عزاداری برای امام حسین و یاران شهیدش نزد خداوند اجر و پاداشی بی پایان دارد؛ اما اثبات شخصیتی به نام عمر بن علی بی ابی طالب در زمره شهدای کربلا از نظر تاریخی کاری دشوار است؛ زیرا برای حضور او در زمان خلافت امیرالمومنین هیچ سند تاریخی وجود ندارد.
افتخار شیعیان آن است که نه تنها به اصحاب کساء محبت می‌ورزند؛ بلکه روش و سیره آنها را در زندگی خویش پیاده کرده و ولایت شان را با جان پذیرفته‌اند. از این رو مذهب شیعه، آماج شبهات و کینه‌توزی‌های دشمنان قرار گرفته است. یکی از اقدام‌های دشمن در تحریف واقعیت، بیان نادرست از حوادث صدر اسلام و چگونگی ارتباط میان اهل بیت علیهم السلام و خلفای خودخوانده است.
حرکت جاودان امام حسین علیه السلام
حركت دسته جمعى امام حسين عليه السلام با خانواده و بچه‌هاى خردسال و شيرخوار، نه به دليل آن بود که ایشان قصد رياست و خلافت ظاهرى و غلبه بر دشمن را داشت؛ بلکه تنها هدف ايشان زنده کردن شجره طيبه «لا إِلهَ إِلَّا اللّهُ» بود كه جد بزرگوارش پيغمبر صلى الله عليه و آله و پدرش امیرالمومنین عليه السلام به او سپرده بودند؛ زيرا شجره طيبه‌اى كه از پيغمبر به جاى مانده بود به دست گروهی افتاده بود كه به هيچ چيز اعتقاد نداشتند.[1]
تعداد یاران سیدالشهدا در روز عاشورا
نقش آمار در ارائه سيماى روشن‌تر از هر موضوع و حادثه، غير قابل انكار است، اما در حادثه كربلا و مسائل قبل و بعد از آن، به خاطر اختلاف نقل‌ها و منابع، نمى‌توان در بسیاری از جهات آمار دقیق و مورد اتفاق ذکر کرد و گاهی نقل ها، تفاوت بسیاری با هم دارند.
از این رو، غير از امام حسين علیه السلام و بنى هاشم، شهدايى كه نامشان در منابع قدیمی‌تر آمده، به 82 نفر می‌رسد و نام 29 نفر ديگر در منابع متأخر نقل شده است.[2]
عمر بن علی بن ابی‌طالب در کربلا
برخی منابع تاریخی، یکی از فرزندان امیرالمومنین علیه السلام را به نام «عُمَر» ثبت کرده‌اند. در اينكه آيا عمر بن على در كربلا حضور داشته و به شهادت رسيده يا نه، اختلاف است؛
1. برخی تاریخ‌نویسان گفته‌اند كه او با امام حسين عليه السلام همراه نشد و در مدينه ماند و سرانجام در سن 77 سالگی درگذشت.[3]
2. برخی دیگر ازمقتل نگاران شیعه و غیر شیعه بر این باورند که عمر بن علی به همراه امام حسین علیه السلام حرکت کرد و به کربلا آمد و در روز عاشورا با رجزخوانی به میدان جنگ رفته و در همین راه به شهادت رسید.[4]
عمر بن علی، شخصیت مبهم تاریخی
اما همچنان در اصل وجود چنین فرزندی برای امیرالمومنین علیه السلام تردید وجود دارد؛ زیرا منابع تاریخی معتبر از سیره و زندگانی او چندان سخن نگفته‌اند. هرچند در برخی منابع چنین نقل شده که نامگذاری او توسط عمر بن خطاب انجام شد و خلیفه تصمیم گرفت که یک غلام به نام «مورک» را در خدمت این فرزند قرار دهد، اما دیگر نام و نشانی از این برده در کنار عمر بن علی دیده نمی‌شود.
سخن گفتن مورخان در مورد شخصیت عمر بن علی، به تاریخ کربلا و حرکت امام حسین علیه السلام از مدینه تا روز عاشورا منحصر شده و در تاریخ خلافت امیرالمومنین علیه السلام به ویژه در جنگ‌های جمل، صفین و نهروان سخنی از این شخص و حضورش در میدان جنگ در کنار برادران دیگرش همچون عباس بن علی و محمد حنفیه به میان نیامده است. این نکات می‌تواند شاهدی قوی برای انکار چنین فرزندی برای امیرالمومنین علیه السلام باشد.[5]
عزاداری در رثای سیدالشهدا و یارانش
عزاداری برای سید الشهداء علیه السلام از زمان حضرت آدم شروع شد و پیش از ولادت امام علیه السلام نیز توسط خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله صورت پذیرفت. پس از واقعه عاشوراء امامان شيعه علیهم السلام تلاش داشتند تا ياد اين فاجعه و ارزش‌هاى والايى را كه دربردارد، در اذهان باقى بماند.
اما بی‌شک خوانش یک مساله تاریخی همانند حوادث روز عاشورا سال 61 هجری که با باورهای دینی مردم در هم تنیده شده، از حساسیت خاصی برخوردار می‌باشد؛ زیرا دشمنان خدا و اهل بیت برای کم ارزش نشان دادن حرکت امام حسین علیه السلام و دور ساختن شیعیان از ساحت مقدس ایشان از انجام هیچ راهی کوتاهی نمی‌کنند و از همان روزهای نخستین پس از عاشورا، با جعل کردن روایات و تاریخ ساختگی، تلاش کردند که با ایجاد شبهاتی در ذهن مخاطب، تاثیر منفی و بازدارنده ایجاد کنند.[6]
بنابراین عزاداری در رثای شخصیتی همچون عمر بن علی که نه تنها اصل وجود او بلکه حضورش در کربلا مورد تردید است، دارای پشتوانه‌های قوی تاریخی و عقیدتی نخواهد بود.
پی نوشت
[1]. شیرازی، پاسخ به شبهات در شبهاى پيشاور، ص: 118.
[2]. محدثی، فرهنگ عاشوراء، 31-32.
[3]. قمی، نفس المهموم، ص: 298.
[4]. پژوهشی پیرامون شهدای کربلاء، ص: 277.
[5]. شهرستانی، تسمیة أولاد الائمة بأسماء الخلفاء، ص: 96-97.
[6]. صحتی، شهید فاتح در آیینه اندیشه، ص: 19.