روز جهانی قدس، آخرین جمعه از ماه مبارک رمضان است. در شرایطی که صهیونیزم بینالمللی تلاش میکرد مسئله فلسطین و قدس را محدود به دنیای عرب کند، مسئله آزادی قدس از اولویتهای سیاست خارجی امامخمینی بود که همواره دربارۀ آن موضع صریح داشت.
روز قدس چه روزی است ؟
روز جهانی قدس، روز حمایت جهانی برای آزادی بیتالمقدس و مردم فلسطین به دعوت امامخمینی.
روز قدس یا روز جهانی قدس آخرین روز جمعه در ماه رمضان است که امام خمینی در سال ۱۳۵۸ش (رمضان ۱۳۹۹ق) آن را روزی رسمی برای حمایت از مردم فلسطین دانست و از مسلمانان جهان خواست که برای کوتاه کردن دست رژیم صهیونیستی و پشتیبانان آن به هم بپیوندند. نامگذاری آخرین جمعه ماه رمضان به عنوان روز قدس، با حمایت بسیاری از روشنفکران و هنرمندان مواجه شد و امروزه علاوه بر ایران، در کشورهای مختلفی از جهان، راهپیمایی روز قدس برگزار میشود که بنابر گزارش منابع خبری، این تعداد به ۸۰ کشور در قارههای مختلف جهان میرسد.
امامخمینی با ابتکار نامگذاری روز جهانی قدس، از عموم مردم و دولتهاى اسلامى خواست همبستگى خود را براى کوتاهکردن دست اسرائیل غاصب و در حمایت از حقوق قانونى مردم فلسطین اعلام کنند. ایشان روز قدس را روز احیای اسلام، روز تجهیز و مقابله مستضعفان با مستکبران و روز همت مسلمانان برای نجات قدس خواند.
به مناسبت روز جهانی قدس همهساله در جمعه آخر رمضان، در ایران و کشورهای دیگر راهپیمایی برگزار میشود. اندیشمندان جهان این روز را روزی بزرگ و بااهمیت خواندند. اعلام روز قدس، مردم فلسطین را به پشتیبانی مسلمانان جهان از آنان، دلگرم کرد و به آنان برای آزادی قدس امید داد.
جشنواره بینالمللی کاریکاتور روز جهانی قدس در سالهای ۱۳۹۳ و سال ۱۳۹۷ش وسال ۱۴۰۱ش در ایران برگزار شده است.
روز قدس چه روزی است ؟
تاریخچه و جایگاه
روز قدس یا روز جهانی قدس، توسط امام خمینی به عنوان یک روز رسمی برای حمایت از مردم فلسطین نامگذاری شد؛ امام خمینی، ۱۳ رمضان ۱۳۹۹ق (۱۶ مرداد ۱۳۵۸ش) در پیامی خطاب به مسلمانان ایران و جهان، آخرین جمعه ماه رمضان را روز قدس نامید و از مسلمانان جهان و دولتهای اسلامی خواست برای کوتاه کردن دست دولت اسرائیل و پشتیبانان آن به هم بپیوندند. پیام مذکور در واکنش به حمله نیروهای اسرائیلی به مسجدالاقصی و همچنین بمباران جنوب لبنان صادر شد.
پس از اولین راهپیمایی روز قدس در سال ۱۳۵۸ش در تهران، سفیر فلسطین در ایران، پیام یاسر عرفات را قرائت کرد. همچنین مهدی بازرگان، نخستوزیر دولت موقت ایران، عبدالحلیم خدام، وزیر خارجه سوریه، سید علی خامنهای، و محمد مجتهد شبستری سخنرانی کردند. پیش از برگزاری مراسم روز قدس، ۲۵ تن از نویسندگان و روشنفکران، از جمله داریوش آشوری، داریوش شایگان، سیمین دانشور، داریوش مهرجویی و احمد شاملو، در بیانیهای اعلام کردند که در کنار همه مبارزان راه آزادی و دموکراسی در راهپیمایی روز قدس شرکت خواهند کرد.
