پیامبر اکرم م(صلی‌الله‌علیه‌آله) در مقام نوارنیت، قبل از همه اشیا و اولین مخلوق بوده است.
پرسیده شده: آیا خداوند پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌آله) را در چهل سالگی به پیامبری برگزید، یا از همان بدو تولد حضرت برگزیده الهی بود؟
پاسخ اجمالی:
پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌آله) دو مقام دارد، یکی زمینی و یکی آسمانی؛ در مقام زمینی در چهل سالگی به نبوت می‌رسد و ماموریت می‌یابد که انسان‌ها راهدایت کند، اما در مقام معنوی اولین مخلوق الهی است و دارای همه کمالات وجودی، پس در همان اول خلقت زمینی نیز دارای تمام کمالات انسانی است.
پاسخ تفصیلی:
برگزیده بودن و نبوت پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌آله) از دو جهت قابل ارزیابی است:
1. تبلیغ دین در دنیا: در جنبه نخست و ظاهری که نبوت و برگزیده شدن به معنای رسالت و آغاز فرآیند تبلیغ دین و تشکیل جامعه اسلامی می‌باشد که در این جنبه، پیامبر گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌آله) در شهر مکه و در سن چهل سالگی به نبوت جهت ابلاغ پیام الهی برگزیده شد. دوران پیامبری ایشان 23 سال طول کشید و در نهایت در سن 63 سالگی به دیار باقی شتافت.
2. مقام معنوی خود حضرت: واسطه فیض الهی جنبه دوم و مقام معنوی حضرت است؛ واسطه بین خدا و خلق که برخی روایات، حکایت از وجود چنین مقام نبوتی برای آن حضرت، نه از کودکی، بلکه پیش از خلقت انسان دارد. حضرتشان تاکید می‌فرماید: «كُنْتُ نَبِيّاً وَ آدَمُ بَيْنَ الْمَاءِ وَ الطِّين: آن زمانی که هنوز آدم به صورت کامل خلق نشده بود، من نبیّ بودم».[1] این حدیث در منابع اهل‌سنت نیز با اندک تفاوتی نقل شده است: «كُنْتُ نَبِيًّا وَ آدَمُ بَيْنَ الرُّوحِ وَ الْجَسَدِ».[2]
به هر حال داشتن مقام پیامبری از بدو تولد برای بزرگ‌ترین پیامبر الهی، موضوع عجیبی نیست؛ چرا که برخی از پیامبران سابق نیز از چنین ویژگی برخوردار بوده‌اند. چنان‌که در آیه 24 سوره مریم آمده حضرت عیسی(علیه‌السلام) در همان ابتدای تولدش با مادرش سخن گفت و او را دل‌داری داد. سپس با مردم سخن گفت و خود را بنده و پیامبر خدا معرفی کرد: «قالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتانِيَ الْكِتابَ وَ جَعَلَني نَبِيًّا [مریم/ 30] (ناگهان عيسى زبان به سخن گشود و) گفت: «من بنده خدايم او كتاب (آسمانى) به من داده و من‌را پيامبر قرار داد» گفته شده است که خداوند عقل حضرت عیسی را در کودکی کامل ساخت و در همان وقت او را پیامبر قرار داده و مبعوث به سوی مردم بود و به دلیل کامل بودن عقلش، از همان زمان مکلف بود.[3]
امام علی(علیه‌السلام) نیز درباره دوران کودکی پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌آله) می‌فرماید: «از زمانی که ایشان دوران شیرخوارگی را به پایان رسانید، خداوند بزرگ‌ترين فرشته از فرشتگانش را مأمور کرد تا شبانه روز او را در مسير كرامت و محاسن اخلاق عالَم سوق دهد».[4] این سخن نشان می‌دهد که پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌آله) از ابتدای دوران کودکی، با عالم معنا ارتباط داشت.
در نتیجه: حضرت محمد(صلی‌الله‌علیه‌آله) از همان ابتدای تولد، مقام عصمت و نیز مقام امامت و ولایت را داشتند، هیچ بُعدی ندارد که بگوییم ایشان از همان ابتدای تولد بلکه از ابتدای خلقت نوری، دارای تمامی این مقامات بوده‌اند، اما ایفای نقش ایشان به عنوان پیامبری در میان جامعه، بعد از چهل سالگی بوده است.
_________________________________
پی‌نوشت:
[1]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب(ع)، ج 1، ص 214، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.
[2]. خواستی عبسی، ابوبکر بن ابی شیبه، الکتاب المصنف فی الاحادیث و الآثار، ج 7، ص 329، ریاض، مکتبة الرشد، چاپ اول، 1409ق؛ آجری بغدادی، محمد بن الحسین، الشریعه، ج 3، ص 1407، ریاض، دار الوطن، چاپ دوم، 1420ق.
[3]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 6، ص 790 – 791، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.
[4]. «وَ لَقَدْ قَرَنَ اللهُ بِهِ مِنْ لَدُنْ أَنْ كَانَ فَطِيماً أَعْظَمَ مَلَكٍ مِنْ مَلَائِكَتِهِ يَسْلُكُ بِهِ طَرِيقَ الْمَكَارِمِ وَ مَحَاسِنَ أَخْلَاقِ الْعَالَمِ لَيْلَهُ وَ نَهَارَه»؛ سید رضى، محمد بن حسين، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 300، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.