چکیده: نماز و دعا کنار قبور، به خودی خود هیچ اشکالی ندارد، بلکه اگر قبر، متعلق به انبیا یا اولیا باشد، ثواب آن نماز یا دعا را چند برابر خواهد کرده، به علت تقدس آن مکان. و اگر کسی معتقد باشد، صاحب قبر مستقل در تاثیر است و می‌تواند به خودی خود، در زندگی ما تاثیر بگذارد، این اعتقاد شرک است و عبادت آن شخص محسوب می‌شود. ولی اگر چنین اعتقادی ندارد و تنها به این خاطر که صاحب آن قبر عبدی پرهیزگار بوده و دارای ارزش و جایگاه رفیعی در درگاه الهی است، آن‌جا نماز می‌خواند، این نماز او هیچ اشکالی ندارد، بلکه افضل است و کار خوبی محسوب می‌شود.
یکی دیگر از کارهایی که وهابیت خبیث آن را حرام می‌داند و شرک به خدا دانسته و انجام دهنده آن‌را مشرک می‌داند، این است که می‌گویند: «هر کس کنار قبری برود و کنار آن قبر دعا کند یا نماز بخواند، در واقع آن قبر و صاحب آن را عبادت کرده است و با این کار مشرک شده و از دایره اسلام خارج است».
«ابن تیمیه» پدر فکری وهابیت در این زمینه می‌گوید: «صحابه پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) زمانی‌که نزد قبر پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌رفتند، بر او سلام می‌کردند، ولی هرگز رو به قبر حضرت دعا نمی‌کردند و خدا را نمی‌خواندند، بلکه صورت را برگشته و رو به قبله دعا می‌کردند، و فقط خدا را می‌خواندند و هرگز به پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) توسل نکرده‌اند. به همین خاطر احدی از سلف صالح، نگفته است که نماز یا دعا در کنار قبور مستحب است، حتی نگفته‌اند نماز و دعا در آن‌جا فضیلت بیشتری دارد، بلکه همه علما بر این نظر که نماز و دعا در مسجد و در خانه فضیلت بیشتری دارد، اتفاق نظر دارند».[1]
در این مطلب هم مانند مطالب قبل می‌گوییم: مشکل وهابیت این است که هر گونه خواندن غیر خدا را فعل بت‌پرستان و مشرکین مکه قیاس کرده و این عمل را مانند عمل آنان شرک دانسته‌اند. در حالی‌که بین این دو عمل بین آسمان و زمین تفاوت است؛ بت‌پرست دعا و نذر و نماز و ... می‌خواند به این خاطر که آنان بت را موجودی مستقل فرض می‌کردند و آن را خدایی کوچک می‌پنداشتند و با این نیت برای او نماز، دعا، نذر و قربانی و.... می‌کردند.
اما یک مسلمان هرگز چنین اعتقادی ندارد، بلکه معتقد است همه چیز مستقلا در دست خداوند متعال است و تنها اوست که به صورت مستقل می‌تواند کاری انجام دهد؛ تنها اگر کنار قبر انبیا و اولیا می‌رود، به این خاطر است که او را در نزد خدا برتر و صاحب آبرو و آن مکان را ارزشمند می‌داند.
دلایل جواز این عمل:
1. عمومات و اطلاقات نماز خواندن، اقتضا دارد نماز و دعا در همه مکان‌ها جایز باشد؛ لذا دعا و نماز در کنار قبر را هم شامل می‌شود، به همین خاطر چون نهی‌ای در کتاب و سنت در این مورد وجود ندارد، پس هم‌چنان جایز است.[2]
2. آیاتی از قرآن بر افضلیت این کار دلالت دارد؛ قرآن در این رابطه می‌فرماید: «وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَ أَمْناً وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِيمَ مُصَلًّى وَ عَهِدْنا إِلى إِبْراهِيمَ وَ إِسْماعِيلَ أَنْ طَهِّرا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَ الْعاكِفِينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُود [بقره/125] (و به خاطر بياوريد) هنگامى را كه خانه كعبه را محل بازگشت و مركز امن و امان براى مردم قرار داديم (و براى تجديد همين خاطره) از مقام ابراهيم نمازخانه‌ای براى خود انتخاب كنيد، و ما به ابراهيم و اسماعيل امر كرديم كه خانه من‌را براى طواف كنندگان و مجاوران و ركوع كنندگان و سجده كنندگان پاك و پاكيزه كنيد».
