کفویت همسران

برای این که دو نفر در کنار هم احساس آرامش کنند، باید در اخلاق و عقاید، همتای یکدیگر  باشند که در زبان دینی به این همتایی «کفویّت» گفته می‌شود. اگر یکی از دو پایۀ کفویّت، یعنی همسویی در اخلاق یا عقاید، استحکام لازم را نداشته باشد، ساختمان زندگی دچار تزلزل خواهد شد. وقتی زن و شوهر، خُلقیات متفاوتی داشته باشند، بنای سازش با هم نخواهند داشت. موافق بودن در عقاید و اخلاق، موجب می‌شود، بسیاری از دغدغه‌های زاید، از زندگی انسان بیرون برود و دل انسان، مشغولیت‌هایی بیش از آنچه مربوط به هدف آفرینش او می‌شود، نداشته باشد.

خُلقیات متفاوت، یعنی آنچه یکی از زوجین را عصبانی می‌کند، در دیگری حالت خاصّی ایجاد نمی‌کند و یا حتّی حالتی متضاد با همسر تولید می‌کند. اگر یکی از زوجین نسبت به مسئله‌ای حسّاسیت مثبت داشته باشد، همسر نسبت به آن، بی‌قید است یا حسّاسیت منفی دارد. اگر چیزی به همسر احساس خوش‌بختی دهد، به همسرش احساس خاصّی نداده یا احساس ناکامی و ناخوشایندی می‌دهد و ... . خُلقیات، معمولاً ریشه در عقاید دارند. وقتی نوع نگرش زن و مرد به دین و خدا و زندگی و آخرت و ... متفاوت باشد، در بسیاری از نقاط زندگی به هم برخورد می‌کنند.

عدم تشابه زوجین در مسائل اخلاقی و تفاوت آن‌ها در این مسائل، آثار و پیامدهای خطیر و جبران‌ناپذیری را در پی خواهد داشت. شماری از این پیامدها عبارتند از: اختلال شخصیتی فرزندان، گسست خویشاوندی خانواده، محرومیت از داشتن فرزندان شایسته، پیمان‌شکنی در نظام خانواده، انحرافات اخلاقی فرزندان، ایجاد بسترهای اخلاق‌گریزی از راه وراثت، انتقال صفات اخلاقی از راه شیردهی و سرپیچی فرزندان از فرمان والدین. عوامل مؤثر در ازدواج هر یک در جای خود مهم است؛ ولی مهمتر از همه، عوامل اخلاقی و روانی است. بسیاری از کسانی که ازدواج هایشان از هم گسیخته است؛ علت را عدم توافق اخلاقی ذکر می کنند. هر چند ممکن است این سرپوشی برای پوشاندن سایر عوامل باشد ولی واقعیت این است که "عدم توافق اخلاقی" محکمترین ضربه را بر پیکر خانواده می‌زند.

در احادیث بسیاری از بزرگان دین توجه به معیار اخلاق در ازدواج لازم و ضروری معرفی شده است. علاوه بر تاكید بسیار دین بر این امر، تمام متخصصان و روانشناسان نیز بر این امر صحه می گذارند. زیرا زندگی مشترك داراى فراز و نشیبهاى بسیاری است كه برخورد صحیح با آنها و برطرف كردنشان  به روحـیـه اى قـوى و اخـلاقـى پسندیده نیازمند است. حال اگر زن یا مرد و یا هر دوی آنها مزیّن به اخلاق پسندیده و خوب نباشند، زندگی به سمت غم و اندوه و كدورت کشیده شده، سختی های زندگی چند بار می شود و همین عوامل مسیر موفقیت در برخورد با مشكلات را مسدود می نماید.

اخلاق نیكو به معنی تسلط صفات پسندیده و شایسته در اعمال و كردار فرد است. البته آنچه در راستای معیار اخلاق همسر قابل توجه می باشد این است که صفات پسندیده و رذایل اخلاقی در افراد متفاوت دارای شدت وضعف است، پس هر فردی باید متناسب با تعاریف خود از این مفاهیم اخلاقی و میزان اهمیت هر یك از آنها در نظر خود، همسری شایسته انتخاب کند تا مبادا تفاوت در این امور اختلافات زندگی را دامن زند.

بنابراین از معیارهای بسیار اساسی که جوانان در انتخاب همسر باید به آن توجه کنند، توافق اخلاقی است؛ منظور  از توافق اخلاقی این است که دختر و پسر در امور دینی و عقیدتی، نحوه‌ی زندگی کردن، پسندها و ناپسندهای فردی و اجتماعی، ارزش‌های مورد قبول خانواده‌های متعادل و مسائل دیگری از این قبیل تا حدود زیادی به هم نزدیک باشند؛ مثلاً اگر مردی به حجاب، نماز و روزه و احکام شرعی معتقد باشد، اما دختر چنین عقیده‌ای نداشته باشد، زندگی دوام نمی‌آورد. یا اگر دختری، اهل قناعت است، اما پسر، ولخرج و بی‌برنامه، توافق دائمی صورت نمی‌گیرد. و همین‌طور امور مهم دیگر. توافق اخلاقیِ زن و مرد در ایجاد و تداوم سلامت و آرامشِ زندگی و تربیت فرزندان صالح بسیار مهم است. اما اگر یکی از آن‌ها یا هر دو، بداخلاق باشند زندگی ناگواری خواهند داشت که سرانجام آن یا طلاق است و یا بودن در جهنم سوزانِ بداخلاقی.

آمار نشان می‌دهد که بیشترین درصد طلاق‌ها، در اثر عدم توافق اخلاقی است. از همین‌جا می‌فهمیم که چرا در اسلام، این همه بر «اخلاق نیك» تأکید شده و آن را یکی از شرایط ضروری انتخاب همسر، دانسته است. پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود: آن کس که اخلاق و دینش مورد رضایت و پسند شما بود به او دختر بدهید، چنانچه از این شیوه امتناع ورزید موجب فتنه و فساد بزرگ در زمین شده‌اید.(۱)

منظور از اخلاق نیک، فقط نرم‌خویی و عصبانی نشدن نیست، بلکه منظور همه‌ی صفات نیک مانند: صداقت، راست‌گویی، امانت‌داری، دل‌سوزی، مهربانی، پاک‌دامنی، وفاداری و دیگر صفات نیک است. در حقیقت تعهد به این مبانی هست که شاکله‌ی یک زندگی سالم را تشکیل می‌دهد‌.

(۱). وسائل الشیعه، ج ٢٠، ص ۷۶: «إذا جائكُم مَنْ تَرْضَونَ خُلُقَهُ وَ دینَهُ فَزَوّجُوُه وَ إنْ لا تَفْعلوهُ تَكُن فتنة فى الارضِ و فَساد كَبیرٌ».