روز جهانی قدس، در سخنان رهبران جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی و سید علی خامنهای، مراجع تقلید شیعه و سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب الله لبنان، جایگاه ویژهای دارد. امام خمینی، روز قدس را نهتنها روز فلسطین، بلکه روز اسلام و روز حکومت اسلامی دانسته و آن را مقدمهای برای بسیج عمومی اسلامی و تشکیل حزب مستضعفین در تمام دنیا معرفی کرده است. سید علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، بر این باور است که گرامیداشت روز جهانی قدس، موجب میشود فلسطینیانِ مورد تهاجم دولت اسرائیل، احساس تنهایی نکنند و بتوانند مقاومت کنند.
ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه، شرکت در راهپیمایی روز قدس را واجب شرعی میداند. به فتوای وی اگر شوهر اجازه حضور همسرش در راهپیمایی روز قدس را ندهد، زن میتواند بدون اجازه وی در راهپیمایی روز قدس شرکت نماید. وی معتقد است روز قدس باید به یک اعتراض قوی، همگانی و یکپارچه علیه غاصبان و اشغالگران تبدیل شود. به باور سید حسن نصرالله، دبیرکل حزبالله لبنان، اسرائیل نهتنها خطری برای فلسطین، بلکه خطری برای امنیت، صلح و استقلال همه کشورهای منطقه است.
روز قدس چه روزی است ؟
بیتالمُقدَّس یا بیتالمَقدِس یا قدس شریف از شهرهای مقدس اسلامی است که میان دریای مدیترانه و رود اردن واقع شده است. آب و هوای آن گرمسیری همراه با تابستانهای گرم و خشک و زمستانهای سرد و بارانی است. شهر بیتالمقدس به سه قسمت بیتالمقدس شرقی، بیتالمقدس غربی و شهر قدیمی تقسیم میشود که حرم شریف در جنوب شرقیترین قسمت شهر قدیمی قرار دارد. در داخل این محوطه قبةالصخره و مسجدالاقصی و سایر بناهای اسلامی وجود دارند. این منطقه را حرم شریف نامیدهاند و تمامی صحن آن مأمن و حرم الهی محسوب میشود و به جهت وجود اماکن مقدس مختلف در آن، مورد احترام یهودیان، مسیحیان و مسلمانان است.
اهمیت بیتالمقدس برای مسلمانان از آن جهت است که این شهر محل زندگی و مدفن پیامبران خدا(ع) و نخستین قبله مسلمانان بوده و پیامبر اکرم(ص) در شب معراج از مسجدالحرام به بیتالمقدس و از آنجا به معراج رفته است و قرآن کریم این مسجد را مبارک نامیده است. نام مسجدالاقصی از آیه نخست سوره اسراء گرفته شده است. در روایات آمده است نمازخواندن در مسجدالاقصی بسیار ثواب دارد. شیعیان ایرانی در قدیم بهویژه در دوره قاجار و پهلوی، زیارت اماکن مذهبیِ این شهر را با سفر حج همراه میکردند. نام قدیمی بیتالمقدس اورشلیم به معنای خدای آرامش و صلح است و تا ظهور اسلام به آن ایلیا نیز گفته میشد که بهتدریج به آن، نام قُدس، بیتالمقّدس، بیتالمَقدِس و قُدس شریف را دادند.