در این آیه خداوند متعال به پیامرش دستور می‌دهد، مکانی که حضرت ابراهیم در آن‌جا بوده است را به عنوان «مصلی» و محلی برای نماز خواندن انتخاب کن، که بدون شک این انتخاب به خاطر تقدس آن مکان و جایگاه آن مکان در نزد خداوند متعال بوده است، و این تقدس هم به خاطر انتساب آن مکان به حضرت ابراهیم است. لذا بودن یک پیامبر در یک مکان به آن مکان شرف و ارزش می‌دهد.
حال سوال این است که پیامبر عظیم‌الشان اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) که قطعا برتر از حضرت ابراهیم است، آیا اگر مکانی که در آن دفن شده است را «مصلی» و نمازخانه قرار دهیم و در آن مکان به علت شرف و ارزش و جایگاه والای آن، نماز بخوانیم، این مطلب شرک است، آیا مقام ابراهیم ارزش و جایگاهش در نزد خداوند متعال بیشتر و بالاتر از جسد پیامبر عظیم الشان اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) است؟
«ابن قیم» شاگرد معروف «ابن تیمیه» که بر روی «محمد بن عبد الوهاب» بسیار موثر بوده است در این باره می‌گوید: «عاقبت صبر هاجر و فرزندش حضرت اسماعیل در برابر سختی‌ها و دوری راه و مسافت و تحمل مشکلات، این شد که آثار آنان و مکانی که آن‌ها قدم گذاشتند مناسک حج شد، و آن مکان‌ها تا روز قیامت مقدس شد و مومنین همیشه باید آن‌ها را بزرگ بشمارند».[3]
حال سوال ما از وهابیت خییث این است که زمانی‌که آثار، مکان و حرکات هاجر و حضرت اسماعیل مناسک حج می‌شود و مقدس می‌گردند، آیا آثار و به خصوص قبر شریف پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) مقدس نیست و نمی‌تواند مکانی برای عبادت و دعا قرار گیرد؟
هم‌چنین نقل شده که عایشه در همان حجره‌ای که پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) را در آن دفن شده بود، منزل گزید و در همان حجره زندگی می‌کرد و نماز می‌خواند، لذا این عمل عایشه نشان می‌دهد که نماز خواندن در آن مکان اشکال ندارد.[4]
در نتیجه: در این بحث نیز مانند مباحث گذاشته می‌گوییم: نماز و دعا کنار قبور، به خودی خود هیچ اشکالی ندارد، بلکه اگر قبر، متعلق به انبیا یا اولیا باشد، ثواب آن نماز یا دعا را چند برابر خواهد کرده، به علت تقدس آن مکان. و اگر کسی معتقد باشد، صاحب قبر مستقل در تاثیر است و می‌تواند به خودی خود، در زندگی ما تاثیر بگذارد، این اعتقاد شرک است و عبادت آن شخص محسوب می‌شود. ولی اگر چنین اعتقادی ندارد و تنها به این خاطر که صاحب آن قبر عبدی پرهیزگار بوده و دارای ارزش و جایگاه رفیعی در درگاه الهی است، آن‌جا نماز می‌خواند، این نماز او هیچ اشکالی ندارد، بلکه افضل است و کار خوبی محسوب می‌شود.
----------------------------------------------------------------------------
پینوشت
[1]. رساله زیاره القبور، ص 159- 160.
[2] و [3] و [4]. كشف الارتياب فى أتباع محمد بن عبد الوهاب، ص 342.
نظرات
وهابیت کی حرف راست گفته که این هم یکیش باشه؟