برای اثبات وجود قبر امیرالمومنین علیه السلام در نجف اشرف دلائل قطعی وجود دارد.
اشاره
بی‌تردید، معیار سنجش و راستی‌آزمایی در هر موضوع علمی یکسان نبوده و به کار بستن راه‌حل مشابه در حل مسائل، روشی نادرست می‌باشد، اما فرقه وهابیت در مواجهه با تمام تعالیم دینی و تاریخی اسلام، معیار راستی‌آزمایی سند را در دستور کار خود قرار داده است. این وضعیت سبب شده تا نخستین پرسش آنها در بررسی موضوعات فقهی، تاریخی و کلامی، بررسی سلسله اسناد در آن مساله باشد. حال آنکه این روش به ظاهر منطقی، پیامدی جز تنفر و انزجار و نابودی تعالیم دینی را نخواهد داشت. متاسفانه وهابیت، برای تعیین محل قبر امیرالمومنین علیه السلام از همین روش نادرست بهره گرفته‌اند.
دیدگاه ابن تیمیه پیرامون مدفن امیرالمومنین علیه السلام
ابن تیمیه حرّانی که تعالیم فرقه وهابیت وامدار باورهای باطل اوست، نسبت به محل قبر امیرالمومنین علیه السلام در نجف تشکیک کرده و گفته: «اهل علم بر این امر اتفاق نظر دارند که قبر امام علیه السلام در زیارتگاه مشهور نجف نیست، بلکه طبق دیدگاه برخی، مغیرة بن شعبه در آنجا مدفون است و هیچ عالمی نگفته که قبر امام علی علیه السلام در نجف است. جالب اینجاست بیش از سیصد سال از شهادت امام علیه السلام گذشته بود و هنوز کسی برای زیارت، به زیارتگاه نجف نرفته بود، در حالی که مسلمانان زیادی از اهل‌بیت، شیعه و سایرین در نجف زندگی می‌کردند. حقیقت این است که قبر موجود در نجف، پس از سیصد سال یعنی در زمان حکومت آل‌بویه، به عنوان زیارتگاه انتخاب شد و به قبر امام على علیه السلام نامگذاری شد. داستان‌هایی نیز در رابطه با آمدن هارون الرشید به آن قبر روایت شده که قابل اعتماد نیستند.»[1]
میزان اهمیت سلسله سند در گزارش‌های تاریخی
این باور وهابیت که قضایای تاریخی فقط با سند صحیح و به روش حدیث‌شناسان در مسائل فقهی ثابت می‌شود، کاملا نادرست و ناشی از بی‌خبری از اصول و مبانی تحقیق و پژوهش تاریخی است. همان گونه که عالمان اهل تسنن تصریح کرده‌اند،[2] رویکرد اثبات قضایای تاریخی، شهرت و قرائن متعددی است که پیرامون یک مساله خاص وجود دارد و می‌توان بر آنها اعتماد کرد. شیعیان نیز بر همین اساس مکان دفن پیکر مطهر امیرالمومنین علیه السلام را از منابع حدیثی و تاریخی استخراج کرده و با ضمیمه ساختن آن به قرائن متقن و منطقی، به اثبات می‌رسانند.
