چکیده: امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «مردم معدن هایی مانند معادن طلا و نقره هستند». این معادن، همان کمالات، بُعد معنوی و استعدادهای فراگیر انسان است که جوانی بهترین فرصت برای شکوفایی آن‌هاست.
«سر الناس معادن داد دست
که رسول آن را پی چه گفته است
من زخاک تن بدانم کاندر آن
چند نقد است و چه دارد او زکان»[1]
گاهی اوقات گنجی گران قیمت، و دفینه با ارزشی در سطح ظاهری زمین مخفی شده، که لحظه به لحظه دارد خود را به عمق می‌رساند. انسان با توجه به نقشه‌ای که در اختیار دارد در چنین مواقعی برای رسیدن به آن کالای با ارزش، دو عکس العمل می‌تواند نشان دهد:
1- دست روی دست بگذارد و کار را به آینده موکول نماید.
2- از فرصت، نهایت بهره را ببرد و همان لحظه مشغول به کاویدن زمین گردد.
طبیعی است تصمیم اول، کار را برای انسان بسیار سخت می‌کند، چون با مرور زمان از یک طرف، گنج همین طور خود را به لایه‌های زیرین زمین می رساند و از طرفی دیگر انسان نیرو و توانایی کافی خود را نیز از دست می دهد و حتما باید تلاش مضاعف و طاقت فرسایی را چاشنی کار کند تا به آن گنج برسد.
اما نتیجه تصمیم دوم، دست یابی آسان به گنج است. چون هنوز طلا و نقره در سطح ظاهری زمین قرار دارد و قدرت و توایی کافی هم موجود می‌باشد. لاجرم با کنار زدن مقداری خاک، دفینه ظاهر می‌گردد.
امام صادق (علیه السلام) در یک بیان نورانی فرمودند: «النَّاسُ مَعَادِنُ كَمَعَادِنِ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّة [2] مردم معدن هایی مانند معادن طلا و نقره هستند». این معادنی که در روایت بیان شده، همان کمالات، بعد معنوی و استعدادهای فراگیر انسان است که جوانی بهترین فرصت برای شکوفایی و بارورکردن آن‌هاست. چون هنوز رذایل اخلاقی در وجود انسان نهادینه نشده و ریشه ندوانیده، و اگر وجود هم داشته باشد به راحتی قابل درمان و برطرف کردن است.
«خوشا آنان که در جوانی شکسته شدند که پیری خود شکستگی است».[3]
پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در حق یکی از جوان های اصحابشان به نام «عمرو بن حمق خزاعی» دعائی فرمودند: «اللَّهُمَّ أَمْتِعْهُ بِشَبَابِه [4] پروردگارا! او را از جوانیِ خود متمتع و بهره مند نما». از این روایت مشخص می گردد، همه جوانان از جوانیِ خود بهره‌مند نمی‌شوند که پیغمبر برای این جوان چنین دعائی را بیان فرمودند و البته روشن است که بهره مندی از فرصت جوانی به معنای لذت بردن از شهوات مادی، لهویات و سرگرمی‌های جوانی نیست زیرا آن حضرت در یک فرمایش دیگری به جناب ابوذر فرمودند: «يَا أَبَا ذَرٍّ مَا مِنْ شَابٍّ يَدَعُ لِلَّهِ الدُّنْيَا وَ لَهْوَهَا وَ أَهْرَمَ شَبَابَهُ فِي طَاعَةِ اللَّهِ إِلَّا أَعْطَاهُ اللَّهُ أَجْرَ اثْنَيْنِ وَ سَبْعِينَ صِدِّيقاً [5] ای ابوذر: هر جوانی که برای خدا دنیا و لهو آن را ترک نماید و جوانی خود را در اطاعت خدا به پیری رساند خدا هم به او اجر و ثواب هفتاد و دو صدّیق عطا فرماید».
به قول معروف «در جوانی پاک بودن شیوه پیغمبری است».
در واقع جوانی بهار زندگی است، و شاخصه بهار چیزی جز شکوفایی نمی‌باشد. خصوصا در ایامی خاص از سال که زمینه برای تعالی روح، تزکیه نفس برطرف نمودن زنگارها و ارتباط با حق تعالی بیشتر میسّر است.
مقام معظم رهبری در این زمینه می‌فرمایند:
«من به شما جوان‌ها عرض می‌کنم از ماه رجب استفاده کنید، بهره ببرید برای تقویت این بُعد معنویّت‌گرا. بعد از ماه رجب هم ماه شعبان است، بعد ماه رمضان است، بهار معنویّت است. شماها مظهر بهار انسانیّت هستید؛ چون در بهار عمر قرار دارید؛ از این بهار معنویّت هرچه می‌توانید استفاده کنید. یاد خدا، ذکر خدا، دعاهایی که وارد شده، توجّه به مضامین این دعاها، تلاوت قرآن، نماز اوّل وقت، پرهیز از گناه، اخلاق نیک، در این ماه فرصت‌های بزرگی است که در اختیار همه ما هست امّا شما جوان‌ها از این فرصت‌ها بهتر می‌توانید استفاده کنید».[6]
بنابراین گنج‌های معنوی در اختیار همه انسان‌هاست و برای این‌که راحت تر و سریع تر به آن‌ها دست پیدا کنیم، راهش فرصت جوانی را مغتنم شمردن و بهره بردن از برکات و ایام‌های خاص سال می‌باشد.
جهت مطالعه بیشتر
«ارزش و اهمیت توجه به عبادت در جوانی»
..............................................................................................
پی‌نوشت:
[1]. مولوی، جلال الدین محمد، مثنوی، دفتر ششم.
[2]. کلینی، محمد بن يعقوب بن اسحاق، الكافی (ط- الإسلامية)، ج8، ص 177، دار الكتب الإسلامية، تهران، 1407ق.
[3]. حسن زاده آملی، حسن، الهی نامه، ص 23، ناشر رجاء.
[4]. مجلسی، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار(ط- بيروت)، ج 18، ص12، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1403ق.
[5]. همان، ج74، ص84.
[6]. سایت مقام معظم رهبری.