اخلاق

قرآن کتابی است که بر طبق اقتضای ساختار خود، معارف (احکام، عقاید و تاریخ و...) را به گونه مختصر و کلی بیان کرده و تفصیل و تفسیر آن‌‌را بر عهدۀ پیامبر اکرم(ص) نهاده است. پیامبر اکرم(ص) نیز با دستور خداوند این مقام را پس از خود به امامان(ع) واگذار کردند؛ لذا در این‌گونه موارد باید به روایات رجوع کرد.

فرق بین «حلیم» و «صبور» را اینگونه عنوان کرده‌اند که فرد گناه‌کار در برابر شخصی که صفت «صبور» دارد، ایمن از عذاب نیست، اما در برابر شخصی که صفت «حلیم» دارد از عذاب ایمن است...

تحولاتی که در دنیا اتفاق افتاده است، بیشتر مربوط به بُعد مادی انسان بوده است، و آن نیازهای معنوی انسان همان نیازهایی است که قرن ها و هزاره های پیش، انسان داشته است، و از آن جا که دین ناظر به بُعد معنوی انسان، مفاهیم خودش را عرضه می کند، در همه شرایط و در همه موقعیت ها برای انسان مفید است.

دین وظیفه خلق ابزار مادی برای زندگی را ندارد و عمدتاً ساخت اینها بر عهده عقل بشری بوده است و انتظار خلق چنین ابزاری از دین، انتظاری نابجا است. پس آنچه از مخترعان و دانشمندان در خلق ابزار مادی وجود دارد را نمی توان از پیامبران و ائمه انتظار داشت.

اسلام به عنوان آخرین و کامل ترین دین الهی به حق داعیه هدایت همه انسان ها و اداره جهان را دارد و برای تمام ابعاد فردی و اجتماعی انسان برنامه دارد. این برنامه ها را می توان از ابعاد و انظار مختلف تقسیم بندی کرد. در یک تقسیم بندی برنامه های اسلام به دو دسته فردی و اجتماعی تقسیم می شوند.

تدبیر و برنامه ریزی در امور زندگی، از مواردی است که عقل آن را لازم می داند و ائمۀ اطهار(ع) نیز سفارشاتی به این امر فرموده اند که به اختصار به ذکر مواردی از آن اکتفا می شود....

پیامبر اسلام: زندگی شخص عاقل باید سه بخش داشته باشد که در یک بخش آن، مشغول مناجات با خدا باشد و یک بخش را نیز به محاسبه نفس بپردازد و بخش باقی‌مانده را به خوردن و آشامیدن (یا امور روزمرّه زندگی) اختصاص دهد که این بخش اخیر، کمک‌کار آن دو بخش اول خواهد بود.

انسان در شبانه روز ضمن پرداختن به امور عادی زندگی و کار تلاش، اما با مراعات اخلاق، حسن خلق در اجتماع و محیط خانواده، انجام واجبات و ترک محرمات و در صورت امکان با انجام برخی از مستحبات می‌تواند انسان موفقی باشد و در همین راستا، باید از فرصت‌‌ها و اوقات نهایت استفاده و بهره‌‌برداری را نمود.

امام صادق(ع) می‌فرماید: «مؤمن در فراخى و وسعت در دین خود می‌باشد، تا زمانی که کسی را به ناحق نکشته باشد، کسی که انسان مؤمنی را به عمد بکشد، توفیق توبه نخواهد یافت»

اگر انسان تصمیم به کارى دارد به دیگران بگوید ممکن است به دلایل گوناگون؛ مانند حسد، مانع کار انسان شوند یا به گفته امروزی‌ها رو دست به انسان بزنند و کار موازى در برابر آن انجام دهند و کار انسان به ثمر نرسد یا بی‌نتیجه شود. به‌علاوه؛ اگر کسی قبل از انجام کاری همه را خبر کند و بعداً نتواند آن‌را عملى کند، موقعیتش نزد دیگران تضعیف خواهد شد.

از آن‌جا که مسافرت و جهان‌گردی می‌تواند با انگیزه‌ها و اهداف مختلف صورت گیرد، برخی از سفرها در اسلام مورد سفارش است؛ مانند سفر برای شناخت عظمت و آثار خلقت، سفرهای عبرت‌آموز، سفر حج، سفرهای تحقیقی و پژوهشی، سفر برای تبلیغ و ترویج دین، مسافرت برای تجارت و بازرگانی، سفرهای شغلی، اداری و سیاسی، سفرهای زیارتی و سفرهای تفریحی.

گرچه ممکن است کارهای نیکی عمر انسان را طولانی کرده و در طرف مقابل، گناهانی از عمر انسان بکاهد اما اینگونه نیست که خدای متعال در قانونی کلی و تخلف ناپذیر به مؤمنان وعده داده باشد که در صورت تجاوز گناهانشان از یک حد مشخص، جانشان را گرفته و مانع سقوطشان در دوزخ می‌شود.