دلیل دفن پنهانی امیرالمومنین علیه السلام
گروهی از لشکریان امیرالمومنین علیه السلام که «خوارج» نام گرفتند، باعث جریان حکمیت در جنگ صفین شده و امیرالمومنین علیه السلام را به صلح تحمیلی وادار کردند. این افراد نتوانستند روش و سیره حکمرانی امام علیه السلام را بپذیرند و پس از آنکه جنگ نهروان را به راه انداخته و مفتضحانه شکست خوردند، امیرالمومنین علیه السلام را به عنوان امام المسلمین، مستحق مرگ دانسته و برای ترور ایشان، پیمان بستند. گرچه آنها نقشه خود را عملی ساخته و در 19 رمضان، امام علیه السلام را به شهادت رساندند، ولی همچنان طرفداران این گروه انحرافی در جامعه مسلمانان حضور داشته و احتمال جسارت به پیکر مطهر امام علیه السلام وجود داشت. از این رو، مراسم تدفین امیرالمومنین علیه السلام بر اساس وصیت خود آن حضرت، پنهانی صورت گرفت.[3]
وارثان امیرالمومنین علیه السلام، آگاهان به قبر ایشان
نجف اشرف شهری است که به عنوان مکان قبر مطهر امیرالمومنین علیه السلام دارای شهرت تاریخی است[4] و می‌توان این شهرت را تا عصر و زمان فرزندان آن حضرت یعنی امامان معصوم علیهم‌السلام دنبال کرد. شیعیان و دوستداران اهل بیت علیهم السلام از دیرباز نجف اشرف را به عنوان مکان زیارتی امیرالمومنین علیه السلام انتخاب کرده‌اند و این رفتار شیعیان توسط معصومان مشاهده می‌شده و بی‌شک اگر مکان زیارت امیرالمومنین علیه السلام غیر از مکان کنونی بود، حتما ائمه علیهم السلام آن را به دوستان خود تذکر می‌دادند و لااقل یک حدیث و روایت هر چند ضعیف از ناحیه ایشان در مورد این موضوع مهم، ثبت و ضبط می‌شد.[5]
اعلان مکان قبر امیرالمومنین علیهم السلام توسط فرزندان ایشان
این درحالی است که اهل بیت علیهم السلام به آنچه که در منزلگاه فرشتگان واقع می‌شود، بیش از دیگران آگاهی دارند. پس از آنکه مراسم دفن پیکر مطهر امیرالمومنین علیهم السلام توسط فرزندان و بازماندگان انجام شد، محل قبر از عموم مردم پوشیده ماند، اما این به معنای مخفی بودن آن از خود اهل بیت علیهم السلام نیست. از این روست که در احادیث متعدد، فرزندان معصوم امیرالمومنین علیهم السلام، نخست به صورتی مبهم، مکان دفن پدر خویش را در حوالی شهر کوفه و در منطقه «الغَری» یا «الغَریَین» معرفی کردند.[6] سپس در زمان حکومت عباسیان که خطر حکومت بنی امیه به طور کامل دفع شده بود، امام صادق علیه السلام) مکان فعلی قبر امیرالمومنین علیه السلام را به صورت آشکار برای همگان مشخص کردند.[7]
رهیافت
نجف اشرف به عنوان مکان دفن پیکر مطهر امیرالمومنین علیه السلام از دیرباز مورد توجه اهل بیت علیهم السلام و شیعیان آن حضرت قرار گرفته است. شبهات و پندارهای موجود از سوی وهابیت در این زمینه، فاقد هر گونه اعتبار علمی و اعتقادی است و نمی‌تواند در این قضیه مشهور تاریخی خلل ایجاد کند.
پی نوشت
[1]. ابن تیمیه، مجموع الفتاوى، ج4، ص: 502.
[2]. برای نمونه، ر.ک: زرکشی، النكت على مقدمة ابن الصلاح، ج2، ص: 309 ؛ عسقلانی، تقریب التهذیب، ص: ۲۶۲.
[3]. هیتمی، الصواعق المحرقة، ج2، ص: 391.
[4]. برای نمونه، ر.ک: حموی، معجم البلدان، ج5، ص: 271 ؛ هروی، الإشارات إلي معرفة الزيارات، ص: 69.
[5]. ابن طاووس، فرحة الغری، ص: 14-15.
[6]. مفید، الإرشاد، ج1، ص: 25-24.
[7]. ابن شهرآشوب، مناقب آل أبي طالب، ج4، ص: 273.
ابن تیمیه که از سردمداران جریان فکری وهابیت به شمار می آید، بر اساس دلائل واهی در صدد انکار مکان فعلی دفن پیکر مطهر امیرالمومنین علیه السلام در نجف اشرف شده و با روش بررسی سلسله سند، آن را باطل دانسته است. اما روش تحقیق در مسائل تاریخی مشابه تحقیق در مسائل فقهی نیست که بررسی سلسله اسناد در آن ضروری باشد. چه آنکه حتی در این صورت، هیچ روایت معتبر و یا نامعتبری از اهل بیت علیهم السلام پیرامون مکانی غیر از نجف اشرف به عنوان قبر امیرالمومنین علیه السلام وجود ندارد.