یکی از کارهای حرام برای مردان در طول ایام حج، پوشاندن سر می‌باشد. این حکم برای زنان وجود ندارد. فتوا و سخنان عالمان شیعه در این رابطه، هیچ ارتباطی با مسئله وجوب و الزام حجاب برای زنان ندارد.
هر ساله هزاران مسلمانان از سرتاسر جهان براى زيارت خانه خدا و انجام فريضه حج راهى سرزمين حجاز شده و در کنار تحول باطنی و صفای ضمیر، گردهمایی باشکوه و کم نظیر امت اسلامی را به تمام دنیا نمایش می‌دهند. این فریضه الهی دارای احکام و قوانین ویژه‌ای است که توسط قرآن و اهل‌بیت علیهم‌السلام بیان شده و فقط عالمان ماهر و متخصص دین‌شناس می‌توانند این احکام را استخراج کنند.
هر مسلمان پیش از انجام اعمال حج، لازم است که «اِحرام» ببندد و یا مُحرِم شود. مُحرم شدن با نیت، لبیک گفتن و پوشیدن لباس مخصوص احرام برای مردان و لباس معمولی برای زنان محقق می‌شود. فرد مُحرم تا پایان اعمال حج باید از 24 عمل اجتناب کند که به آنها «تُروک احرام» گفته می‌شود که 18 مورد میان زنان و مردان مشترک است و 4 مورد اختصاصی برای مردان و 2 مورد ویژه بانوان می‌باشد.[1]
بر اساس روایات و احادیث، نشانه احرام در مردان، باز بودن سر و پوشیده نبودن آن است و در مورد زنان، پوشیده نبودن صورت آنان است.[2] بنابراین یکی از کارهای حرام که اختصاصی مردان حج‌گزار می‌باشد، پوشاندن سر است و براى مرد محرم جايز نيست سر خود را به هیچ وجهی بپوشاند. اما برای زنان این حکم وجود ندارد و آنان فقط باید مراقب باشند، صورتشان پوشیده نشود و پوشاندن سر برای آنان مجاز است.
عالمان شیعه برای بیان این مسئله از تعابیر مختلفی استفاده کرده‌اند؛ برخی گفته‌اند: «حکم الزامی مربوط به پوشیده نبودن سر در مورد مردان، برای زنان برداشته شده».[3] برخی دیگر گفته‌اند: «باز بودن سر برای زنان در حال احرام جایز است».[4]
همین اختلاف در تعبیر، بعضی روشنفکران را با فهم و برداشت نادرست روبه‌رو کرده است. آنان گمان کرده‌اند عالمان شیعه نسبت به حکم حجاب و پوشاندن سر و موی برای زنان، دیدگاه متفاوتی دارند و در زمان انجام مناسک حج، حجاب و پوشیدگی در برابر نامحرم را برای زنان واجب و الزامی نمی‌دانند.
این در حالی است که دیدگاه عالمان شیعه در مورد مسئله حجاب، بر خلاف قرآن و احادیث نیست. حجاب و پوشیدگی تمام بدن زن غیر از دست و صورت، یکی از احکام ضروری اسلام است و همه‌جا باید رعایت شود چه در حال انجام عباداتی مثل نماز و حج و چه در هنگام حضور در اجتماع. بنابراین این تعبیر علمای شیعه یعنی «جواز باز بودن سر برای زنان» ربطی به حکم حجاب ندارد؛ بلکه مربوط به یکی از تروک احرام است که زنان لازم نیست آن را مانند مردان رعایت کنند.
پی‌نوشت:
[1]. هوشیاری، رضا، درس‌نامه فقه و مناسک، ص56، سازمان حج و زیارت.
[2]. کلینی، محمد، کافی، ج4، ص346، اسلامیة.
[3]. طوسی، محمد، المبسوط، ج1، ص320، المکتبة المرتضویة.
[4]. سبزواری، محمدباقر، ذخیرة المعاد، ج3، ص599، مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام.