جزمی بودن برخی اعتقادات اسلامی و نگاه قدسی مسلمین به آموزه‌های اساسی دین، به‌معنای بسته بودن باب تحقیق و گفت‌وگو نیست. با رعایت ادب و اخلاق می‌توان شبهات مختلف اعتقادی را مطرح کرد و درباره آن‌ها تفکر و تحقیق نمود.
دین مقدس اسلام دارای باورها و اعتقادات جزمی و قطعی است که در اصطلاح از آن با تعبیر ضروریات دین یاد می‌شود. توحید، معاد و نبوت از این دسته باورها هستند. مسلمانان ادعا می‌کنند که این باورها و اعتقادات، ریشه در دلایل قطعی و محکم دارند؛ به‌عبارت‌دیگر جزمی بودن ایمان به این آموزه‌ها، بی‌دلیل و گزاف نیست؛ بلکه استدلال عقلی و شهودی، ایمان مسلمانان را تایید می‌کند. آیا این اعتقادات، مقدس نیز هستند؟! به‌طور اجمالی می‌توان گفت: بله ما این اعتقادات را مقدس می‌دانیم، اگر تقدس به این معنا باشد که چنین باورهایی راهنمای انسان به‌سوی نور، معنویت و سعادت هستند و با فطرت الهی انسان، سازگارند.
برخی افراد ابتدا هر مجموعه باور و ایدئولوژی را بدون دلیل و مخالف منطق عقل معنا می‌کنند؛ سپس نتیجه می‌گیرند که دین اسلام نیز ازآنجاکه دارای ایدئولوژی است، مجموعه اعتقادات نامدلّل و دروغین دارد. این افراد، وضعیت اسلام را نسبت به ایدئولوژی‌های مارکسیسم، نازیسم و فاشیسم نیز بدتر می‌دانند؛ با این بیان که آن مکتب‌ها تنها ادعای بدون دلیل دارند؛ اما مسلمانان علاوه بر نداشتن استدلال، عقاید خویش را مقدس نیز تلقی می‌کنند و این تقدس، باعث بسته شدن باب هرگونه گفت‌وگو و تجویز خشونت فراوان می‌شود. در پاسخ به این شبهه، توجه به نکاتی چند مفید است؛
1. خود گویی و خود خندی، عجب مرد هنرمندی! در این شبهه، تمام ایدئولوژی‌ها به‌صورت دلبخواهی به معنای تعدادی اعتقاد بدون دلیل و گزاف فرض شده‌اند و تقدس نیز به معنای امری بی‌ضابطه و تنها برای ایجاد حریم معرفی گردیده است. با این فرض‌های غلط، روشن است که چنین نتیجه فاجعه‌باری گرفته می‌شود.
2. برخی اعتقادات خرافی، بی‌دلیل و مانع سعادت هستند. بت‌پرستی و اعتقاد به شفاعت بت‌ها ازجمله عقایدی بوده که پیامبران الهی با آن مبارزه کرده‌اند؛[1] اما از این مطلب نمی‌توان نتیجه گرفت که تمام اعتقادات بدون دلیل و منطق و خرافی هستند. مسلمانان برای عقاید خویش، دلیل و منطق دارند و این دلایل در کتاب‌های اعتقادی به شکل تفصیلی آمده است.
3. مقدس دانستن دین اسلام و آموزه‌های آن به‌هیچ‌وجه به معنای بسته بودن باب گفتگو و نظر نیست. شیوه اولیاء خدا همواره مواجهه منطقی و مستدل با شبهات بوده است و امامان علیهم‌السلام با ملحدان و زندیقان با کمال احترام و ادب مناظره کرده‌اند.
4. در این ادعا حتی در حق نازیسم و امثال آن نیز کم‌لطفی شده است! اندکی شناخت از این ایدئولوژی‌ها و تعصبات جاهلانه طرفداران آن‌ها نشان می‌دهد که این افراد چگونه با نگاهی قدسی و متعالی به آموزه‌های مکتب خود نگاه می‌کرده‌اند و در این مسیر چه افراد بی‌گناه فراوانی را قربانی کردند و ویرانی‌های تاریخی را به‌جا گذاشتند.
پی‌نوشت:
[1]. یونس: 18.