اگر پیامبر معظم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله پیرامون «هامان» که در عهد عتیق به عنوان وزیر خشایارشاه معرفی شده، اشتباه کرده بود، بی‌تردید یهودیان از این فرصت برای وارد ساختن انتقاد به قرآن استفاده می‌کردند. البته احتمال این وجود دارد که «هامان» به عنوان یک لقب برای وزرای خاص به‌کار برده می‌شد.
برخی مستشرقان و نویسندگان غرب‌زده در راستای یافتن خطا و اشتباه در آیات قرآن به هدف ناقص نشان دادن این کتاب الهی، ادعا کرده‌اند: «با اینکه بسیاری از تعالیم قرآن بر گرفته از کتب مقدس ادیان پیشین است، اما پیامبر معظم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله آنگاه که از وزیر فرعون نام می‌برد، او را «هامان» معرفی می‌کند،[1] در حالی‌که «هامان» در کتاب مقدس یهودیان، نام وزیر خشایارشاه، پادشاه ایرانی است».[2]
در پاسخ به این ادعا به چند نکته اشاره می‌شود:
الف- اگر ادعای اسلام‌ستیز صحیح باشد که نام «هامان» از کتاب مقدس یهودیان برداشت شده، پس باید خصوصیات و ویژگی‌هایی که در کتاب مقدس یهود برای هامان بیان شده، در قرآن نیز بیان می‌شد. در قرآن کریم گزارش شده که فرعون برای مقابله با حضرت موسی علیه‌السلام به هامان دستور ساخت یک برج بلند داد. این در حالی است که در کتاب مقدس یهود،[3] اشاره‌ای به چنین جریانی میان خشایارشاه و وزیرش، هامان نشده است. وانگهی، محل حکمرانی خشایار شاه در شوش و سرزمین پارس بوده که هیچ ارتباطی با محل حکمرانی فرعون یعنی سرزمین مصر ندارد.
ب- اگر اسلام‌ستیز به خوبی از تاریخ ظهور اسلام آگاهی داشت، چنین اشکال سست و بی‌پایه‌ای را مطرح نمی‌کرد؛ زیرا از روز نخستی که خاتم‌الانبیا صلی‌الله‌علیه‌وآله دعوت خویش را آغاز کردند، دشمنان نیز دست به کار شده و از هر روشی برای سرکوب و بدنام ساختن آن حضرت استفاده می‌کردند، با این حال، قرآن به عنوان مهمترین معجزه پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله باعث شگفتی تمام اهالی مکه و مدینه شده بود.
یهودیان به عنوان یکی از سرسخت‌ترین دشمنان اسلام از هر فرصتی برای انکار پیامبری آن حضرت استفاده می‌کردند. بنابراین اگر بر اساس ادعای اسلام‌ستیز، قرآن کتابی است که برخی مطالب را به غلط و اشتباه از کتاب مقدس یهودیان برداشت کرده، بی‌تردید یهودیان این گزارش اشتباه در مورد «هامان» را بهترین وسیله برای انتقاد و ضربه زدن به ادعای راستگویی و اعجاز پیامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله دانسته و پیرامون آن تبلیغات گسترده‌ای انجام می‌دادند، در حالی‌که چنین نشد و یهودیان از این نظر، هیچ ایرادی به قرآن وارد نساختند.[4]
ج- مرور در احادیث و منابع اسلامی نشان از این دارد که به احتمال زیاد، «هامان» در گذشته به صورت یک لقب برای وزیر بلندپایه در هر حکومت به کار می‌رفته؛ گزارش شده روزی یک یهودی نزد خاتم‌الانبیا صلی‌الله‌علیه‌وآله آمده و پرسید: «تاریخ پیامبران نشان می‌دهد هیچ پیامبری مبعوث نشد مگر آنکه با «هامان» هم‌زمان بود، پس به من بگو که «هامان» در زمان شما چه کسی است؟»[5]
بر همین اساس، هیچ اشکالی ندارد که «هامان» وزیر فرعون باشد و هر دو در زمان حضرت موسی علیه‌السلام بودند، و وزیر خشایارشاه نیز «هامان» نامیده شود که در زمان یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل به نام «مُرْدِخای بن يائير» زیست می‌کردند.[6]
پی‌نوشت:
[1]. قصص، 38.
[2]. Ibn Warraq, Why I Am Not a Muslim? , p158, 1995.
[3]. عهد عتیق، کتاب اِستَر، باب 3.
[4]. بدوی، عبدالرحمن، دفاع از قرآن در برابر آراى خاور شناسان، ص276، آستان قدس رضوی.
[5]. راوندی، قطب‌الدین، الخرائج و الجرائح، ج3، ص1083، مؤسسه امام مهدی علیه‌السلام.
[6]. بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم، باستان‌شناسى و جغرافياى تاريخى قصص قرآن، ص432، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.