«اُخت هارون» یکی از اوصاف حضرت مریم علیهاالسلام در قرآن است به معنای «خواهر هارون»، اما احتمال دارد که انتساب حضرت مریم به هارون به شیوه استعاره و از قبیل انتساب به قبیله و خاندان باشد. همچنین نام خواهر حضرت موسی و هارون علیهماالسلام در کتاب مقدس یهودیان، مریم می‌باشد و تفاوتی با واژه «میریام» ندارد.
تلاش برای یافتن تناقض و اشکال در میان آیات قرآن، یکی از روش‌هایی است که از زمان ظهور اسلام تا به امروز توسط اسلام‌ستیزان صورت می‌پذیرد. قرآن کریم داستان ولادت حضرت عیسی علیه‌السلام و اتهامی را که بنی‌اسرائیل به حضرت مریم علیهاالسلام وارد ساختند، بیان کرده که به حضرت مریم گفتند: «يا أُخْتَ هارُونَ ما كانَ أَبُوكِ امْرَأَ سَوْءٍ وَ ما كانَتْ أُمُّكِ بَغِيًّا»؛[1] «اى خواهر هارون! نه پدرت مرد بدى بود، و نه مادرت زن بد كاره‌اى».
برخی نویسندگان غرب‌زده ادعا کردند: «مراد و منظور از واژه «هارون» در آیات قرآن، بردار حضرت موسی علیه‌السلام است. در کتاب مقدس یهودیان گفته شده که نام خواهر حضرت موسی و حضرت هارون، «میریام» بوده، اما پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله در این آیه قرآنی، به اشتباه حضرت مریم را خواهر هارون خطاب کرده است».[2]
چند نکته در پاسخ به این اشکال بیان می‌شود:
الف- قرآن مجموعه‌ای از آیات است که برای درک و فهم معنای هر یک از آنها لازم است تمام آیات و واژگان قرآن و کاربرد آنها در کنار یکدیگر دیده شود، اما این اشکال ناشی از برداشت‌های گزینشی و نادیده گرفتن معانی و کاربردهای متفاوت واژه «اخت» در قرآن می‌باشد.
واژه «اُخت» که مؤنث واژه «اَخ» است، در لغت به «اشتراک در ولادت و نسب» معنا می‌شود،[3] پس «اخت» یعنی خواهر و «اخ» یعنی برادر، اما این واژه و مانند آن در قرآن کریم افزون بر معنای لغوی، به شیوه استعاره در معنای «اشتراک در قبیله و خانواده» نیز به کار رفته است؛ مانند آنکه پیرامون حضرت هود و حضرت صالح علیهماالسلام فرموده: «وَ إِلى عادٍ أَخاهُمْ هُوداً»؛[4] «و به سوى قوم عاد، برادرشان هود را فرستاديم»، «وَ إِلى ثَمُودَ أَخاهُمْ صالِحاً»؛[5] «و به سوى قوم ثمود، برادرشان صالح را فرستاديم».
بنابراین این احتمال وجود دارد که تعبیر «یا اُختَ هارون» در آیه مزبور به معنای دوم باشد؛ یعنی بنی‌اسرائیل مریم را به خاندان هارون نسبت دادند و به او یادآوری کردند که مریم از نسل هارون برادر حضرت موسی علیه‌السلام است و نباید چنین کار زشتی از او سر می‌زد.[6]
ب- اسلام‌ستیز غرب‌زده ادعا می‌کند بر اساس گزارش کتاب مقدس یهودیان،[7] نام خواهر حضرت موسی و هارون علیهماالسلام «میریام» بوده و در قرآن به اشتباه «مریم» به‌کار برده شده است، اما این ادعا صحیح نیست و نشان می‌دهد اسلام‌ستیزان حتی در مقایسه میان کتب مقدس ادیان نیز ناتوان هستند؛ زیرا شیوه نگارش هر دو واژه «مریم» و «میریام» به زبان عبری به صورت «מרים» می‌باشد، تا جایی که پایگاه اینترنتی «انجمن کلیمیان ایران» در ترجمه کتاب مقدس، برای نام خواهر حضرت موسی و هارون علیهماالسلام، به هر دو واژه اشاره می‌کند.[8]
حتی این اختلاف در واژگان را نیز می‌توان در ترجمه‌های رسمی کتاب عهد عتیق که از زبان لاتین و عبری به زبان انگلیسی برگردان شده‌اند، مشاهده نمود؛ یعنی برای نام خواهر حضرت موسی و هارون علیهماالسلام در برخی ترجمه‌ها واژه «Mary» آمده[9] و در برخی دیگر از واژه «Miriam» بهره گرفته شده است.[10]
نتیجه آنکه حضرت موسی و هارون علیهماالسلام خواهری به نام مریم داشتند و هیچ اشکالی ندارد حضرت مریم علیهاالسلام که از نسل حضرت هارون علیه‌السلام بوده، همنام با خواهر حضرت هارون علیه‌السلام باشد.
پی‌نوشت:
[1]. مریم، 28.
[2]. Ibn Warraq, Why I Am Not a Muslim? , p63, 1995.
[3]. اصفهانی، راغب، مفردات ألفاظ القرآن، ص68، سروش.
[4]. اعراف، 65.
[5]. اعراف، 73.
[6]. بحرانی، سیدهاشم، البرهان في تفسير القرآن، ج3، ص709، بعثت.
[7]. عهد عتیق، سفر اعداد، باب 26، آیه 59.
[8]. http://www.iranjewish.com/Torah/Bamidbar_F26.htm
[9]. THE HOLY BIBLE, TRANSLATED FROM THE LATIN VULGATE, DILIGENTLY COMPARED WITH THE HEBREW, GREEK, AND OTHER EDITIONS IN DIVERS LANGUAGES, DOUAY-RHEIMS VERSION, p195.
[10]. THE BIBLE, New Revised Standard Version, Division of Christian Education of the National Council of the Churches of Christ in the United States of America, ZAINE RIDLING, Editor, P327.