این شباهت اتفاقی نیست!

تحلیل و بررسی فیلم سینمایی "دایره" | داستان تعدادی آدم روانی که 50 نفر غریبه را گروگان می‌گیرند و هیچ‌یک از آن‌ها نمی‌دانند که چطور ازآنجا سر درآورده اند. آن‌ها متوجه می‌شوند که هر دو دقیقه یکی از آن‌ها می‌میرد. آن‌ها درمی‌یابند که خودشان می‌توانند معین کننده مرگ نفر بعدی باشند. درنتیجه سعی می‌کنند با اولویت‌بندی و برحسب لیاقت افراد، مرگ آن‌ها را به تعویق بیندازند.

هدف ناموفقِ "آرون هان"، کارگردان فیلم مبتنی بر تزریق یک ساعت و سی دقیقه هیجان و معما به بیننده است. اثری تک لوکیشنی که سراسرش را دیالوگ‌های خسته‌کننده و کلیشه‌ای احاطه کرده است.

"دایره" در نگاه اول جوری جلوه نمی‌کند که انگار قرار است مملو باشد از دوراهه‌های اخلاقی و سؤال‌هایی درباره‌ی اینکه دیگران در نظر ما چگونه هستند، اما رفته‌رفته به تأملی در باب رفتارهای انسانی و چگونگی قضاوت و پیش‌داوری او تبدیل می‌شود. آن‌ها به‌راحتی یکدیگر را بر اساس تعدادی مؤلفه قضاوت می‌کنند تا زنده بمانند. جایگاه قضاوت در حرف به این سمت‌وسو رفته است: "قضاوت تنها حق خداست و هیچ فردی سزاوار قضاوت بر دیگری جز خدا نیست"؛ روشن است که این موضوع هموار کننده راهِ هرج‌ومرج اجتماعی است. اما در عمل، افراد جامعه از هیچ قضاوتی درباره یکدیگر فروگذاری نمی‌کنند و این حاصلِ سناریوی ضعیف "دایره" است.

رواج دروغ‌گویی و تهمت بستن به دیگران دستاوردِ دیگر این اثر است. درواقع، مخاطب با تماشایش و برای رهایی از مرگ، چگونگی دروغ بستن به دیگران را آموزش می‌بیند. با خرج کمی جرئت می‌توان مدعی شد که بازی این روزهای جامعه ما، زاییده‌ی همین سناریو است. عده‌ای شهروند می‌شوند و عده‌ای مافیا و عده‌ای با دیگر القاب و عناوین، همگی برای پیروزی در بازی، دیگران را محکوم می‌کنند. قسم دروغ می‌خورند، سیاه نمایی می‌کنند، خود را بی‌تقصیر و پاک نشان می‌دهند و حق زندگی را مختص به خود می‌بینند.

از این دو تأثیر مهم که بگذریم، نقاط ضعف فیلم "دایره" در بخش‌های دیگر نمایان است: در بخشی از فیلم مخالفت با نژادپرستی را دستاویزی برای مظلوم‌نمایی خود و فدا کردن نژادپرستان قرار می‌دهند، غافل از آن‌که شعار به ضد نژادپرستی، خود می‌تواند نوعی نژادپرستی به شمار آید! در بخشی به دروغ‌پردازی از نظامیِ آمریکایی می‌پردازد که برای حفظ جان هم‌وطنانش به افغانستان رفته است و حال اینکه هیچ شخصی برای دفاع از مردم سرزمین خود شروع‌کننده جنگ در هزاران کیلومتر دورتر از وطن نخواهد بود!

درنهایت، داستان کم فروغ و کم ارزش "دایره" هیچ سرنخ و شالوده‌ و دلیل قانع کننده‌ای برای اولویت زنده ماندن برخی و فداکاری برخی دیگر معرفی نمی‌کند و وقیحانه به بیننده آموزش توسل به هر امر سخیفی برای نجات خود می‌دهد.