ویروس کرونا نشان داد که تمام سخنانی که تمدن غرب در مورد برابری و مساوات میدهد، تنها شعاری بیش نیست.
ویروس کرونا در سطح جهان چالشهای مهمی را برای بشر ایجاد کرد و سبب شد که کشورهای جهان چهره واقعی خویش را نشان دهند، زیرا تا قبل از این حادثه، تمدن غرب همیشه خویشتن را طرفدار عدالت و حقوق بشر و مساوات معرفی میکرد ولی اکنون که کشورهای غربی دچار این چالش مهم شدهاند، خبرهایی به گوش میرسد که چهره واقعی این مدعیان را به خوبی نشان میدهد در ادامه به برخی از این اخبار اشاره کرده و آنها را مورد تحلیل قرار میدهیم.
روزنامه «دیلی تلگراف» در خبری مینویسد: «ایتالیاییهای بالاتر از 80 سال رها خواهند شد تا بمیرند»[1] اما این تصمیم فقط به ایتالیا ختم نمیشود. روزنامه گاردین در یادداشتی به قلم دکتر «جاناتان ایوز»، معاون مرکز اخلاق پزشکی دانشگاه بریستول، به تحلیل این تصمیم پرداخت و نوشت ویروس کرونا ممکن است پزشکان «انگلیس» را هم مجبور به تصمیمگیری در این خصوص کند که چه کسانی را نجات دهند.[2] در آمریکا اما وضعیت بسیار بغرنجتر است. واشنگتن پست در گزارشی مینویسد وضعیت شوکهکننده کرونا در آمریکا میتواند منجر به تصمیم مشابه ایتالیا در دادنِ اولویت پایینتر به افراد مسن و مبتلایان به سرطان شود.[3] نیویورک تایمز نیز در یادداشتی از سه نفر از اساتید دانشگاههای آمریکا به این موضوع پرداخته و در یکی از تیترهای اصلی خود نوشته «چگونه کرونا ویروس ممکن است پزشکان را مجبور به تصمیمگیری در این خصوص کند که چه کسانی زنده بمانند و چه کسانی بمیرند».[4]
این سه کشور در حالی مدعی هستند که به خاطر نبود امکانات پزشکی مجبور به تفکیک بین بیماران هستند که با نگاهی گذرا به آمارههای بین المللی متوجه این حقیقت میشویم که این سه کشور(آمریکا،ایتالیا، انگلیس) جزء ده اقتصاد برتر جهان هستند[5]، و از این جهت هیچ مشکلی برای آنها وجود ندارد که بتوانند امکانات مناسب را برای تمام مردم کشور خویش فراهم کنند، به همین خاطر موضوع در این نیست که این انسان نجات داده شود یا انسان دیگر بلکه موضوع دایر مدار این است که ثروت مهمتر از جان این افراد است، در حقیقت حاکمان تمدن غرب بین جان انسانها و ثروت، ثروت را انتخاب کردهاند، اما چرا در تمدن غرب ثروت مهمتر از جان انسانهاست؟ وچرا این حکومتها حاضر نیستند برای این مردم هزینه کنند!؟ موضوعی است که آن را باید در مبانی و اصول تمدن غرب جستجو کرد.
اساس تمدن غرب بر اومانیسم بنا شده است، و بر اساس آن انسان، محور تمام هستی است که باید لذت و بهره خویش را در این جهان مادی ببرد[6] و برای اینکه بیشترین سود و بهره را ببرد چارهای ندارد جز اینکه با دیگران ارتباط بر قرار کند، اما اساس این ارتباط برای آن است که فرد از لذت و سود بیشتری برخوردار شود به همین خاطر یک رابطه تا زمانی معنا خواهد داشت که سود و بهره مادی وجود داشته باشد وگرنه این ارتباط بر اساس اندیشه غرب بیمعناست.
