روحانیت و دشمن شناسى
شناخت دوست و دشمن، یكى از مهمترین نیازهاى زندگى اجتماعى است. نه تنها در زندگى اجتماعى، بلكه در زندگى فردى هم بین انسان و شیطان عداوت و دشمنى تاریخى و جاودانه وجود دارد.
قرآن گوشزد مى كند انسان و شیطان از آغاز آفرینش با یكدیگر درگیر بوده و در بهشت هم شیطان به اغواى انسان كوشیده و او و همسرش را به لغزش واداشته و پس از هبوط هم این دو موجود دشمن یكدیگرند.
در آیه سى وششم سوره بقره آمده است: «فَأَزَلَّهُمَا الشَّیطانُ عَنْها فَأَخْرَجَهُما مِمَّا كانا فیهِ وَ قُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَ لَكُمْ فِی الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتاعٌ إِلى حینٍ»؛ «پس شیطان موجب لغزش آنها از بهشت شد و آنان را از آنچه در آن بودند، بیرون كرد و گفتیم همه فرود آیید، در حالى كه بعضى دشمن برخى دیگر خواهید بود و زمین تا مدت معین جایگاه و محل بهره بردارى شما خواهد بود.»
وجود شیطان و عداوت تاریخى او با انسان از بدیهى ترین آموزه هاى فرهنگ پیامبران است. قرآن كریم در آیات متعددى مثل بقره/ 168 و 208، انعام/ 142، اعراف/ 22 و 24 و یوسف/5، رابطه خصمانه شیطان با انسان را یادآور شده و بارها تذكر داده است كه او دشمن آشكار انسان است: «إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ» (1)
شاید برخى وجود شیطان یا عداوت او را با فرزندان آدم، ناشى از بدبینى و توهم بدانند؛ ولى از دیدگاه قرآن و ادیان ابراهیمى و به دلایل اجتماعى و روانشناسى، وجود و خصومت شیطان تردیدناپذیر است. اقدامات شیطانى، گرایشهاى شیطانى و فراخوانها و دعوتهاى شیطانى در زندگى فردى و اجتماعى و حتى ظهور گروهها و گروهكهاى شیطان پرست نشان مى دهد، بسیارى از افراد كه خدا و پیامبران را باور ندارند نیز به وجود و نفوذ شیطان در جهان ایمان دارند.
از دیدگاه قرآن، شیطان با خدا، پیامبران الهى، ملائكه و مؤمنان دشمن است و سعى مى كند، روند سعادت و رحمت و بركت را در جهان متوقف سازد و انسان را از مدار اخلاق، عدالت و عبادت الهى بیرون كند و او را به فساد و ظلم و بندگى خویش وادارد.
از آنجا كه روحانیت تداوم بخش كار پیامبران است و فرمانهاى خدا و پیامبران را به جامعه بشرى ابلاغ مى كند، در خط مقدم خصومت و دشمنى شیطان قرار دارد و با انواع هجوم مرئى و نامرئى مواجه است. «دشمن شناسى» و كسب آمادگى براى مقابله با دشمن، یكى از بزرگترین وظایف حوزه هاى علوم دینى و مبلغان معارف الهى است.
دشمن از نگاه قرآن
قرآن كریم از عناصر زیر به عنوان دشمنان جامعه ایمانى و اسلامى و افراد مؤمن نام برده است:
1. شیطان (2)؛
2. اولیاى شیطان (ذریه شیطان) (3)؛
3. كافران (4)؛
4. یهود (5)؛
5. منافقان (6)؛
6. برخى همسران و فرزندان (7).
بى تفاوتى نسبت به دوست و دشمن و انكار دوستى و دشمنى و خودى و غیرخودى و اشتباه در شناخت دوست و دشمن، بزرگترین ضربه را بر پیكر جوامع انسانى و فرزندان آدم و حوّا فرود آورده است.
وظایفى كه حوزه ها در قلمرو دشمن شناسى و دشمن ستیزى بر عهده دارند، كمتر از وظایف آنان در زمینه شناخت و حمایت از دوستان الهى نیست؛ به همان میزان كه ولایت ضرورت دارد، برائت و شناخت دشمنان هم مورد نیاز است.
هرچه بشر در میدان دانش و صنعت پیشرفت بیشترى پیدا كند، شیوه ها و ابزارها و اهداف دشمن، پیچیده تر و ابعاد هجوم گسترده تر مى شود. اگر در گذشته هاى دور هجوم، بیشتر در قالب هجوم نظامى و به هدف قتل و كشتار و غارت مستقیم دارایى ملتها صورت مى گرفت، امروز مسئله بسیار متفاوت است.
