برخی با توجه به آیه 59 سوره احزاب، ادعا می‌کنند آزار بردگان زن در اسلام مجاز است و حجاب تنها برای تمایز بین زن آزاد و برده قرار داده شده است. این برداشت به هیچ وجه با اصول اسلامی و آیه شریفه هم‌خوانی ندارد.
خداوند متعال در یکی از آیات مرتبط با حجاب می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ ذَٰلِکَ أَدْنَىٰ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ»؛[1] «اى پيامبر، به زنان و دختران خود و زنان مؤمنان بگو كه چادر خود را بر خود فرو پوشند. اين مناسب‌تر است تا شناخته شوند و مورد آزار واقع نگردند». درباره معنای این قسمت از آیه که فرموده «أَنْ يُعْرَفْنَ»؛ «تا شناخته شوند» چند بحث تفسیری قابل‌طرح است. اگر این بخش درست فهمیده نشود، ممکن است برای افراد ناآشنا با مکتب اسلام و قرآن ایجاد شبهه نماید. درباره مراد از آیه با توجه به این فراز چند احتمال مطرح است:
1. همسران پیامبر، دختران ایشان و تمام زنان با ایمان حجاب را رعایت کنند تا به [پاک‌دامنی] شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند.
2. زنان آزاد و باایمان حجاب را رعایت کنند تا [آزاد بودن] آن‌ها مشخص شود و مورد اذیت قرار نگیرند و با آنان چون بردگان رفتار نشود.
3. «أَنْ يُعْرَفْنَ» به معنای «أَنْ لا يُعْرَفْنَ» باشد که ترکیبی متداول در قرآن است مانند عبارت «يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ أَنْ تَضِلُّوا»؛[2] «خدا براى شما بيان مى‌كند تا گمراه نشويد». معنا این‌گونه باشد که همسران پیامبر، دختران ایشان و بانوان مؤمن حجاب را رعایت کنند تا اراذل‌واوباش آنان را شناسایی نکنند و مورد آزار و اذیت قرار ندهند.
بنا بر تمام احتمالات، آیه شریفه بر لزوم حفظ حرمت بانوان و رعایت پاک‌دامنی تأکید دارد و خداوند متعال حفظ حجاب را به بانوان برای حفظ شأن و جایگاه خودشان توصیه می‌کند. بین این‌همه مطالب صحیح که می‌توان از آیه فهمید، برخی افراد بیماردل به شکل عجیب از آیه برداشت کرده‌اند که اسلام اذیت و آزار برده‌ها را مجاز می‌داند و مدافع ظلم به برده‌هاست؟ برای رفع چنین شبهه‌ای باید به چند نکته توجه کرد:
اولاً: تنها وجهی که شاید بتوان از آن چنین برداشت غلطی داشت، احتمال دوم است؛ در حالی که احتمال اول از این جهت که با عمومیت آیه سازگارتر است، ترجیح دارد. هرچند احتمال دوم با برخی نقل‌های تاریخی راجع به ماجرای نزول آیه هم‌خوانی دارد؛ اما آشنایان با مباحث تفسیری به خوبی آگاه‌اند که سبب نزول هیچ‌گاه معنای آیه را تخصیص نمی‌زند و آن را منحصر در یک معنا نمی‌کند.
ثانیاً: فرض کنیم تمام ادعا درست باشد و آیه شریفه در مقام بیان این مطلب باشد که کاری کنید که بدانند زن آزاد هستید و چون بردگان مزاحم شما نشوند. بازهم نمی‌توان از آیه چنین برداشت کرد که آزار برده کار مجاز و خوبی است. نهایت چیزی که می‌توان فهمید این نکته است که متأسفانه در آن زمان آزار بردگان زن در بین اراذل‌واوباش اتفاق می‌افتاده؛ اما خبر دادن ضمنی از این مطلب نشان‌دهنده مجاز بودن ظلم نیست. فرض کنید پدری به دخترش می‌گوید اول شب خانه باش تا مورد آزار و متلک افراد شیطان‌صفت و بیمار قرار نگیری. آیا می‌شود چنین برداشت کرد که پدر این شخص مزاحمت این افراد را مجاز و خوب می‌داند؟!
ثالثاً: اگر حجاب تنها برای تمایز بین زن آزاد و برده باشد و حفظ پاک‌دامنی و شأن بانوان در آن لحاظ نشده باشد، چه نیازی به‌صرف این‌همه پارچه و روبند است؟! هدف جدا کردن زن آزاد و برده با یکپارچه کوچک و نمادین نیز برآورده می‌شد. اکنون هم در مناطق مختلف دنیا متداول است که بانوان متأهل و مجرد با حلقه ازدواج، برداشتن ابرو، سربند خاص و... از هم متمایز می‌گردند.
در فهم آیات قرآن کریم باید مطابق ضوابط فهم متن و با رعایت انصاف پیش رفت. اسلام مکتبی توحیدی است و با ظلم و تبعیض‌های ناجوانمردانه سازگاری ندارد. یکی از حکمت‌های حجاب حفظ حریم بانوان و دور شدن ایشان از آزار و اذیت افراد بیماردل است.
پی‌نوشت:
[1]. احزاب: 59.
[2]. نساء: 176.