گزارش مربوط به رقصاندن امام حسن و امام حسین علیهماالسلام توسط پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله غیر از آنکه سند معتبری ندارد، نمی‌توان از آن، مفهوم رقص اصطلاحی را برداشت کرد؛ بلکه به معنای بازی دادن کودکان است.
ترجمه‌های نادرست و برداشت‌های سطحی از واژگان عربی، یکی از چالش‌های مهم مسلمانان در برابر شبهاتی است که از سوی جبهه الحاد و حق‌ستیزان مطرح می‌شود. ملحدان و اسلام‌ستیزان با مقایسه واژه‌ها و یافتن کمترین مشابه در واژگان فارسی، آن را ترجمه کرده و بر اساس همان ترجمه نادرست، شریعت اسلامی را به نقد می‌کشند. در حالی‌که چنین نیست و بسیاری از واژه‌ها در زبان فارسی و عربی از لحاظ حروف، شباهت دارند، ولی از نظر معنایی کاملا تفاوت دارند.
در کتاب بحارالانوار، نویسنده در بخش مربوط به زندگانی خاتم الانبیاء صلی‌الله‌علیه‌وآله، فصلی را گشوده و پیرامون مزاح‌ها و شوخی‌هایی که میان ایشان و اصحاب رخ داده، روایاتی را بیان کرده است. سپس چنین گفته: «قال فيه أنه صلی‌الله‌علیه‌وآله كان يُرقّص الحسنَ و الحسينَ علیهماالسلام».[1]
ملحدان با دیدن واژه «یرقّص» گمان برده‌اند که مفهوم آن همان چیزی است که در اصطلاح فارسی «رقصیدن» نامیده می‌شود. با توجه به پیش فرض ملحدان از حرام بودن رقص در اسلام، معنای نادرست این عبارت چنین خواهد شد: «پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله همواره امام حسن و امام حسین علیهماالسلام را می‌رقصاندند».
توجه به چند نکته می‌تواند پاسخ این شبهه را روشن سازد:
الف- کتاب بحارالانوار این گزارش تاریخی را از کتاب «النهاية في غريب الحديث و الأثر»[2] تالیف «ابن‌اثیر جزری» متوفی قرن 7 هجری قمری نقل می‌کند. البته پیش از ابن‌اثیر، این گزارش توسط «زمخشری» متوفی قرن 6 قمری در کتاب «الفائق في غريب الحديث»[3] نقل شده است. در هیچ یک از دو منبع مذکور، برای این گزارش تاریخی، سندی ارائه نشده، بنابراین صحت‌سنجی دچار اختلال می‌شود و نمی‌توان آن را مورد پذیرش قرار داد.
ب- با چشم‌پوشی از ضعف سند، مفهوم «رقصیدن» از این گزارش تاریخی برداشت نمی‌شود؛ زیرا مراجعه به کتاب‌های لغت نشان می‌دهد «یرقّص» به معنای رقصیدن اصطلاحی نیست؛ بلکه به معنای «بازی دادن و حرکت دادن» می‌باشد.[4] پس این گزارش بیان‌گر آن است که پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله به دلیل محبت وصف ناشدنی به نوه‌های خویش، با آنان طوری بازی می‌کرده که آنان به جنب‌وجوش واداشته می‌شدند.
ناگفته نماند که احادیث دیگری مشابه با مضمون این حدیث نقل شده که از هم‌بازی شدن پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله با امام حسن و امام حسین علیهماالسلام خبر می‌دهد، اما در هیچ‌کدام از واژه «رقص» استفاده نشده است.[5] بر همین اساس، احتمال می‌رود گزارشی که در آن واژه «یرقّص» به‌کار رفته، یک برداشت معنایی از سوی نویسنده کتاب بوده است.
پی‌نوشت:
[1]. مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج16، ص297، دار إحياء التراث العربي.
[2]. النهاية في غريب الحديث و الأثر ج1، ص378، اسماعیلیان.
[3]. الفائق في غريب الحديث ج1، ص242، دارالكتب العلمية.
[4]. فراهیدی، احمد، العين، ج5، ص62، هجرت؛ ابن‌فارس، معجم مقاييس اللغه، ج2، ص428-429، مكتب الاعلام الاسلامي.
[5]. احمدبن‌حنبل، فضائل الصحابة، ج2، ص989-990، دار ابن‌الجوزی.