بررسی تردید امام علی(ع) در ایمان آوردن به رسول خدا(ص)

مولای متقیان امیرالمومنین(علیه‌السلام) پرچم هدایتی است که در طول تاریخ تمام جامعه بشری را به سوی حق و حقانیت هدایت کرده است، در این میان خناس‌های مختلفی تلاش کرده‌اند به نحوی این پرچم هدایت را مخدوش کرده و شبهه‌ناک کنند، لذا به جعل روایت بر ضد حضرت روی آورده و در زمان کنونی نیز دشمن با تمسک به همان روایات ضعیف تلاش می‌کند چهره بدی از حضرت را به مردم نشان دهند. از این‌رو بر آن شدیم که یکی از این شبهات را مورد تحلیل قرار دهیم.
یکی از مهم‌ترین فضائل حضرت این است که ایشان اولین مردی بودند که به پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) ایمان آورد، از این‌رو برخی تلاش کرده‌اند این فضیلت را زیر سوال ببرند. این افراد مدعی هستند که زمانی که دین اسلام از سوی پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به ایشان عرضه شد، این گونه پاسخ دادند: «این دین مخالف دین پدرم است، در مورد آن می‌اندیشم.» یعنی حضرت در اسلام و حقانیت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) تردید داشته و مدتی در شک و تردید بوده است.

پاسخ:
این حدیث خبر واحد است و در هیچ کتاب متقدمی از کتب روایی نیامده و تنها در کتاب «سعد السعود للنفوس منضود» سید بن طاووس که در قرن ششم می‌زیسته است، نقل شده، لذا چون در کتب متقدم نیست، ضعیف محسوب می‌شود؛ از طرفی سید بن طاووس این مطلب را از «محمد بن مروان» از تفسیر کلبی نقل می‌کند.[1] کلبی را یکی از شاگردان امام باقر یا امام صادق(علیهماالسلام) شمرده‌اند،[2] که تفسیر وی مورد توجه علمای زیادی قرار گرفته است[3] به گونه‌ای که برخی تفسیر وی را اولین تفسیر شیعه می‌دانند که در مورد آیات الاحکام نگارش یافته است.[4] از طرفی بین سید بن طاووس و کلبی، تنها یک واسطه وجود دارد، این در حالی است که وی در قرن ششم زندگی می‌کرده[5] و با کلبی حدود پنج قرن فاصله زمانی دارد، پس طبیعتا باید افراد دیگری هم وجود داشته باشند که در سند ذکر نشده‌اند، پس سند کامل نیست؛ از سوی دیگر این واسطه ــ محمد بن مروان ــ نیز مجهول است[6] اگر نگوییم کذاب و دروغ‌گوست آنچنان که برخی در مورد وی چنین گفته‌اند.[7] پس روایت از جهت سندی در نهایت ضعف است.

محتوای آن نیز مخالف اصول اعتقادی شیعه و هزاران روایت در شان امیرالمومنین(علیه‌السلام) و اجداد ایشان است؛ زیرا اولاً: امیرالمومنین(علیه‌السلام) از ابتدای بعثت پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در کنار ایشان بوده و حتی صدای جبرئیل را شنیده است.[8] اکنون این سوال مطرح است که اگر واقعاً حضرت از طهارت روحی برخوردار نبوده، چطور توانسته صدای یکی از بزرگ‌ترین ملائکه الهی را بشنود.

ثانیاً: روایات متعددی از ائمه معصومین(علیهم‌السلام) رسیده است که به وجود نوری ایشان اشاره دارد که حضرت قبل از حضرت آدم خلق شده‌اند و به خداوند متعال ایمان داشته‌اند.[9]

ثالثاً: از حضرت نقل شده: «به خدا قسم هرگز پدرم و جدم عبدالمطلب و هاشم و عبدمناف بت را عبادت نکرده‌اند.» گفتند: «پس چه را عبادت می‌کردند؟ فرمودند: به سوی کعبه نماز می خواندند و بر دین ابراهیم بودند.»[10] لذا هرگز دین پدر و اجداد حضرت با پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) متفاوت نبوده است، تا حضرت بخواهد تردید کند و فرصت بخواهد در موردش فکر کند.

بنابراین: اولا: روایت تردید امیرالمومنین(علیه‌السلام) به پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در نهایت ضعف است و پذیرفتنی نیست؛ ثانیا: با اصول اعتقادی و شان و مرتبه حضرت سازگاری ندارد؛ ثالثا: پدر و اجداد حضرت دینی مخالف دین پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نداشته‌اند تا امیرالمومنین(علیه‌السلام) نسبت به پذیرش اسلام تردید کند.

_____________________________________
پی‌نوشت
[1]. «فقال إن هذا دين مخالف دين أبي و أنا أنظر فيه» سعد السعود للنفوس منضود،  ابن طاووس، على بن موسى‏،دار الذخائر، ايران؛ قم، بی‌تا،‏ص216.
[2]. معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرواة، خويى، ابوالقاسم‏، بی‌نا، بی‌جا، 1413 ه. ق‏، ج‏17، ص114.
[3]. تفسير و مفسران، معرفت، محمدهادى‏، انتشاراتى التمهيد، 1379 ه. ش‏، ج‏2، ص144.
[4]. الذریعه الی تصانیف الشیعه، آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، دار الاضواء، بیروت، لبنان، بی‌تا. ، ج‌۱، ص‌۴۱.
[5]. مواردالإتحاف فی نقباء الأشراف، کمونه حسینی، عبدالرزاق، نجف اشرف، نشر الآداب، ۱۳۸۸ق. ج۱، ص۱۰۷-۱۰۸.
[6]. تنقيح المقال فى علم الرجال (رحلي)، ج‏3، ص182.
[7]. قاموس الرجال، شوشترى، محمد تقى‏، مؤسسة النشر الإسلامي‏، ايران- قم‏، 1410 ه. ق‏، ج‏9، ص565.
[8]. نهج البلاغة، شريف الرضي، محمد بن حسين‏، مصحح: صالح، صبحي‏، هجرت‏، قم، 1414 ق‏، ص301.
[9]. تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة، استرآبادى، على‏، مؤسسة النشر الإسلامي‏، 1409 ق‏، ص488.
[10]. كمال الدين و تمام النعمة، ابن بابويه، محمد بن على‏، اسلاميه‏، 1395 ق‏، ج‏1، ص174.