جامعیت قرآن برای هدایتگری

قرآن کریم، کلام خداست و برای هدایت انسان‌ نازل شده است.[1] آری! این هدایت برای همه مردم است؛ ولی ازآنجاکه بیشتر مردم، خود را در معرض هدایت قرار نمی‌دهند و یا با تردید به آن می‌نگرند، هدایت نخواهند شد.

کسی که در روز بارانی، زیر سقفی قرار گرفته است، نباید وجود باران را انکار کند. در اینجا نیز کسی که خود را در معرض هدایت قرآن قرار نداده است، نباید نقش هدایتگری آن را نفی کند؛ بنابراین هدایت قرآن به‌طورمعمول شامل کسانی می‌شود که خود را در معرض هدایت آن قرار دهند. قرآن کریم با بیان همه‌جانبه مسائل، زمینه‌های هدایت را فراهم کرده است. 

همه جانبه بودن قرآن 
نگاه جامع به انسان و نظام هستی، یکی از صفات قرآن کریم است؛ زیرا لازمه جاودانه بودن قرآن این است که برای همه جوانب زندگی انسان، برنامه داشته باشد.[2]

این مطلب با مطالعه مجموعه قرآن کریم برای انسان روشن می‌شود؛ زیرا آیات قرآن به دو بخش کلی تقسیم می‌شوند:

یک. آیات انفسی؛ مانند: کیفیت به وجود آمدن جنین در رحم، نحوه پدید آمدن اعضا و اندام‌های شگفت‌انگیز انسان.
دو. آیات آفاقی؛ مانند: آفرینش خورشید، ماه، ستارگان و وسعت آسمان‌های هفت‌گانه و نظام حاکم بر آنها.[3]

قرآن کریم، معجزه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بوده و بخشی از اعجاز آن، اعجاز علمی است که به‌عنوان مثال می‌توان به آیات آفاقی آن اشاره کرد؛[4] علاوه بر اینکه امروزه دانشمندان به نکات علمی جدیدی از قرآن کریم رسیده‌اند.[5] اینجاست که تفکر در آفاق و انفس، زمینه‌های هدایت را در انسان فراهم می‌کند. 

دشمن‌شناسی قرآن
قرآن کریم برای اینکه انسان در دام دشمنان و نابخردان نیفتد، به معرفی صفات دشمن و راه‌های نفوذ او در انسان پرداخته است.[6] در این میان برخی مصادیق دشمن را برای نمونه نام برده است تا انسان با مطالعه عملکرد آنها بهتر بتواند در مقابل امثال آنان، موضع‌گیری کند[7] و در راه هدایت دچار لغزش و انحراف نشود و به عبارت دیگر، آسیب‌شناسی کرده است.

بنابراین نقش هدایتگری قرآن کریم، جامعیت و جاودانگی آن، مستلزم آن است که علاوه بر آسیب‌شناسی، کلیات تمام آنچه برای هدایت انسان لازم است را بیان کند.

پی‌نوشت:
[1]. بقره: 185.
[2]. راز جاودانگی قرآن.
[3]. فصلت: 53.
[4]. معجزات علمی قرآن.
[5]. کشفیات دانشمندان از قرآن.  
[6]. اعراف: 16و 17.
[7]. مسد: آیه1.