روز غدیر خم، روز عجین شدن زینت‌های ظاهری با زینت باطنی است. خداوند، محبت و ولایت امیرالمؤمنین(ع) را زینت و آراستگی باطنی مؤمنان قرار داد؛ علاوه بر اینکه به نظافت و آراستگی ظاهری نیز سفارش کرده است.
زینت و پیراستگی، یکی از صفات مؤمنان است که در اسلام، اجر و پاداش بسیاری دارد. امام صادق علیه‌السلام فرمود: «مَعَاشِرَ الشِّيعَةِ كُونُوا لَنَا زَيْناً وَ لَا تَكُونُوا عَلَيْنَا شَيْناً»؛[1] «اى گروه شيعه! مایه زينت ما باشيد و مایه زشتى ما نباشيد». این زینت و آراستگی در دو بخش ظاهری و باطنی خلاصه می‌شود.
آراستگی ظاهری
آراستگی در ظاهر، به رعایت کردن آداب در ظاهر است و هر انسانی را موظف به رعایت نظافت عمومی از جمله؛ رسیدگی به بدن، موی سر و نوع پوشش می‌کند. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله این آراستگی و نظافت ظاهری را بخشی از ایمان می‌داند.[2]
آراستگی باطنی
قرآن کریم، ایمان را آراستگی در باطن دانسته و آن را زینت قلب معرفی کرده است: «وَ لكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإيمانَ وَ زَيَّنَهُ في قُلُوبِكُم»؛[3] «ولی خداوند ایمان را محبوب شما قرار داده و آن را در دل‌هایتان زینت بخشیده است».
امام محمدباقر علیه‌السلام فرمود: مراد از «ایمان» در آیه فوق، محبت امیرالمؤمنین علیه‌السلام است.[4]
غدیر روز آراستگی
امام رضا علیه‌السلام یکی از نام‌های روز غدیر خم را «روز زینت و آراستگی» قرار داد. ایشان در روایتی طولانی، بعد از بیان فضائل روز غدیر خم فرمود: «وَ هُوَ يَوْمُ الزِّينَةِ فَمَنْ تَزَيَّنَ لِيَوْمِ الْغَدِيرِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ كُلَّ خَطِيئَةٍ عَمِلَهَا صَغِيرَةً أَوْ كَبِيرَةً وَ بَعَثَ اللَّهُ إِلَيْهِ مَلَائِكَةً يَكْتُبُونَ لَهُ الْحَسَنَاتِ وَ يَرْفَعُونَ لَهُ الدَّرَجَاتِ إِلَى قَابِلِ مِثْلِ ذَلِكَ الْيَوْمِ فَإِنْ مَاتَ، مَاتَ شَهِيداً وَ إِنْ عَاشَ عَاشَ سَعِيداً»؛[5] «غدیر، روز زینت است، هر کس در روز غدیر خود را زینت کند، خداوند خطاهای کوچک و بزرگ او را مىآمرزد و فرشتگانی را مبعوث می‌کند که تا سال دیگر در چنین روزی براى او حسنات بنویسند و درجات او را بالا برند و اگر در آن سال بمیرد، شهید مرده است و اگر زنده بماند، سعادتمند خواهد بود».
روز غدیر خم به‌قدری اهمیت دارد که خداوند برای خودآرایی ظاهری نیز آثار زیادی قرار داده است و بی‌تردید این اهمیت به خاطر آراستگی باطنی و ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام در قلوب مؤمنان می‌باشد.
زینت‌های دیگر
هرچند خداوند، ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام را زینت قلوب مؤمنان قرار داد؛ ولی در برخی روایات، زینت‌های دیگری نیز بیان شده است. امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمود: «ثَلَاثٌ هُنَّ زِينَةُ الْمُؤْمِنِ: تَقْوَى اللَّهِ وَ صِدْقُ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءُ الْأَمَانَةِ»؛[6] «زینت و آراستگی مؤمن در سه چيز است: تقوای الهی، راستگویی و امانتداری». بی‌شک بین ولایت و این‌گونه صفات، ارتباط مستقیم وجود دارد.
از آنچه گذشت می‌توان دو نکته را نتیجه گرفت:
یک. پذیرفتن ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام، ریشه تمام آراستگی‌های ظاهری و باطنی می‌باشد.
دو. هماهنگی و تناسب بین ظاهر و باطن امری ضروری است؛ پس کسی که آداب ظاهری را رعایت نمی‌کند، نمی‌تواند بگوید «دلت پاک باشد»؛ چراکه رعایت آداب ظاهری نیز دستور دین است.
پی نوشت:
[1]. صدوق، محمدبن‌علی، الامالی، کتابچی، 1376ش، چاپ ششم، ص400.
[2]. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، داراحیاءالتراث‌العربی، 1403ق، چاپ دوم، ج59، ص291.
[3]. حجرات: 7.
[4]. کوفی، فرات‌بن‌ابراهیم، تفسیرفرات، وزارت ارشاد اسلامی، 1410ق، چاپ اول، ص428.
[5]. ابن طاووس، علی‌بن‌موسی، إقبال الأعمال، دارالکتب الاسلامیه، 1409ق، چاپ دوم، ص465.
[6]. لیثی، علی‌بن‌محمد، عیون الحکم، دارالحدیث، 1376ق، چاپ اول، ص211.