در تمدن غرب، یک فرد در صورتی میتواند از سود و لذت بیشتری برخوردار باشد که به کانونهای قدرت و ثروت نزدیکتر باشد، و این افراد هستند که سیاستهای حاکمان غربی را پیریزی میکنند، به همین خاطر از دیدگاه این افراد، اشخاص مسن و بیمار که به کرونا دچار شدهاند فایدهای مادی برای جامعه نخواهند داشت؛ لذا هزینه کردن برای بهبود ایشان چیزی جز ضرر نخواهد بود از این رو بهترین کار تراشیدن بهانهای برای حذف آنها از گردونه جامعه است و چه چیزی بهتر از نبود امکانات بهداشتی و.... آنچه مؤید این برداشت است، جلسهای است که در می سال 2009 توسط «باشگاه میلیونرها» در منهتن نیریورک برگزار شده است، و در آن صریحا سخن از کاهش اجباری جمیعیت جهان به میان آمده است.[7]
این در حالی است که بنابر اندیشه اسلامی تمام ارزشها از خدای متعال سرچشمه میگیرد و خدای متعال بشر را گرامی داشته است، آنچنان که میفرماید: «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ[اسراء/70] و به راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتيم.» به همین خاطر اگر فردی انسانی را نجات دهد در واقع تمام بشر را نجات داده است و اگر فردی را به قتل برساند تمام افراد بشر را به قتل رسانده است، همان گونه که خدای متعال در این زمینه میفرماید: «أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا[مائده/32] هر کس، انسانی را بدون ارتکاب قتل یا فساد در روی زمین بکشد، چنان است که گویی همه انسانها را کشته؛ و هر کس، انسانی را از مرگ رهایی بخشد، چنان است که گویی همه مردم را زنده کرده است»؛ لذا در اندیشه اسلامی، تک تک افراد جامعه باید برای نجات یکدیگر تلاش کنند و تفاوتی در این زمینه بین پیرمرد و .... وجود ندارد؛ بلکه میتوان گفت آموزههای اسلام نسبت به این قشر خاص جامعه، تأکید بیشتری دارد تا مبادا از سوی انسانها نسبت به ایشان بیاحترامی صورت بگیرد به عنوان نمونه امام سجاد(علیهالسلام) در رساله حقوقی خویش در مورد سالمندان این گونه میفرماید: «حق سالخورده این است که حرمت پیریش را بدارى؛ اگر سوابق فضیلت در اسلام دارد؛ تجلیلش کنى؛ او را مقدم بدارى؛ در اختلافات( خصمانه) با او روبرو نشوى.؛ در راه رفتن؛ بر او سبقت نگیرى.پیشاپیش او راه نروى؛ نادانش نشمارى؛ اگر رفتار جاهلانهاى کرد تحمل کنى؛ به مقتضاى سوابق مسلمانى و سالمندى احترامش کنى که حق سن و سال نیز چون حق اسلام است»[8]
و این گوشهای از زیباییهای بیکران اسلام است که با دقت در آن میتوان حقیقت را یافت.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پینوشت
[1]. https://www.telegraph.co.uk/news/2020/03/14/italians-80-will-left-die-co...
[2]. https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/mar/14/coronavirus-outbreak-older-people-doctors-treatment-ethics
[3]. https://www.washingtonpost.com/gdpr-consent/?next_url=https%3a%2f%2fwww.washingtonpost.com%2fhealth%2f2020%2f03%2f15%2fcoronavirus-rationing-us%2f
[4]. https://www.nytimes.com/2020/03/12/opinion/coronavirus-hospital-shortage.html
[5]. https://www.statista.com/chart/19489/biggest-economies-in-the-world/
[6]. برای آَشنایی با مبانی تمدن غرب به این قسمت مراجعه کنید.
[7]. ماهنامه سیاحت غرب، شماره 94، انتشار:5/5/1390؛ مقاله میلیاردرها در خدمت نسل کشی، نوشته: سرواندو گونزالز، ص117
[8]. تحف العقول، حسن بن علىابن شعبه حرانى، جامعه مدرسين، ص: 270.