اعتماد به نفس و تکبر!

با سلام

با ارائه تعريفي روشن از هر يك از مفاهيم تكبر، تواضع و اعتماد به نفس فرق بين آن ها مشخص مي شود و شبهه پيش آمده خود به خود برطرف مي شود.

تواضع

يكي از صفات پسنديده كه نشانه شخصيت و اخلاق و رفتار خوب و مناسب مي باشد، تواضع و فروتني است. «تواضع» به معناي شكسته نفسي است كه نگذارد آدمي خود را ازديگران بهتر و برتر ببيند. لازمه تواضع احترام و تعظيم و اكرام ديگران است كه در برابر آنان خاضع و فروتن باشد. اين صفت پسنديده نه تنها باعث خاري و حقارت فرد در نظر ديگران نمي شود،بلكه موجب عزت، عظمت و سربلندي صاحب آن مي گردد. از اين رو،رسول اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي فرمايند: «هيچ كس به خاطر خدا تواضع نكرد مگر اين كه خدا مقام او را بالا برد.»(1)

تكبر

از جمله رذايل اخلاقي و صفات ناپسند، كبر است. «كبر» يعني برتر دانستن خود از ديگران و كوچك شمردن آنان. و از علائم آن اين است كه شخص متكبر با ديگران خو نمي گيرد و به آنان سلام نمي كند، بلكه منتظر سلام كردن ديگران است، تقدم در راه رفتن و در صدر مجلس نشستن دارد، با بي توجهي، با مردم سخن مي گويد، با حقارت و كوچكي با غير خودش رفتار مي كند و آنان را تحقير مي كند. بر داشته ها و ماديات خود مي بالد و ... از اين رو است كه رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ مي فرمايد: «من تعظم في نفسه و اختال في مشيه لقي الله و هو عليه غضبان. هر كس خود را بزرگ بداند و در راه رفتن تكبر كند، خدا را در حالي كه از او غضبناك است ملاقات مي كند.»(2)

اعتماد به نفس

اعتماد به نفس آگاهي داشتن به استعداد ها، توانمنديها (جسمي، روحي، عاطفي و ذهني) ارزش انساني خود (نزد خدا، مردم و خانواده) و جايگاهي كه هر كس در اين دنيا دارد و تلاش در رشد و شكوفايي آن ها و تكيه بر آن ها براي پيشرفت و تعالي . بايد توجه داشت كه قلمرو آگاهي مذكور نه تنها به شناخت توانايي ها و استعداد ها مربوط مي شود، بلكه شناخت معايب و كاستي ها را نيز جهت برطرف كردن آن ها در بر مي گيرد.

ويژگي هاي افراد داراي اعتماد به نفس:
داشتن احساس مثبت به خود، خدا، زندگي و مردم و روابط با آنها.(3)
اعتدال و تلاش به سوي پيشرفت.
شكست و سختي ها را مقدمه پيروزي مي دانند.
مشورت با ديگران و استفاده از تجارب ديگران براي زندگي خوب.
بهره مندي از نشاط روحي و سلامت جسمي و هر شب به مرور برنامه هاي روز خود مي پردازند (براي رفع عيوب) و برنامه ريزي دارند.(4)
توجه به باور هاي ديني و نقش سازنده آن ها در زندگي و توكل بر خدا.
با اراده و شجاع و داراي عزت نفس (حرمت خود) بالا و پذيرش عيب ها و كاستي هاي خود.
در مسير حق گام برداشته و هر روز گامي رو به جلو در جهت كمتر كردن ضعف ها و عيب هاي خود و بيشتر كردن صفات خوب بر مي دارند.
خلاصه اين كه:
تواضع اظهار و ادب و كوچكي در مقابل ديگران جهت احترام مي باشد، اعتماد به نفس اطلاع از توانمندي ها و قدرت بكار گيري آن هاست و تكبر خود برتربيتي و فخرفروشي است. با اين وجود افرادي كه با هدف احترام به ديگران و پرهيز از فخر فروشي تواضع دارند از اعتماد به نفس بالايي برخوردارند و اين گونه افراد در مقابل افراد متكبر و مغرور تواضع ندارند اما افرادي كه متكبر هستند از احساس حقارت و خود كم بيني شديدي رنج مي برند واز تكبر به عنوان يك پوشش و يا مكانيزم دفاعي به منظور ديده نشدن عيوبشان استفاده مي كنند.

پاورقی:

1. نراقي، ملا احمد، جامع السعادات، ج1، ص 312.
2. همان، ص 302.
3. ژيلا نينوائي، اعتماد به نفس راه خوشبختي، نداي فرهنگي، 1375، ص 24.
4. آثار و راه هاي اعتماد به نفس، مرکز مشاوره حوزه علميه قم، ص 5.