بر اساس تعالیم اسلامی، مؤمنان با نیت هدیه دادن ثواب اعمال عبادی و یا هر چیز با ارزش به معصومان علیهم‌السلام، زمینه‌های جلب رضایت الهی و آثار و برکات دنیایی و اخروی فراوان را ایجاد می‌کنند.
گاه با این پرسش از سوی ملحدان و اسلام‌ستیزان روبه‌رو هستیم که چرا مسلمانان در موقعیت‌های زمانی و مناسبت‌های خاص، رفتار و اعمال خود را به پیامبر معظم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله و اهل‌بیت علیهم‌السلام تقدیم می‌کنند و یا اینکه علاقه دارند بخشی از زندگی و اشیاء با ارزش خویش را به آنها هدیه دهند، در حالی‌که باور مسلمانان آن است که معصومان علیهم‌السلام از هر چیزی بی‌نیاز هستند و در ظاهر به این هدیه‌ها و بخشش‌ها احتیاجی ندارند؟ این رفتار دارای چه منطق و اثری است؟
چند نکته در پاسخ به این پرسش بیان می‌شود:
بی‌تردید معصومان علیهم‌السلام به‌عنوان نمایندگان خداوند در میان مردم، جز خداوند و عنایات او به هیچ کسی و هیچ چیزی احتیاج ندارند و اگر کسی گمان کند امام معصوم علیه‌السلام به چیزی که در اختیار مردم قرار دارد، نیازمند است، ایمان خود را ضایع کرده است.[1]
هرچند مسلمانان تمام اعمال و مناسک عبادی خویش را باید به نیت «قربة الی الله» و با اخلاص به‌جا آورند، اما به فرموده قرآن کریم، رفتارهای عبادی مسلمانان به دلیل آنکه همواره با شرک مخفی و پنهان همراه است، نقصان و کمبود دارد،[2] بنابراین یکی از بهترین شیوه‌ها برای جبران این کمبود آن است که خداوند از راه‌های خاص و ویژه‌ای زمینه را برای بالا بردن ارزش و اعتبار اعمال و مناسک عبادی بندگان ایجاد می‌کند.
برای نمونه، خداوند برای تشویق مؤمنان به همیاری و کمک مالی به یکدیگر، از اصطلاح «قرض دادن به خدا» استفاده می‌کند. با اینکه مسلمانان می‌دانند خداوند بی‌نیاز مطلق است، اما خداوند به مؤمنان اعلام می‌دارند که قرض دادن به مؤمنان نیازمند، همانند قرض دادن به خداوند است که پاداش چندین برابری در پی دارد.[3]
خداوند در قرآن به حج‌گزاران خانه کعبه تذکر می‌دهد که با نیت‌های خالص، حیوان را قربانی کنید؛ زیرا آنچه که به سوی خدا می‌رود، گوشت و خون آن قربانی نیست؛ بلکه همین نیت‌های خالصانه است.[4]
همچنین یکی از توصیه‌ها و پیشنهادات دین اسلام به مؤمنان برای تعالی‌بخشیدن به اعمال عبادی و نزدیک شدن به خداوند آن است که نیت مؤمنان به‌گونه‌ای باشد که عمل عبادی خود را به معصوم علیه‌السلام «هدیه» دهند.
در یک حدیث گوهربار چنین آمده که کسی به امام کاظم علیه‌السلام گفت: «گاهی چنین است که من برای هر کدام از معصومان علیهم‌السلام، از خاتم‌الانبیا صلی‌الله‌علیه‌وآله، امیرالمؤمنین علیه‌السلام، حضرت زهرا علیهاالسلام و امامان علیهم‌السلام تا خود شما، یک ختم قرآن به‌جا آورده و ثواب هر ختم را به همان معصوم هدیه می‌کنم. این عمل من چه پاداش و ارزشی دارد؟» امام کاظم علیه‌السلام در پاسخ فرمودند: «ثواب تو آن است که روز قیامت همراه با آنان هستی».[5]
همچنین در برخی احادیث گزارش شده که هدیه دادن ثواب نمازهای واجب و مستحب به معصومان علیهم‌السلام، تأثیرات بسیار مثبت و ارزشمندی برای انسان در هنگام جان دادن و ترک این دنیا دارد.[6]
جالب آنکه هدیه دادن به معصومان علیهم‌السلام به اعمال و مناسک عبادی منحصر نیست و بر اساس احادیث متعدد، انسان مؤمن می‌تواند هر چیز با ارزشی را به آل‌الله علیهم‌السلام تقدیم کرده و با این کار، زمینه رضایت الهی را برای خویش فراهم آورد.[7]
در سیره عملی معصومان علیهم‌السلام نیز گزارش شده که آنان به بهترین شیوه، هدیه را پاسخ می‌دادند؛ گزارش شده امام حسن مجتبى علیه‌السلام به بهانه شاخه گلى كه يكى از كنيزانش به او هديه کرد، او را از بند بردگی آزاد ساخت.[8]
بنابراین هدیه دادن به معصومان علیهم‌السلام خواه در قالب عبادت و خواه اشیاء ارزشمند، نه تنها بی‌معنا و بی‌فایده نیست؛ بلکه نتایج لذت‌بخش آن در این دنیا و در آخرت نصیب مؤمنان خواهد شد.
پی‌نوشت:
[1]. کلینی، کافی، ج1، ص537، اسلامیة.
[2]. یوسف، 106.
[3]. بقره، 245.
[4]. حج، 37.
[5]. کلینی، کافی، ج2، ص618، اسلامیة.
[6]. مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، ج88، ص215، دار إحياء التراث العربي.
[7]. صدوق، محمد، من لا يحضره الفقيه، ج2، ص72، جامعه مدرسین.
[8]. ابن‌شهرآشوب، المناقب، ج4، ص18، علامه.