از یک اتهام واهی نمی‌باشد.
پی نوشت
[1]. عبس/24.
[2]. اعراف/157.
[3]. صدوق، محمد، الخصال، ج1، ص: 216. جامعه مدرسین.
[4]. امام خمینی، تحرير الوسيلة، ج2، ص: 157، دار العلم.
[5] سایت رسمی دفتر آیت الله العظمی سیستانی