مسجد سنگر حکمرانی محلی و گره گشایی از مشکلات اهل محله است و امام محله از ظرفیت های مردمی و طبیعی محله برای حل مشکلات استفاده می کند.
مسجد در صدر اسلام نه صرفا یک محل عبادی، بلکه کانون همه فعالیت های دینی، سیاسی، نظامی و حکمرانی بود و رسول مکرم اسلام نیز با ورود به مدینة النبی با پایه گذاری مسجد نبوی، این مکان را پایگاه نبوت و مرکز حکومت نوپای اسلام قرار داد و مسجد، محل گره گشایی از مردم بود.
در سال های اولیه انقلاب اسلامی در ایران نیز مساجد، بخشی از کارکرد واقعی خود را باز یافتند و با محور قرار گرفتن امام و مسجد، هر محله به یک پایگاه مستحکم برای حمایت از انقلاب و نظام تبدیل شد و از رسیدگی به مشکلات مستضعفان توسط امام مسجد تا اعزام سربازان به جبهه های جنگ، همه در این سنگر مقدس صورت می گرفت.
شوربختانه و با گذشت زمان و شاید اقدامات دشمنان، کارکردهای حقیقی مسجد، رو به تعطیلی گذاشته و علاوه بر تعطیلی بسیاری از مساجد در روستاها و شهرهای کوچک، بخش زیادی از مساجد فعال نیز به نمازخانه ای تبدیل شد و روحانی مسجد نیز به عنوان یک پیش‌نماز ساده! درآمده و شد آن چه نباید می شد.
البته کم نیستند مساجدی که امامان پای کار دارند و مسجد، گره گشای برخی از مسائل اجتماعی مردم محله است؛ ولی لازم است مساجد به کارکرد واقعی خود بازگردند، به خصوص اینکه مدعیان رقابت با مساجد، یعنی فرهنگ سراها و سراهای محله و... نشان دادند آن‌گونه که باید، کارایی چندانی در گره گشایی از مردم و هدایت جامعه ندارند.
امام خامنه ای فرمود: اگر مسجد، کیفیت شایسته خود را بیابد، هزینه های مادی و معنوی بسیاری از دوش جامعه و حاکمیت برداشته خواهد شد.[1] ایشان امام جماعت را محور مسجد[2] و رئیس و مدیر طبیعی مسجد[3] می دانند.
خیلی روشن است که با این تعابیر، مسجدی که تنها محل اقامه نماز و نهایتا برخی مراسم معنوی است، نمی تواند باری از دوش جامعه بردارد و امام جماعتی که خود را منحصر در محراب و منبر بداند، نمی تواند وظیفه امامت مردم را به درستی ادا کند.
مسجد، مرکز اداره امور و حکمرانی محلی است[4] و روحانی باید به عنوان امام محله از ظرفیت های مردمی و طبیعی محله برای حل مشکلات استفاده کند. با گسترش طرح امام محله و ظرفیتی که مساجد و روحانیون در سراسر کشور دارند، کارکرد دین در اصلاح دنیا و آخرت مردم بیشتر به منصه ظهور خواهد رسید و با امید به خدا مساجد با محوریت امام محله، در خدمت جامعه پردازی و تمدن سازی قرار خواهند گرفت.
پی نوشت:
[1] پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی به بیستمین اجلاسیه سراسری نماز19/7/1390
[2] بیانات در دیدار با ائمه جماعت استان تهران31/5/1395
[3] بیانات معظم له28/3/1375.
[4] صحیفه امام، ج13، ص15.
روحانی ای که در یک محله یا روستا تنها به اقامه نماز می پردازد و خود را در مسجد منحصر کرده باشد، نمی تواند مشکل گشای مردم باشد؛ بلکه وظیفه دارد تا با استفاده از ظرفیت های اهل محله به گره گشایی از مردم و امامت همه محله بپردازد.