-سوره مبارکه نحل از سوره های مکی قرآن کریم که از ۱۲۸ آیه،۲۸۴۰ کلمه و ۷۷۰۷ حرف تشکیل شده است(۱).کلیه آیات سوره مبارکه نحل در مکه نازل شده مگر آیه((وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُم بِهِ ۖ وَلَئِن صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَیْرٌ لِّلصَّابِرِینَ))(۲) که در مدینه نازل شده است.
بسم الله الرحمن الرحیم
سوره مبارکه نحل
سوره مبارکه نحل از سوره های مکی قرآن کریم که از ۱۲۸ آیه،۲۸۴۰ کلمه و ۷۷۰۷ حرف تشکیل شده است(۱).کلیه آیات سوره مبارکه نحل در مکه نازل شده مگر آیه((وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُم بِهِ ۖ وَلَئِن صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَیْرٌ لِّلصَّابِرِینَ))(۲) که در مدینه نازل شده است. البته برخی از مفسرین نظیر قتاده براین باورند که؛ اول سوره مبارکه نحل تا آیه شریفه ((کن فیکون)) مکی و مابقی مدنی می باشد.(۳).شیخ طوسی در التبیان آیه شریفه((وَ الَّذِين‌َ هاجَرُوا فِي اللّه‌ِ مِن بَعدِ ما ظُلِمُوا)) را مکی می داند.(۴).اما صاحب مجمع البیان چهل آیه اول سوره مبارکه نحل را مکی و از آیه شریفه((وَ الَّذِين‌َ هاجَرُوا فِي اللّه‌ِ..)) تا انتهای سوره را مکی می داند.(۵). علامه طباطلایی نیز در تفسیر المیزان نظر علامه طبرسی را برگزیده است.(۶).
اگر به دقت در این سوره نظر کنیم ظن قوی پیدا می‌شود که صدر این سوره از آیاتی است که در روزهای آخر توقف رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در مکه در نزدیکی‌های مهاجرتش به مدینه نازل شده است، و این آیات، چهل آیه اول آنست، که خدای سبحان در قسمتی از آن انواع نعمتهای آسمانی و زمینی را که مایه حیات انسانی است و انسان در معاشش از آن بهره مند می‌شود خاطر نشان فرموده و از راه نظام متقن و تدبیر یک نواختی که در آنها است بر وحدانیت خود در ربوبیت استدلال فرموده است.
و در قسمتی دیگر، احتجاج می‌کند بر بطلان پندارهای مشرکین و بی ثمر بودن مساعی ایشان و اینکه به زودی کیفر ایشان را می‌دهد، هم چنان که امتهای گذشته را که مثل اینان بودند کیفر داد، و به زودی در روز قیامت در حق آنان فصل قضاء می‌کند. غرض سوره خبر دادن به نزدیک شدن امر خداست که عبارتست از: غلبه دین حق بر کفار، که خدای تعالی این معنا را با بیان اینکه: " تنها خدای تعالی اله معبود است نه دیگری چون تدبیر عالم مانند خلقتش قائم به او است و نیز همه نعمتها به او منتهی می‌گردد و هیچ یک از آنها مصنوع غیر او نیست" نتیجه می‌گیرد. پس واجب است همان خدا به تنهایی عبادت شود.
و همچنین با بیان اینکه: " دین حق از خدا است پس واجب است که غیر دین او دینی و قانونی دیگر تشریع نشود" و باز با بیان اموری از دین الهی، توضیح می‌دهد.(۸).
منابع
١.ثعلبی،احمد، الکشف و البیان، دار احیاء، ج۶، ص۵.
٢.سورة النحل: ١٢٦.
۳.طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیرالقرآن، ج۶، ص۳۵۷.
۴.همان.
۵.طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، دارالمعرفه، ج۶، ص ۵۳۵.
۶.طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیرالقرآن،ج۱۲، ص۲۹۷.
۷.همان،ج۱۲، ص ۲۹۷_۲۹۹