بسم الله الرحمن الرحیم
در روایت اومده که: «کسی که در راهی برود که در اون راه، علمی را یاد بگیره خداوند او را به راهی از بهشت میبره زیرا فرشتگان بالهای خودشون را برای طالب علم، می گسترانند به خاطر رضایتی که به کار او دارن. و براستی، هرکه در آسمان و زمین هست برای طالب علم؛ طلب آمرزش میکنن حتی ماهیان در دریا. (روایت از پیامبر صلی الله علیه و آله است که فرمود: مَنْ سَلَكَ طَرِیقاً یَطْلُبُ فِیهِ عِلْماً سَلَكَ اللَّهُ بِهِ طَرِیقاً إِلَى الْجَنَّةِ فَإِنَّ الْمَلَائِكَةَ لَتَضَعُ أَجْنِحَتَهَا لِطَالِبِ الْعِلْمِ رِضًى بِهِ وَ إِنَّهُ لَیَسْتَغْفِرُ لِطَالِبِ الْعِلْمِ مَنْ فِی السَّمَاءِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ حَتَّى الْحُوتُ فِی الْبَحْر«1») همچنین در مورد فضیلت علم و ارزش علماء آیات و روایات زیادی داریم. قرآن کریم میفرماید: ْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یَعْلَمُون «2» یعنی: آیا كسانى كه مى دانند با كسانى كه نمى دانند یكسانند؟! و در جای دیگر میفرماید: إِنَّما یَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماء «3» یعنی: از میان بندگان خدا، تنها دانشمندان از او مى ترسند. و در روایات از معصومین علیهم السلام داریم که: امام صادق علیه السلام فرمود: النَّاسُ ثَلَاثَةٌ عَالِمٌ وَ مُتَعَلِّمٌ وَ غُثَاء «4» یعنی: مردم سه دسته هستن یا دانشمندند یا جویای دانش و یا خاشاك روى آب (كه هر لحظه آب اونها را بطرفی میبره مانند مردمى كه دین را درست یاد نگرفتن و هر روز دنبال یک دین میرن) همچنین در روایتی دیگه از اون حضرت علیه السلام است که فرمود: یا دانشمند باش و یا جویای علم و یا دوستدار دانشمندان و چهارمى (یعنى دشمن اهل علم) مباش كه بسبب دشمنى اونها هلاك شوى.
علم مورد رضای خداوند و ملائکه
حالا صحبت در اینه که آیا هر علم و دانشی مورد نظر خداوند و معصومین علیهم السلام و ملائکه است یا نه؟ پاسخ اینه که هر علمی، مورد تأیید و نظر این آیات و روایات نیست بخاطر اینکه خیلی از عِلمها هست که ضرر هم داره چه برسه به اینکه نفع داشته باشه. قرآن در جایی میفرماید که عده ای از مردم، چیزهایی را یاد میگرفتن که برایشان ضرر داشت (میفرماید: فَیَتَعَلَّمُونَ مِنْهُما ما یُفَرِّقُونَ بِهِ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ زَوْجِهِ وَ ما هُمْ بِضارِّینَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ یَتَعَلَّمُونَ ما یَضُرُّهُمْ وَ لا یَنْفَعُهُم «5» یعنی: اونها از آندو (هاروت و ماروت) یاد میگرفتن که بتونن میان مرد و همسرش جدایى بیندازند ولى هیچ گاه نمیتونن بدون اجازه خداوند، به انسانى زیان برسونن. آنها قسمتهایى را یاد مبگرفتن كه به خودشون زیان میرسوندن و نفعی برایشان نداشت) و دلیل دیگه اینه که اگه خداوند فرمود: از میان بندگان خدا، تنها دانشمندان از او مى ترسن «6» پس چرا اینهمه دانشمند توی جهان بوده و هست ولی بسیاری از اونها خیلی راحت و بدون ترس از خداوند از علم خودشون سوء استفاده میکنن و به بندگان او ظلم و ستم میکنن؟
پس؛ هر علمی مورد سفارش و نظر نیست بلکه در روایات، به علوم مخصوص اشاره شده که با رعایت اختصار، یک روایت را عرض میکنم:
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَةٌ آیَةٌ مُحْكَمَةٌ أَوْ فَرِیضَةٌ عَادِلَةٌ أَوْ سُنَّةٌ قَائِمَةٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ فَهُوَ فَضْل «7» یعنی: علم [اصلی و مهم که مورد نظر و تأیید است] سه تاست: آیه محكم، فریضه عادله، سنت پا برجا، و غیر از اینها فضل [و زیادی] است.(در توضیح این روایت، عرض میشه که منظور از آیه ی محکم، علم به اصول عقاید است و منظور از فریضه عادله، علم اخلاق و منظور از سنت قائمه، علم احکام و یادگیری حلال و حرام است «8»)
هر چند دانشهای دیگری هم هست که یاد گیری اونها میتونه به نفع مسلمونها و بندگان خداوند باشه اما این سه علم که ذکر شد در اولویت قرار دارن. انشاء الله که با یاد گیری و شناخت وظایفمون بتونیم مورد رضای خداوند و تأیید ملائکه باشیم.
-----------------------------------------------------------------
پی نوشتها:
1- أمالی الصدوق، ص60
2- سوره زمر، آیه9
3- سوره فاطر، آیه28
4- اصول کافی، ج1 ص34
5- همان
6- سوره بقره، آیه 102
7- سوره فاطر، آیه28
8- اصول کافی، ج1 ص32
9- اصول کافی- ترجمه مصطفوی، ج1 ص38