چند همسری برای زنان پذیرفتنی نیست

از آنجا که خود خداوند در همین سوره نساء آیه 3 اجازه ازدواج متعدد به مردان داده است و نیز در روایات و منابع معتبر شیعه و سنی اجازه تعدد زوجات بیان شده است و از ضروریات فقه اسلام محسوب مى شود بعید بلکه قبیح است که خداوند متعال اجازه انجام کاری را بدهد اما آن را تعلیق به محال کند. بله شرایطی دارد از جمله رعایت عدالت اما عدالت در چی و تا چه حد؟ لازمه که با مراجعه به تفاسیر منظور از عدالت را بفهمیم.

توضیح تفسیر نمونه ذیل آیه 3 سوره نساء خدمتتون میارم:

منظور از عدالت درباره همسران چیست؟

منظور از عدالت که جزو شرائط تعدد همسر ذکر شده، چیست؟ آیا این عدالت مربوط به امور زندگى از قبیل هم خوابگى و وسایل زندگى و رفاه و آسایش است؟  ؤآیا منظور عدالت در حریم قلب و عواطف انسانى نیز هست؟  شک نیست  عدالت  در محبت هاى قلبى خارج از قدرت انسان است چه کسى مى تواند محبت خود را که عواملش در بیرون وجود اوست از هر نظر تحت کنترل درآورد؟ به همین دلیل، رعایت این نوع عدالت را خداوند واجب نشمرده و در آیه 129 همین سوره مى فرماید: وَ لَنْ تَسْتَطِیْعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَیْنَ النِّساءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ:  شما هر قدر کوشش کنید نمى توانید در میان همسران خود (از نظر تمایلات قلبى) عدالت و مساوات برقرار سازید . بنابراین، محبت هاى درونى مادامى که موجب ترجیح بعضى از همسران بر بعضى دیگر از جنبه هاى عملى نشود، ممنوع نیست، آنچه مرد موظف به آن است رعایت عدالت در جنبه هاى عملى و خارجى است. از این بیان روشن مى شود: کسانى که خواسته اند از ضمیمه کردن آیه فوق  فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاّ تَعْدِلُوا فَواحِدَةً .و آیه  وَ لَنْ تَسْتَطِیْعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَیْنَ النِّساءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ (نساء/129) با یکدیگر چنین نتیجه بگیرند که، تعدد زوجات در اسلام مطلقاً ممنوع است; چرا که در آیه نخست آن را مشروط به عدالت کرده، و در آیه دوم عدالت را براى مردان در این مورد امرى محال دانسته، سخت در اشتباهند. زیرا همان طور که اشاره شد، عدالتى که مراعات آن از قدرت انسان بیرون است، عدالت در تمایلات قلبى است، و این از شرائط تعدد زوجات نیست، آنچه از شرائط است، عدالت در جنبه هاى عملى است.(1) گواه این موضوع ذیل آیه 129 همین سوره مى باشد، آنجا که مى گوید: فَلاتَمِیْلُوا کُلَّ الْمَیْلِ فَتَذَرُوها کَالْمُعَلَّقَةِ: اکنون که نمى توانید مساوات کامل در محبت میان همسران خود رعایت کنید، لا اقل  تمام تمایل قلبى خود را متوجه یک نفر از آنها نسازید، که دیگرى را به صورت بلا تکلیف در آورید . نتیجه این که: کسانى که قسمتى از این آیه را گرفته و قسمت دیگر را فراموش کرده اند، گرفتار چنان اشتباهى در مسأله تعدد زوجات شده اند، که براى هر محققى جاى تعجب است. از این گذشته از نظر فقه اسلامى و منابع مختلف آن در میان شیعه و اهل تسنن مسأله تعدد زوجات، با شرائط آن جاى گفتگو و چانه زدن نیست و از ضروریات فقه اسلام محسوب مى شود[2].

پانوشت:

 [1]. در این رابطه احادیثى نیز از امام صادق(علیه السلام) نقل شده، مراجعه فرمائید ( کافى ، جلد 5، صفحات 362 و 363، دار الکتب الاسلامیة ـ  وسائل الشیعه ، جلد 21، صفحه 345، چاپ آل البیت ـ  بحار الانوار ، جلد 10، صفحه 202 و جلد 47، صفحه 225 و جلد 101، صفحه 51.

[2]. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ذیل آیه 3 سوره نساء.