در ادامه بحث گذشته در مورد عادی شدن گناه، به بررسی برخی دیگر از زمینه های عادی شدن گناه می پردازیم:
4. دوری از همنشینی با گناهکاران:
در اینجا دو بحث هست، یکی اینکه نباید با بدان همنشین شد، چرا که به قول معروف: پسر نوح با بدان بنشست خاندان نبوتش گم شد، آیات و روایات هم زیاد داریم بر اینکه مراقب همنشین باشید که انسان خوبی است یا شر؟ از نشست و برخاست با نا اهلان بپرهیزید که در فکر و عمل انسان تاثیر مستقیم دارند، بعنوان نمونه، آیه شریفه که می فرماید:
«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَ النَّصارى أَوْلِياءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ وَ مَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمينَ» ای کسانی که ایمان آورده اید، یهود و نصاری را به عنوان دوستان خود نگیرید!، آنان خود دوستان يکديگرند، هر کس از شما که ايشان را به دوستی گزيند در زمره آنهاست و خدا ستمکاران را هدايت نمی کند.(1)
و نیز روایت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) که فرمودند:
«إِيَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْفُسَّاقِ، فَإِنَّ الشَّرَّ بِالشَّرِّ مُلْحَق» از رفاقت و مصاحبت با فاسقان بپرهیز! چرا که شر به شر ملحق می شود. در نتیجه تو هم آن‌طور خواهی شد.(2)
در روایت دیگری مولای متقیان فرمودند:
«إياكَ و مُصاحَبَةَ أهلِ الفُسوقِ! فَإنَّ الرَّاضِي بِفِعلِ قَومٍ كَالدَّاخِلِ مَعَهُم» از دوستی با اهل گناه و بی‌بند و باران بپرهیز که اگر از فسق آنها خوشت بیاید و کار آنها را بپسندی، اثرش این است که تو هم مثل آنها می‌شوی.(3)
اما گاهی نشست و برخاست به جهت امر به معروف و نهی از منکر است، چرا که برای تأثیرگذاری بیشتر نیاز به رفاقت است، اما خب این هم حد و اندازه دارد، می تواند این رفاقت در قالب سخنان زیبا و نشستی کوتاه خلاصه شود نه اینکه انسان به بهانه هدایت دیگران خودش منحرف شود.
5. نقل گناه
یکی از چیزهایی که زمینه عادی شدن گناه را فراهم می کند، این است که انسان گناه را نقل کند و به دیگران بگوید، چه اینکه این نظیر همان اشاعه فحشاء یا گسترده کردن و پخش کردن گناه در جامعه اسلامی است و در دین ما شدیدا مورد نهی قرار گرفته است، مثلا کسی حق ندارد حتی اگه خیلی هم گنهکار است گناهش را نزد مردم بازگو کند. اینها همه برای این است که گناه در جامعه عادی نشود. قرآن کریم در این باره می‌فرماید:
إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَن تَشِیعَ الْفَاحِشَةُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ.(4)
کسانی که دوست دارند زشتی‌ها در میان مردم با ایمان شیوع یابد عذاب دردناکی برای آنها در دنیا و آخرت است، و خداوند میداند و شما نمیدانید.
از رسول خوبیها حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده که فرمودند: هر کس گناه و کار زشتی را نشر دهد، همانند کسی است که آن را در آغاز انجام داده است.(5)
6. انجام گناهان به شوخی
باز از عوامل عادی شدن گناه می توان به ارتکاب گناه به شوخی اشاره کرد، در تعالیم دینی به ما آموخته اند که از گناهان حتی به شوخی دوری کنید تا زمینه جدی آن به وجود نیاید، مثلا در مورد دروغ روایتی از امیرالمؤمنین است که می فرمایند: «لا یجد عبد طعم الایمان حتی یترك الكذب هزله و جده: هیچ بنده ای طعم ایمان را نمی چشد، مگر این كه دروغ را چه شوخی و چه جدی ترك كند.»(6). اینها همه به خاطر این است که گناه کبیره دروغ به شکل عادت و بازیچه قرار نگیرد تا کم کم افراد از شوخی به دروغ جدی گرفتار شوند. پس برای آنکه گناهان رنگ عادت به خود پیدا نکنند باید از گناهان حتی به شوخی و مزاح دوری کرد.*
منابع:
1. سوره مائده آیه 51.
2. بحارالأنوار ج33 ص508.
3. غررالحكم، ص 433.
4. سوره نور آیه 19.
5. کافی ج 4 ص 80.
6. اصول کافی، ج4، باب الکذب، ح11.
*با اقتباس از سخنان استاد قرائتی.