بیتالمقدس به سبب موقعیت جغرافیایی و پل ارتباطی شرق و غرب شاهد تحولات تاریخی و مذهبی بسیاری بوده است. این شهر در سال ۲۷ق در زمان خلیفه دوم در نبرد یرموک، به قلمرو مسلمانان درآمد. مسیحیانِ ساکن بیتالمقدس به شرط حضور و دخالت مستقیم خلیفه در قرارداد صلح و در امانماندن معابد و عدم اسکان یهودیان و پرداخت جزیه به مسلمانان، بیتالمقدس را به آنان تسلیم کردند. در سال ۱۰۹۵م/ ۴۸۷ق مسیحیان زیادی از دیگر نقاط جهان به قصد تصرف بیتالمقدس عازم فلسطین شدند که این امر منجر به آغاز جنگهای معروف صلیبی شد و تا ۱۲۹۱م/ ۶۸۹ق ادامه یافت و طی آن، بیتالمقدس چند بار به اشغال مسیحیان درآمد؛ با این حال، سرزمین فلسطین، تا اوایل قرن بیستم در قلمرو امپراتوری عثمانی بود.
روز قدس چه روزی است ؟
پیام امام خمینی
بسم الله الرحمن الرحیم من طی سالیان دراز، خطر اسرائیل غاصب را گوشزد نمودم که این روزها به حملات وحشیانه خود به برادران و خواهران فلسطینی شدت بخشیده است و بهویژه در جنوب لبنان به قصد نابودی مبارزان فلسطینی پیاپی خانه و کاشانه ایشان را بمباران میکند. من از عموم مسلمانان جهان و دولتهای اسلامی میخواهم که برای کوتاه کردن دست این غاصب و پشتیبانان آن به هم بپیوندند و جمیع مسلمانان جهان را دعوت میکنم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را که از ایام قدر است و میتواند تعیینکننده سرنوشت مردم فلسطین نیز باشد، به عنوان «روز قدس» انتخاب و طی مراسمی همبستگی بینالمللی مسلمانان را در حمایت از حقوق قانونی مردم مسلمان فلسطین اعلام نمایند. از خداوند متعال پیروزی مسلمانان را بر اهل کفر خواستارم.
اهتمام امامخمینی به قدس شریف
امامخمینی بیتالمقدس را از مکانهای مقدس و اسلامی و نمازخواندن در آن را مستحب شمرده است. ایشان از آغاز نهضت اسلامی در سال ۱۳۴۱ دغدغه قدس شریف را داشت. موضعگیری امامخمینی درباره قدس در شرایطی بود که صهیونیزم بینالمللی تلاش گستردهای میکرد مسئله فلسطین و قدس را محدود به دنیای عرب کند. با آغاز نهضت اسلامی ایران در سال ۱۳۴۱ امامخمینی از دولت ایران خواست رابطه خود را با اسرائیل و بهاییها قطع کند[۲۶] و در ادامه نهضت تأکید کرد بیتالمقدس باید به دامن اسلام برگردد. کارگزاران رژیم پهلوی برای سرپوشگذاشتن همکاری خود با اسرائیل حدیث «الکفر ملّة واحدة» را بر سر زبانها انداختند و در صدد القای این نکته بودند که اسرائیل و بهائیت با دولتهای مسیحی تفاوتی ندارند و همه در یک اردوگاهاند. امامخمینی این موضوع را بر خلاف نص قرآن و با هدف زمینهسازی برای شناسایی این کشور غاصب و حمایت از فرقه ضاله بهائیت شمرد و ارتباط با اسرائیل را بر خلاف ضروریات دین خواند و ملت ایران را از این گناه بزرگ بری دانست.
در روز سیام مرداد ۱۳۴۸ افراد متعصب صهیونیست بخشی از مسجدالاقصی در فلسطین اشغالی را به آتش کشیدند و خسارات زیادی به آن وارد کردند. رژیم اسرائیل این حادثه را به یک جهانگرد یهودی استرالیایی نسبت داد و در یک حرکت نمایشی وی را محاکمه و اعلام کرد نامبرده دچار بیماری روانی است و او را آزاد کرد. روزنامههای آن روز ایران برای مخدوشنشدن چهره رژیم اسرائیل بدون نامبردن از عاملان فاجعه به گزارش آن پرداختند و از همدردی مسئولان این رژیم غاصب با مسلمانان سخن گفتند.