انواع هجوم
امروز ما با صدها و هزاران نوع هجوم فرهنگى و سیاسى و اقتصادى و آموزشى و بهداشتى و ورزشى مواجه هستیم:
هجوم به مرزها،
هجوم به ناموس،
هجوم به ایمان،
هجوم به قرآن،
هجوم به پیامبر و پیامبران،
هجوم به احكام دین،
هجوم به فرهنگ جهاد و شهادت،
هجوم به نماز و نیایش،
هجوم به فرهنگ عاشورا،
هجوم به امامت و ولایت،
هجوم به ولایت فقیه و مرجعیت،
هجوم به استقلال و آزادى،
هجوم به دولت مكتبى،
هجوم به زیارت و اماكن مقدسه،
هجوم به فكر و فرهنگ و اخلاق اسلامى،
هجوم به سوى سدّ اتحاد و اخوت اسلامى، بخشى از اهداف امروز دشمنان اسلام و قرآن است.
روحانیت امروز بیش از همیشه باید براى حضور در «جهاد فرهنگى» آماده باشد؛ زیرا تك تك اصول دین و ادیان الهى و تاریخ و فرهنگ پیامبران الهى، هر كدام از فروع دین و احكام فردى و اجتماعى اسلام امروز به طور مستقل و جداگانه و با كمك متخصّصان فراوان و از زاویه هاى متفاوت، مورد هجوم و شبهه پراكنى و تردید آفرینى است. و نوین ترین تجهیزات صنعتى و اجتماعى براى هجوم به فرهنگ و اندیشه اسلامى مورد استفاده قرار مى گیرد.
انواع دفاع
دفاع از قرآن،
دفاع از پیامبر اعظم،
دفاع از عقاید اسلامى،
دفاع از حدیث و منابع فرهنگ دینى،
دفاع از امام و امامت،
دفاع از قسط و عدالت،
دفاع از مظلومان جهان،
دفاع از آبروى مسلمانان،
دفاع از آزادى مسلمانان در بلاد غیراسلامى،
دفاع از اتحاد و اخوت اسلامى،
دفاع از فرزندان اسلام و قرآن در برابر رسانه هاى دنیاى كفر و فساد اخلاقى و در یك سخن هجوم و دفاع فرهنگى رسالتى است كه امروز بر دوش حوزه ها و اندیشمندان امت اسلام سنگینى مى كند.
شناسایى و مقابله با نیرنگ هاى دشمن
شناخت اهداف نهایى، اهداف میان مدت و اهداف ابتدائى دشمن و راهكار مقابله با آن، كار تك تك افراد نیست. برنامه ریزى، مشاوره، هماهنگى، اخلاص و تلاش گروهى و جمعى لازم دارد.
در جنگ احزاب فرهنگى، امروز دشمن به اختلافات مسلمین، جهل و ناآگاهى مسلمانان، ضعفها و بیماریهاى درونى ما دل بسته است. ایجاد و احیاى مذاهب و فرق مختلف عقیدتى و سیاسى و استفاده از اقلیتهاى مذهبى در داخل جامعه اسلامى و بهره گیرى ا ز بیماردلان و منافقان، بخشى از اقدامات و امیدهاى دشمنان خارجى است.
بزرگترین ظلم بر بشریت، غارت فرهنگى، غارت اقتصادى و غارت آزادیهاى خدادادى است. امام هشتم علیهالسلام از پدران خویش از قول پیامبر بزرگوار اسلام صلى الله علیه وآله نقل فرموده كه آن حضرت فرموده است: «إِنَّ اللَّهَ غَافِرُ كُلِّ ذَنْبٍ إِلَّا مَنْ أَحْدَثَ دِیناً وَ مَنِ اغْتَصَبَ أَجِیراً أَجْرَهُ أَوْ رَجُلٍ بَاعَ حُرّاً، (8) براستى خداوند تمام گناهان را مى آمرزد، مگر كسى كه دینى (قلابى) پدید آورد. یا حق كارگرى را غصب كند یا شخص آزادى را بفروشد.»
ایجاد فرق و مذاهب قلابى، غارت فرهنگى و غصب حقوق زحمت كشان و سلب آزادیهاى اجتماعى، چیزهایى است كه امروز با حمایت قدرتهاى بین المللى و نهادهاى جهانى انجام مى شود.
سلطه زر و زور و تزویر بر جامعه بشرى بزرگترین ظلم است. شكستن سلطه زر سالاران، وظیفه نهادهاى اقتصادى و صنعتى دنیاى اسلام، شكست اقتدار نظامى دشمن، وظیفه سپاه و بسیج و ارتشهاى دنیاى اسلام، و مقابله با حیله ها و نیرنگها و رسانه ها و خبرگزاریها و مطبوعات دنیاى كفر، وظیفه حوزه ها و مبلغان علوم اسلامى است.
دامن زدن به هوسهاى زودگذر بشرى و تشدید اختلافات جناحى دو راهكار قدیمى دشمنان انسان و اسلام براى مقابله با تفكر توحیدى و اتحاد اجتماعى است.
امام صادق علیهالسلام فرموده است: «اِحْذَرُوا أَهْوَاءَكُمْ كَمَا تَحْذَرُونَ أَعْدَاءَكُمْ فَلَیسَ بِشَیءٍ أَعْدَى لِلرِّجَالِ مِنِ اتِّبَاعِ أَهْوَائِهِمْ وَ حَصَائِدِ أَلْسِنَتِهِمْ؛ (9) از هوسهاى خویش بر حذر باشید همانگونه كه از دشمنان خویش بیم دارید. هیچ چیز براى انسانها دشمنتر از پیروى هوسها و دستاورد زبانهایشان نیست.»
