مرگ، پایان راه نیست

برنامۀ مسجد به این نحو بود که  هر روز بعد از اقامۀ نماز، یه صفحه قرآن خوانده می شد و حاج آقا نیز همان آیات خوانده شده را برای نماز گذاران تفسیر می کرد.
امروز وقتی که حاج آقا داشت آیۀ78سورۀ بقره «أَيْنَما تَكُونُوا يُدْرِكْكُمُ الْمَوْتُ وَ لَوْ كُنْتُمْ في‏ بُرُوجٍ مُشَيَّدَة؛ هر كجا باشيد هر چند در قلعه ‏هاى مرتفع و استوار، مرگ شما را درمى‏ يابد»، را تفسیر می کرد، یکی از نماز گذاران سؤال کرد: حاج آقا ببخشید، من تازه داشتم یه خونۀ ضدّ زلزله می ساختم که در برابر زلزله مقاوم باشه و به این راحتی رو سرم خراب نشه ولی ظاهرا مرگ ول کن ما نیست.

حاج آقا: إن شاءالله که شما سالیان زیاد عمر پر خیر و برکت داشته باشی، امّا واقعیت اینه که مرگ خونۀ ضدّ زلزله و... سرش نمیشه، هر وقت که قطعی بشه به سراغ انسان میاد، جالب اینه که خداوند در آیۀ 34سورۀ مبارکۀ لقمان می فرماید که هیچ کس نمی داند که کجا می میرد: «وَ ما تَدْري نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوت»

نماز گذار: ببخشید حاج آقا، آخه ما که قرار بود بمیریم برای چی خلق شدیم؟ تا میایم یه نفس راحت بکشیم باید جمع کنیم و بریم. وقتی هم که می‌میریم که دیگه همه چی تموم میشه.
حاج آقا: اگر مرگ نبود که خلقت بیهوده و عبث بود، زیرا کسی نتیجۀ عمل خود را نمی‌دید و این مرگ است که امید به رسیدن به خوشبختی و زندگانی جاودان را در دلها زنده نگه داشته است. در ضمن مرگ پایان راه نیست بلکه مرگ پلی است بین زندگی دنیوی و آخرت[1]، گویا مرگ ما را از این جهان به جهان آخرت وصل می کند و رسیدن به جهان دیگر با خصوصیّات دیگر به معنای نابودی و پایان کار نیست و مرگ است که ما را به نتیجۀ کردارمان می رساند.

نماز گذار: نمی شد در همین دنیا نتیجۀ عمل را می دیدیم و همین جا دائما زندگی می کردیم؟
حاج آقا: اگه قرار بود که همۀ انسانها و مخلوقات دیگر برای أبد و همیشه زنده باشند که تا حالا کرۀ زمین پر از جمعیّت شده بود و جایی برای بقیّه نمی ماند. ضمن اینکه بعضی از کارها را نمیشه در دنیا ثواب یا عقاب داد مثلا فرض کنید که یه نفر در زمان واحد میلیونها آدم بی گناه را مجروح کند، آیا شخص واحد در دنیا می تواند به جای این همه مجازات شود؟ مسلّما نه، پس باید جایی باشد که این شخص به مجازات خود برسد و همۀ انسانها که از انجام جنایت او رنج برده اند تشفّی خاطر پیدا کنند. هم چنین مرگ یکی از نشانه های قدرت خداوند است تا هم بندگان را به وسیلۀ آن بیازماید: «الَّذي خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَياةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً/ آنكه مرگ و زندگى را آفريد تا شما را بيازمايد كه كدامتان نيكوكارتريد»[ملک/2]، و هم مهار کنندۀ مستکبران و متجاوزان است به این بیان که هرکاری که انجام بدهی عاقبت گرفتار مرگ خواهی شد و فراری از آن نیست. لذا خود مرگ عامل بازدارندۀ از بدیهاست. 

نماز گذار: پس با این وضعیّت همه می میرند.
حاج آقا: بله، قرآن کریم می فرماید: «كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْت‏/هر كسى مرگ را مى‏ چشد»[آل عمران/185]. و هیچ کس جز خداوند متعال زنده نمی ماند: «كُلُّ مَنْ عَلَيْها فانٍ/ وَ يَبْقى‏ وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلالِ وَ الْإِكْرامِ /همه آنان كه روى اين زمين هستند، فانى می شوند.و تنها ذات باشكوه و ارجمند پروردگارت باقى مى‏ ماند.[الرحمان/26و27]

نماز گذار: یعنی هیچ راهی برای زنده ماندن نیست؟
حاج آقا: زنده ماندن ظاهری نه، امّا برخی از مردن ها هست که انگار انسان نمرده و همیشه زنده است، مثل شهادت که شهید گرچه به حسب ظاهر زنده نیست ولی در واقع زنده است و نام و یاد او همیشه باقی است، همان طور که قرآن کریم می فرماید:«وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذينَ قُتِلُوا في‏ سَبيلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْياءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُون/آل عمران/169»

نماز گذار: إن شاء الله که شهادت روزی همه مون بشه و شهدا ازمون راضی باشن.
حاج آقا: إن شاءالله، البتّه رضایت شهدا منوط به اینه که ما هم راهی را برویم که آنها رفتن.
حاج آقا: حالا که یاد شهدا زینت بخش جلسه مون شد، ثواب این قرائت رو به همۀ شهدا تقدیم می کنیم با ذکر صلواتی بر محمّد و آل محمّد.

پی نوشت:
[1] معاني الأخبار، ابن بابويه، محمد بن على‏، 381 ق‏، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم‏، قم‏، 1403 ق‏، النص، ص290  «امام حسین(علیه السلام): ...صَبْراً بَنِي الْكِرَامِ فَمَا الْمَوْتُ‏ إِلَّا قَنْطَرَةٌ تَعْبُرُ بِكُمْ عَنِ الْبُؤْسِ وَ الضَّرَّاءِ إِلَى الْجِنَانِ الْوَاسِعَةِ وَ النَّعِيمِ الدَّائِمَة...»