سران عرب و محمدرضا پهلوی دراینباره کنفرانس اسلامی را در رباط مراکش به راه انداختند و در آن بدون محکومکردن اسرائیل از جمعآوری هزینه برای بازسازی سخن گفتند. امامخمینی با هوشیاری موضوع را دنبال کرد و موضع خود را در برابر این کنفرانس روشن ساخت. ایشان در اعلامیهای از مسلمانان خواست صفوف خود را در برابر اشغالگران متحد سازند و تصریح کرد کنفرانس اسلامی نه تنها خدمتی به مسلمانان نکرد، بلکه جنایت صهیونیستها را در آتشزدن مسجدالاقصی لوث کرد. ایشان بر آن بود که برای نشاندادن جنایت صهیونیستها، مسجدالاقصی نیمسوخته باقی بماند؛ ولی پهلوی به نام کمک به مسجد صندوق اعانه گذاشت تا با سوء استفاده از این موقعیت آثار جرم اسرائیل را از میان ببرد. ایشان در اوج مبارزات انقلاب اسلامی با وجود نیاز به حمایتهای جهانی از نهضت مردم ایران، به یاد بیتالمقدس و فلسطین بود و قرارداد کمپ دیوید (۱۳۵۷ش/ ۱۹۷۹م) میان انورسادات رئیسجمهور مصر و مناخیم بگین درباره تنزل مصر از حق مسلمانان بر بیتالمقدس را محکوم کرد.
روز قدس چه روزی است ؟
پس از پیروزی انقلاب اسلامی مسئله آزادی قدس از اولویتهای سیاست خارجی امامخمینی بود و در ۲۸ بهمن ۱۳۵۷ در دیدار با هیئت فلسطینی و یاسر عرفات از آزادی بیتالمقدس سخن گفت و از آنان خواست برای پیروزی بر دشمن و آزادی بیتالمقدس به خدا تکیه کنند که قدرت خدا فوق همه قدرتهاست. ایشان در ۲۱ شهریور ۱۳۵۹ با اشاره به جنایتهای اسرائیل در حق مردم فلسطین، درباره انتقال پایتخت اسرائیل به بیتالمقدس هشدار داد. در روزهای آغاز انقلاب اسلامی سفارت فلسطین جایگزین سفارت رژیم اسرائیل شد. در این مراسم یاسر عرفات، سیداحمد خمینی و ابراهیم یزدی معاون نخستوزیر در امور انقلاب شرکت داشتند.
امامخمینی برای همبستگى مسلمانان جهان در حمایت از مردم فلسطین و آزادی قدس در ۱۶ مرداد ۱۳۵۸/ ۱۳ رمضان ۱۳۹۹ق، در پیامی به مسلمانان ایران و جهان آخرین جمعه ماه رمضان را «روز قدس» اعلام کرد و از عموم مردم و دولتهاى اسلامى خواست براى کوتاهکردن دست اسرائیل غاصب به هم بپیوندند و در آخرین جمعه ماه رمضان که از ایام قدر بود و مىتوانست تعیین کننده سرنوشت مردم فلسطین باشد، همبستگى خود را در حمایت از حقوق قانونى مردم فلسطین اعلام کنند. به گفته برخی پیشنهاد روز قدس را ابراهیم یزدی وزیر امورخارجه دولت موقت به امامخمینی داده است.