دامن زدن به هوس گرایى و تشدید جنگ رسانهاى بین مؤمنان و اصول گرایان جامعه اسلامى، نقطه هاى اصلى ضربه پذیرى و تمام امید دشمنان داخلى و خارجى است.
وظایف جهادى حوزه ها
روحانیت در قلمرو دشمن شناسى و دشمن ستیزى (جهاد اكبر، جهاد اصغر و جهاد كبیر)، وظایفى بدین شرح بر عهده دارد.
1. تربیت و تهذیب اخلاقى جامعه در برابر دشمن درونى و هوسهاى شیطانى؛
2. آگاهى بخشى به جامعه در برابر فرق و مذاهب انحرافى و تحریف معارف قرآنى؛
3. آگاهى و آگاهى بخشى از فعالیتهاى اقلیتهاى مذهبى و روشنگرى و پیشگیرى از تبلیغات ضد اسلامى؛
4. مصون سازى مسلمین در برابر نظامهاى آموزشى، اطلاع رسانى، خبرگزاریها، سایتها، ماهواره و رسانه هاى دنیاى كفر و الحاد؛
5. نظارت بر فیلمها، مواد و متون آموزشى و رسانه هاى دنیاى اسلام؛
6. پیشگیرى از خصومتهاى بى جا و بدبینیها و اختلافات داخلى امت اسلامى؛
7. معرفى نفاق و هشدار به جامعه و توجیه مردم در زمینه روش برخورد با توطئه هاى فرهنگى منافقان؛
8. یارى مظلومان و مبارزه با ستمگران در سطوح گوناگون و كشورهاى مختلف و دفاع تبلیغاتى از مسلمانان مظلوم عراق، افغانستان، فلسطین و حتى مظلومان دنیاى كفر؛
9. شناخت مكاتب، نظامها و گروههاى مخالف با تفكر اسلامى و نظام اسلامى در كشورهاى گوناگون؛
10. شناخت ابزارهاى دشمنان، ساختارهاى تبلیغاتى دشمنان، شیوه ها و تاكتیكهاى آنان و نیروهاى تأثیرگذار آنها.
این كارها بخشى از جهاد فرهنگى است كه مرزبانان فرهنگ اسلامى نمى توانند، بدون برنامه ریزى، و هماهنگى و سازماندهى و از همه مهمتر، اخلاص و اتحاد و تخصصى شدن تبلیغات اسلامى در آنها موفق باشند.
وقتى نیروهاى سیاسى، فرهنگى و رسانه اى دنیاى اسلام از یك سال مانده به برگزارى انتخابات تا سالها پس از آن به جنگ فرهنگى و تخریب و عیبجویى و افشاگرى علیه یكدیگر بپردازند، دیگر فرصتى براى دفاع از اسلام و قرآن و پیامبرصلى الله علیه وآله و امكاناتى براى مقابله با كفر و شرك و نفاق و بى عدالتى، باقى نخواهد ماند.
اى كاش! حوزه هاى علوم اسلامى و علماى بزرگوار در جنگ رسانه اى نیروهاى مسلمان، «آتش بس» اعلام كنند و رسانه هاى متخلف را به مسلمانان معرفى نمایند، تا امكانات و فرصتها و نیروهایى كه باید به هدایت بشریت بیاندیشند، به جنگ بیهوده تیمهاى ورزشى و سیاسى مشغول نگردند. و تجهیزات و ادبیات مورد نیاز در برخورد با كفر جهانى، در جنگ داخلى مصرف نگردد.
امام رضاعلیه السلام فرمود:
«صَدِیقُ كُلِّ امْرِئٍ عَقْلُهُ وَ عَدُوُّهُ جَهْلُهُ؛ (10) دوست هر كسى عقل او و دشمن هر كسى جهل و نادانى اوست.»
به هر نسبت كه در جامعه اسلامى، تعقل تقویت گردد، یاران و دوستان و هواداران اسلام فزونى مى گیرند و به هر نسبت نادانى بیشتر شود، دشمنان قوى تر مى شوند.
سه اسلحه مهم دشمنان داخلى و خارجى، زر و زور و تزویر است. و روحانیت با دعوت از همه گروهها به ایمان و عقلگرایى، مى توانند جامعه اسلام را در برابر سه آفت «تهدید و تطمیع و فریب» بیمه كنند. والسلام.
پی‌نوشــــــــــــت‌ها:
1) بقره/ 168 و 208.
2) یوسف/ 5.
3) كهف/ 50.
4) نساء/ 101.
5) مائده/ 82.
6) منافقون/ 4.
7) تغابن/ 14.
8) وسائل الشیعه، شیخ حرّ عاملى، مؤسسه آل البیت، قم، 109 ه. ق، ج16، ص55.
9) همان، ص 57.
10) كشف الغمّه، على بن عیسى اربلى، مكتبة بنى هاشمى، تبریز، 1381 ه. ق، ج2، ص293.