حفظ ناموس، یک اصل فرهنگی، اجتماعی و ضامن سلامت و امنیت روانی آن جامعه است. لیکن اگر در میان آن جامعه احساس حقارت و غربت و گسست اجتماعی پدیدار گشت آن ملت رو به تباهی خواهد رفت.
همانگونه که افراط در غیرت‌ورزی آسیب‌زا می‌باشد تفریط و کوتاهی در غیرت‌ورزی نیز می‌تواند پیامدهایی را در بر داشته باشد که در حوزه اجتماعی، خانواده، اطرافیان و سایر افراد جامعه را در بر می‌گیرد. میان مقوله‌هایی همچون فساد اخلاقی، بدپوششی، مانکن شدن زنان در خیابان‌ها و ارتباط زنان و مردان نامحرم با یکدیگر و مقوله‌ی کم شدن غیرت در بین مردان ارتباط قوی وجود دارد؛ به این شکل که مردان بی‌غیرتی که اجازه می‌دهند تا همسرانشان به وسیله‌ای برای لذت بیگانه تبدیل شوند و به راحتی با نگاه‌های هوس‌آلود خود او را مورد تعرض قرار دهند باید بدانند که این رفتار، عاقبت خوبی نخواهد داشت و پایه‌های زندگیشان هر روز سست‌تر از روز دیگر شده و خطر از هم پاشیدن خانه‌ای که با هزار امید و آرزو آن را بنا نهاده‌اند آنها را تهدید می‌کند. از این‌رو در این نوشتار تلاش داریم تا به برخی از پیامدهای اجتماعی تفریط در غیرت‌ورزی اشاره نماییم.
بی حجابی و گسترش روابط ناسالم
بدحجابی و بی‌حجابی با فقدان یا ضعف غیرت رابطه و تأثیر متقابل دارد، یعنی از یک طرف، دوری زنان از لباس حیا، به غیرت مردان به ویژه نوخاسته ضربه می‌زند و از طرف دیگر، از علت‌ها و ریشه‌های عمده آن، ضعف غیرت پدران یا شوهران است که در پیشگاه خداوند مسئول خواهند بود و در گناهانی که دختران و همسرانِ خودنمایِ آنها در این باره مرتکب می‌شوند و فاجعه‌هایی که از این طریق در جامعه و جوانان آنها ایجاد می‌کنند، شریک خواهند بود و عاقبت نتیجه وخیم آن را خواهند دید.
آنان بزرگترین دشمنی را در حق خود و خانواده خویش در لباس دوستی می‌کنند و وظیفه قرآنی خود را در برابر آنان انجام نمی‌دهند؛ آنجا که قرآن کریم می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ؛[1] ای مؤمنان! خود و خانواده خود را از آتشی که هیزم آن انسان ها و سنگ ها است حفظ کنید. بر آن فرشتگانی خشن و سخت گیر گمارده شده اند که از آنچه خدا به آنان دستور داده، سرپیچی نمی کنند و آنچه را به آن مأمورند همواره انجام می دهند.»
بی‌غیرتی نمادی از جامعه مدرنیته!
زمانی که برخی تذکرات مرد خانواده درباره پوشش زن و فرزندانش سخت‌گیری زیادی گمان شود! قطعاً نه تنها غیرت زیبا جلوه نمی‌کند، بلکه قبیح شمرده خواهد شد و این، همان نتیجه‌ای است که بی‌غیرت بودن را از شاخصه‌های ترقی یک جامعه تلقی می‌کند و غیوران را انسان‌های خودخواه و متعصب می‌شناسند؛ در حالی که رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرمایند: «كَانَ أَبِي إِبْرَاهِيمُ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ غَيُوراً وَ أَنَا أَغْيَرُ مِنْهُ وَ أَرْغَمَ اَللَّهُ أَنْفَ مَنْ لاَ يَغَارُ مِنَ اَلْمُؤْمِنِينَ؛[2] پدرم ابراهيم خليل سخت غيرتمند بود و من در اين صفت از وى پيشم، و خداوند بينى آنكه از مؤمنان در مورد ناموسش غيرت نورزد و انحصارطلبى ننمايد بخاك مذلّت سايد.» و در حدیثی دیگر فرمودند: «الْغَيْرَةُ مِنَ الْإِيمَانِ وَ الْبَذَاءُ مِنَ النِّفَاقِ؛[3] غیرت از ایمان است و بی‌بندباری از نفاق.»
تجددگرایی یا ساخت خانه‌هایی آتشین
قطعاً زنانی که بدون حجاب و به صورت آرایش کرده در بیرون از خانه حاضر می‌شوند و زمینه فساد مردان جوان را فراهم می‌کنند نیز باید بدانند که همین اتفاق برای همسرانشان خواهد افتاد و کانون زندگیشان با سوءظن، حسادت و چشم و هم چشمی و هوسرانی همسرانشان نابود خواهد شد.