ویژگیهای روز جهانی قدس
امامخمینی در آستانه روز جهانی قدس، در سال ۱۳۵۸ در سخنرانی برای اقشار مختلف مردم روز قدس را روز احیای اسلام، روز حکومت اسلامى، روز تجهیز و مقابله مستضعفان با مستکبران و ابرقدرتها، روز تعیین سرنوشت ملتهاى مستضعف و غلبه مستضعفان بر مستکبران، روز همت مسلمانان برای نجات قدس، روز برافراشتهشدن بیرق جمهورى اسلامى در سراسر کشورها و روز بازشناسی منافقان از متعهدان خواند و یادآور شد مقصود از متعهدان افراد معتقد به روز قدس و منافقان سدکنندگان راه مردم برای شرکت در مراسم روز قدساند. ایشان با اشاره به هجوم اسرائیل به جنوب لبنان در سال ۱۳۵۸ و حرکات وحشیانه آنان، آن را با رفتار محمدرضا پهلوی در سالهای پایانی سلطنت مقایسه کرد و افزود حرکتهای اسرائیل نیز نشانه زوال عمر این رژیم است. امامخمینی روز قدس را روز رسول اکرم(ص) خواند و از مردم خواست با همه قوا در برابر ابرقدرتها ایستادگی کنند و اجازه دخالت در امور مسلمانان را به آنان ندهند. ایشان در ۲۶ مرداد ۱۳۵۸ نیز در سخنانی با اشاره به ضرورت تشکیل حزب مستضعفان، روز قدس را روز بسیج عمومی مسلمانان خواند و ابراز امیدواری کرد این روز مقدمه تشکیل حزب مستضعفان و پیروزی نهایی آنان باشد.ایشان در سالهای بعد نیز به این مناسبت مردم را به پاسداشت این روز سفارش میکرد، ازجمله در ۲۴ رمضان ۱۴۰۰ق/ ۱۵ مرداد ۱۳۵۹ در پیامی از مردم خواست روز قدس را زنده بدارند که رژیم اسرائیل در صورت پیروزی به سرزمینهای اشغالی بسنده نمیکند و امریکا نیز با وی همدست و با پایتخت قراردادن قدس مخالفتی ندارد و هیاهوی ابرقدرتها علیه اسرائیل ظاهری است.
مراسم روز قدس
راهپیمایی روز قدس در نقاط مختلف جهان از جمله مالزی، هند، سنگاپور، اندونزی، ترکیه، آمریکا، کانادا، نروژ، آذربایجان، سودان، انگلیس، بحرین، بوسنی و هرزگوین، تونس، پاکستان، استرالیا، آلمان، رومانی، کویت، اسپانیا، آفریقای جنوبی، سوئد، ونزوئلا، آلبانی، یمن و یونان برگزار میشود؛ بنابر گزارش منابع خبری، مراسم روز قدس در بیش از ۸۰ کشور اسلامی و غیراسلامی برگزار میشود.
روز قدس چه روزی است ؟
مراسم روز قدس در آخرین جمعه ماه رمضان برگزار میشود و رسانههای جهان، آن را پوشش رسانهای میدهند. در کشورهای غربی، به دلیل اینکه جمعه روز کاری است، مراسم روز قدس در تعطیلات آخر هفته، شنبه یا یکشنبه برگزار میشود. البته برگزاری مراسم روز قدس در برخی از کشورها، با محدودیتهایی مواجه میشود.
رویدادهای هنری
اولین دوره جشنواره بینالمللی کاریکاتور روز جهانی قدس، در سال ۱۳۹۳ش، در دو بخش اصلی: روز جهانی قدس و ویژه: تحرکات تکفیری برای فراموشی فلسطین برگزار شد و حدود ۲۰۰ نفر از ۳۳ کشور جهان با بیش از ۵۰۰ اثر در آن شرکت کردند. در این جشنواره، نهادها و مراکزی از جمله خبرگزاری ابنا، دبیرخانه حمایت از انتفاضه فلسطین و فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران مشارکت داشتهاند.
دومین دوره جشنواره بینالمللی کاریکاتور روز جهانی قدس، در سال ۱۳۹۷ش، با شرکت بیش از ۱۲۰ هنرمند از ۲۷ کشور جهان برگزار شد و ۳۱۶ اثر درباره روز جهانی قدس و محکومیت اقدام دولت امریکا در اعلام شهر بیت المقدس به عنوان پایتخت دولت اسرائیل، در این جشنواره شرکت داده شدند.