سؤال هفتم: سعادت در بهشت چگونه است؟
در دو مورد قرآن از سعادت سخن گفته است. (( فَمِنْهُمْ شقِىٌّ وَ سعِيدٌ ))؛ 1 «آن روز «قيامت» جمعي بدبختند و جمعي خوشخبت و سعادتمند.»
(( وَاَمَّا الَّذِينَ سُعِدُوا فَفِي الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا ))؛ 2 «اما خوشبختها در بهشت جاودانند.»
تجزيه و تحليل آيات
آنچه درباره وضعيت انسان پس از رسيدن به سعات و راه يافتن به بهشت در قرآن گفته شده با تعبير «فرح» يا شادكامي بيان شده است. فرح همان صفتي است كه در دنيا وجود ندارد. خوشبختي در دنيا همراه با تكليف و درس است، در حالي كه فرح در بهشت فارغ از بيم و اندوه مي باشد.
(( مَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صَالِحاً فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لَا هُمْ يَحْزَنُونَ ))؛ 3 «هر كس به خدا و روز قيامت ايمان داشته باشد و كارهاي شايسته به جا آورد، پاداش او نزد خدايشان محفوظ است، نه ترسي بر آنان خواهد بود و نه اندوهي به دل خواهند داشت.»
از آنجا كه در قرآن زندگي دنيوي دوره اي گذرا و زندگي اخروي «حيوان»؛ يعني حيات واقعي است، پس خوشبختي واقعي براي انسان آن شادكامي است كه در آخرت حاصل مي شود.
(( وَمَا هَذِهِ الْحَيَاةُ الدُّنيَا اِلَّا لَهْوٌ وَ اَنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الَْحَيَوَانٌ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ )) 4 «زندگي دنيا جز سرگرمي و بازي چيزي ديگر نيست بي شك خانة آخرت خانة زندگي و حيات است، كاش مردم مي دانستند.»
امام علي علیه السلام مي فرمايد: «بهشتيان جماعتي هستند كه هميشه كرامت و حكمت دربارة آنان پيوسته شده تا آنان را به خانه قرار و محل امن داخل كرده است و از نقل و انتقال و مصائب سفرها در ايمني قرار گرفته اند.» 5
در صحيفه سجاديه دعاي اوّل آمده است: «ستايش خداي را كه ما را با فرشتگان مقرب او همنشين ساخت، در سراي جاويدي كه پيوسته باقي است. در جايگاه پرنعمتي كه هرگز دگرگون نشود، و ما را با پيامبران كه فرستاده اي همنشين كرد.» 6
سؤال هشتم: جاذبه هاي ديداري در بهشت چگونه هستند؟
الف. نحوة چينش و صحنه آرايي نعمتها: قرآن به سبب جايگاه ويژة حسّ بينايي و تأثير عميق در روان انسان، بهشت را باغي پر از چشمه، به وسعت آسمانها و زمين كه از زير درختان رنگارنگ و گوناگون و سايه سار آن، جويهاي آب روان است و آبشارها و چشمه هاي جوشان بر زيبايي آن مي افزايد.
(( فِي سِدْرٍ مَخْضُودٍ وَطَلْحٍ مَنْضُودٍ وَظِلٍّ مَمْدُودٍ وَمَاءٍ مَسْكُوبٍ ))؛ 7 «در جنگلي از سدر بي خار و بوستاني از درختان موز با خوشه هاي چيده بر نظم، با سايباني پردوام از شاخسار درختان با آبشارهاي ريزان.»
(( فِيهَا عَيْنٌ جَارِيَةٌ ))؛ 8 «آنجا چشمه هاي گوناگون است.»
ب. وصف تشريفات پذيرايي: قرآن براي پذيرايي بهشتيان مجموعه اي از سينيهاي زرّين، جامهاي بلورين و سيمين و خادماني زيبا كه در پيرامون بهشتيان، چون رشتة گسسته اي از مرواريد پراكنده اند، بيان مي كند. در اين ميان رنگ سبز، آرامش بخشي درختان و لباسهاي بهشتيان است. همچنين از لباسهاي ابريشمي، دستبندهايي از طلا و نقره نيز ياد مي كند.
(( مُتَّكِئِينَ عَلَي سُرُرٍ مَصْفُوفَةٌ ))؛ 9 «بر كرسيهاي راحتي لم داده اند.»
(( يَلْبِسُونَ مِنْ سُنْدُسٍ وَاِسْتَبْرَقٍ مُتَقَابِلِينَ ))؛ 10 «از حرير سبز نازك و ابريشم جامه بر تن دارند و گرد هم مي نشينند.»
(( يُحَلُّونَ فِيهَا مِنْ اَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَلُؤلُؤاً وَلِبَاسُهُمْ فِيهَا حَرِيرٌ ))؛ 11 «در آن بوستانها با دستبندها از طلا و مرواريد زيور مي شوند و جامه هايشان از حرير است.»
(( يَطُوفُ عَلَيْهِمْ وِلْدَانٌ مُخَلَّدُونَ إذَا رَأيْتَهُمْ حَسِبْتَهُمْ لُؤلُؤاً مَنثُوراً ))؛ 12 «بر گردشان (برای پذیرایی) نوجوانانی جاودانی می گردند که هرگاه آنها را بینی گمان می کنی مروارید پراکنده اند.»
ج. حوران بهشتي: از ديگر ديدنيهاي لذت بخش در بهشت حور العين يا دختران بهشتي هستند كه مانند مرواريد و ياقوت در سراپرده ها از چشم ديگران مستورند و دست احدي به آنها نرسيده است. آنان همنشين بهشتيان هستند. (( وَ زَوَّجْنَاهُمْ بِحُورٍ عِينٍ ))؛ 13 «آنان را با حوريان درشت چشم تزويجشان كرديم.»