روایت نبوی این حرکت زنان و مردان بی‌غیرت را مورد نکوهش و مذمت شدید قرار داده است: «وَ الْمَرْأَةُ إِذَا خَرَجَتْ مِنْ بَابِ دَارِهَا مُتَزَيِّنَةً مُتَعَطِّرَةً وَ الزَّوْجُ بِذَلِكَ رَاضٍ يُبْنَى لِزَوْجِهَا بِكُلِّ قَدَمٍ بَيْتٌ فِي النَّار؛[4] زنی که خود را زینت و خوشبو کند و از خانه‌اش خارج شود و شوهرش به این کار راضی باشد، هر قدمی که این زن بر می‌دارد، برای شوهرش در جهنم خانه‌ای بنا می‌شود.»
عجب است که امری فطری چون غیرت، که حتی در ذات حیوانات ارزش تلقی می‌شود، نماد حیوانیت تلقی می‌گردد و بی غیرتی، روز به روز به عنوان نماد تجدد و پیشرفت و رفاه در یک جامعه تبلیغ می‌شوند.
بی‌تفاوتی بی‌غیرتی فاقد هویت جنسیتی
بی‌غیرتی سبب می‌شود تا زنان به فساد و زنا گرایش پیدا کنند و گرایش آنها می‌تواند سبب تباهی نسل‌های آینده شود، چرا که در صورت گسترش بی‌غیرتی و متعاقباً ازدیاد زنا، فرزندان نامشروع نیز زیاد خواهند شد.
به عنوان نمونه از دیدگاه قران، همسر عزیز مصر از آنجا جرأت بر هوسرانی پیدا کرد که همسری بی‌تفاوت و بی‌غیرت داشت. ناپاکی او نیاز به دلیل و برهان نداشت؛ آن گاه که خود صحنه حمله همسرش به یوسف را دید و به یوسف گفت: «يُوسُفُ أَعْرِضْ عَنْ هَٰذَا وَاسْتَغْفِرِي لِذَنْبِكِ إِنَّكِ كُنْتِ مِنَ الْخَاطِئِينَ؛[5] یوسفا! این داستان را ندیده بگیر؛ و تو [ای بانو!] از گناهت استغفار کن؛ زیرا تو از خطاکارانی.»
اما آنچنان راحت از کنار این صحنه گذشت که همسرش با صراحت گفت: این من بودم که چنین شرایطی را به وجود آوردم و با صراحت می‌گویم اگر یوسف تسلیم هوس من نشود، او را به زندان خواهم افکند.[6] بنابراین یکی از مسائلی که می‌تواند سبب ایجاد و گسترش فساد در جامعه شود مسئله بی‌غیرتی مرد است که از یک طرف عدم یا ضعف کنترل بر خانواده می‌شود و از طرفی سبب می‌شود تا فرد نسبت به نوامیس دیگران عفت به خرج ندهد، چرا که نگاه نسبت به زنان نگاه جنسیتی می‌شود و هیچ ارزشی وجود ندارد تا فرد را از ارتباطات نامشروع باز دارد.
بنابراین غیرت مردان نسبت به ناموس خویش را می‌توان ضامن قدرتمندی برای حفظ حجاب زنان دانست؛ زیرا مرد باغیرت هرگز اجازه نمی‌دهد که همسر و دخترش بدون پوشش در کنار مردان و نامحرمان حاضر شده و به ملهبه‌ای برای تحریک جنسی آنان تبدیل شوند. غیرت مردانه و ناموسی چیزی است که در ذات و فطرت پاک تمام مردان وجود دارد و از ابتدای خلقت بشر تاکنون نیز وجود داشته و چه بسیار مردان باغیرتی بودند که جانشان را برای حفظ و حراست از ناموس خود فدا کردند و اجازه ندادند کسی تعرضی به ناموس آنان کند.
پی‌نوشت
[1]. سوره تحریم: آیه 6.
[2]. من لا یحضره الفقیه؛ ج۳؛ ص۴۴۴.
[3]. بحار الأنوار؛ ج68؛ ص342.
[4]. بحار الأنوار؛ ج100؛ ص249.
[5]. سوره یوسف؛ آیه 29.
[6]. سوره یوسف؛ آیه 32.
بسیاری از فسادهای اجتماعی در جایی روی می‌دهد که پیوندی نسبت به یکدیگراحساس نمی‌شود؛ کسی احساس غیرت نسبت به ناموس خودش و دیگران نمی‌کند و عاقبت چنین وضعی از پیش بسیار واضح و روشن است؛ آنچه که به عنوان فاجعه می‌توان از آن نام برد دقیقاً گسست پیوند خانوادگی و اجتماعی است.