(( وَحُورٌ عِينٌ كَاَمْثَالِ اللُّؤلُؤ الْمَكْنونُ ))؛ 14 «و زنان بهشتي كه مانند گوهرهاي پوشيده اند.»
(( فِيهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ لَمْ يَطْمِثْهُنَّ اِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَلاَ جَانٌّ ))؛ 15 «كسي از جنّ و بشر، حوريان بهشتي را لمس نكرده است.»
تجزيه و تحليل آيات
در برخي روايات زنان بهشتي به دوشيزگان و زنان يا به زنان دنيايي و غيردنيايي تقسيم شده اند. 16 در حديث نبوي صلی الله علیه و آله آمده است: زنان مؤمن دنيا به مراتب افضل از حوريان هستند.» 17
مردان راه يافته به بهشت هم از زنان دنيا و هم از حوريان همسر خواهند داشت. 18
در حديث نبوي صلی الله علیه و آله است: «زنان دنيا زودتر از همسران خود به بهشت مي روند تا خود را بيارايند.» 19
در برخي روايات حور العين همسان زنان مؤمنة دنيايي هستند، به صورتي نيكوتر خلق مي شوند. 20
سؤال نهم: جاذبه هاي روحي بهشت چگونه هستند؟
آرامش روحي و خشنودي انسان در بهشت دو طرفه است. بهشتيان با درك رضاي خدا از خود به عميق ترين لذتها پي مي برند. خدا از آنان راضي است و آنان از سعي و تلاش خود راضي هستند و از نعمتهاي بهشتي لذت مي برند.
در مورد روابط بهشتيان آمده است: خدا هرگونه كينه و دشمني را از سينة آنان مي زدايد، به طوري كه رو به روي يكديگر بر تختها مي نشينند و از اين همنشيني لذت مي برند و بستگان آنها به آنان ملحق مي شوند تا هيچ كمبودي، حتي از نظر فراق افراد مورد علاقة خود نداشته باشند. خدا و فرشتگان به آنان سلام مي گويند.
(( رَضِيَ اللهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمِ ))؛ 21 «خدا از آنان خشنود است و آنان نيز از خدا خشنودند. رستگاري بزرگ همين است.»
(( وَنَزَعْنَا مَا فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غَلِّ اِخْوَاناً عَلَي مُتَقَابِلِينَ ))؛ 22 «ما از سينه هاي آنان هرگونه غلّ و غش را خارج مي كنيم تا برادروار رو به روي هم بنشينند.»
(( سَلاَمٌ قَولاً مِنْ رَبِّ رَّحِيمٍ ))؛ 23 «از جانب پروردگار مهربان به آنان سلام گفته مي شود.»
(( جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِم و... ))؛ 24 «بوستانهاي هميشه بهار كه خود با افراد شايسته از پدران، همسران و فرزندانشان به آن بوستانها داخل مي شوند.»
نتيجه گيري
از مجموع آيات و رواياتی که در مورد بهشت آمده است، استنباط مي گردد كه بهشت سراي حيات كامل است. در آنجا از خواب و مرگ خبري نيست. در دو وعدة صبح و شام كه وقت نمازهاي روزانه است، به آنان غذا داده مي شود و در وعده هاي ديگر با ميوه هاي گوناگون و شربتها از آنان استقبال مي گردد. در بهشت از گرما و سرما در امانند؛ چون هواي بهشت مطبوع و پرنسيم است. با اينكه درجات در آنجا بسيار بيشتر از دنياست؛ ولي خدا ريشة هر گونه غلّ و غش را از درون آنها بيرون مي كشد تا برادروار گرد هم بنشينند. بهشتيان هم نشين فرشتگان هستند. خدا و فرشتگان با «سلام عليكم» از آنان استقبال مي كنند. لباس آنان از حرير و ابريشم سبز است. با دستبندهاي طلا و نقره زينت مي شوند. قدرت شفاعت بستگان خود را دارند و يك پدر مؤمن مي تواند خاندان خود را به شرط داشتن ايمان ساده به دور خود جمع كند. در بهشت تكليف وجود ندارد؛ ولي از روی خواهش دل ذكر خدا را مي گويند. خدا از آنان و آنان نيز از خدا راضي هستند كه اين بالاترين نعمت بهشت است.
پی نوشت:
1) هود/ 105.
2) هود / 107.
2) بقره / 62.
3) عنكبوت / 64.
4) شرح نهج البلاغه، محمد دشتي، ص 225.
5) صحيفه سجاديه، ترجمه محمد مهدي رضايي، ص 31.
6) واقعه/28.
7) غاشيه/ 12.
8) طور/ 20.
9) دخان/ 53.
10) حجر/ 23.
11) دهر/ 19.
12) طور/ 20.
13) واقعه/23.
14) الرحمن/ 56.
15) تفسير نورالثقلین، ج 4، ص 631.
16) تفسير طبراني، ج 23، ص 368.
17) ديلمي، ج 5، ص 543.
18) ابن ابي الدنيا، عبدالله العیال، به کوشش نجم عبدالرحمن حلف، 1990 م، ج 2، ص 743.
19) الجامع لأحکام القرآن، قرطبي، بیروت، 1405 ق، ج 17، ص 188.
20) مائده/ 119.
21) حجر/ 47.
22) يس/ 58.
23) رعد/ 23.
منبع:سایت ذی طوی