امیرالمومنین علی علیه‌السلام از شروع بعثت پیامبر تا زمان شهادت ایشان، همواره یار و یاور ایشان و شریعت‌شان در موقعیت‌های گوناگون بودند.
هر بند و فراز از خطبه فدکیه نمود و نمایشی از وجود قدسی و معارف ژرف حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها است. در حقیقت هر فرازی از خطبه فدکیه چنان منطقی بیان شده که با تعقل و تفکر می‌توان مطالب گهرباری را به دست آورد. بانوی بی‌نظیر اسلام در فراز زیر به عظمت امیرالمؤمنین علیه‌السلام و نقش ایشان در خاموش‌سازی فتنه‌های صدر اسلام اشاره دارند.
بانوی دو عالم سلام‌الله‌علیها نخست، وضعیت اسف‌بار مردم قبل از بعثت و نقش پیامبر را با این عبارت بیان می‌فرمایند: «فَأَنْقَذَكُمُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَی بِمُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله بَعْدَ اللَّتَيَّا وَالَّتِی»؛[1] «خدای متعال به برکت [حضرت] محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله پس از حوادثی فراوان شما را نجات بخشید».
تعبیر «بعد اللتیا و‌التی» برای اشاره به حوادث و مشکلات فراوانی است که به سبب جاهلیت در میان مردم مرسوم بود؛ از زنده‌به‌گور کردن دختران تا جنگ‌های قبیله‌ای و ... . حضرت صدیقه کبری سلام‌الله‌علیها سپس به دسته‌ای از افراد که پیامبر با آنان مواجه بود، اشاره می‌کنند؛ زمان بعثت رسول خدا صلی‌الله‌علیه وآله، ایشان با مردمی روبرو بودند که روحیه درندگی داشتند و همانند گرگی بودند که به گله حمله می‌کند و همه گوسفندان را می‌درد، کسانی که کارشان قتل و غارت بود و نیز با اهل کتابی چون یهودیان روبرو بودند که با همدستی کفار و مشرکان، هر روز فتنه‌ای بعد از فتنه‌ای علیه اسلام تدارک می‌دیدند: «مُنِيَ بِبُهَمِ الرِّجَالِ وَذُؤْبَانِ الْعَرَبِ، وَمَرَدَةِ أَهْلِ الْكِتَابِ»؛[2] «[پیامبر] به مردانی متهوّر بی‌منطق و گرگان عرب و سرکشان یهود و نصارا گرفتار شد».
در ادامه خطبه فدکیه حضرت صدیقه سلام‌الله‌علیها به این آیه کریمه که در بیان حال آن روزگار و عنایت الهی است، اشاره می‌کنند: «كُلَّمَا أَوْقَدُواْ نَارًا لِّلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللّهُ»؛[3] «هر آتش جنگی که آن‌ها افروختند، خدای متعال خاموش کرد».
امیرالمؤمنین و نجات دین خدا
با این فضای سختی که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در دوران بعثت داشتند، یاوری خالص و شجاع لازم بود تا دین جلو رود و دشمنان مأیوس شوند. ازاین‌رو حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها به نقش اساسی امام علی علیه‌السلام در کسب پیروزی‌ها و موفقیت‌های اسلام، اشاره می‌فرمایند. در واقع در فراز بعدی ایشان هم به شجاعت امام علی علیه‌السلام و هم به همراه نبی بودن ایشان در تمامی عرصه‌های خطرناک اشاره می‌کنند: «أَوْ نَجَمَ قَرْنٌ لِلشَّيْطَانِ وَ فَغَرَتْ فَاغِرَةٌ مِنَ الْمُشْرِكِینَ قَذَفَ أَخَاهُ فِی لَهَوَاتِها»؛[4] «هرگاه شاخ شیطان ظاهر می‌گشت و درندگان مشرک برای بلعیدن شما دهان می‌گشودند، پیامبر صلی‌الله علیه و آله برادر خویش [علی علیه‌السلام] را در دهان آن درندگان می‌انداخت».
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله برای نابودی سپاه کفر و شرک و پیروزی بر عمر بن عبدودها، علی علیه‌السلام را به قلب لشکر دشمن می‌فرستاد. تعبیر «اخ» یعنی برادر، رابطه نزدیک امام علی علیه‌السلام با پیامبر را می‌رساند. البته امام علی علیه‌السلام نیز این مأموریت‌های بزرگ را به بهترین شکل ممکن به نتیجه رساندند: «لَا يَنْكَفِئُ حَتَّی يَطَأَ صِمَاخَهَا بِأَخْمَصِهِ وَيُخْمِدَ لَهَبَهَا بِسَيْفِهِ»؛[5] «[علی علیه‌السلام] از میدان‌های نبرد با مشرکان بازنمی‌گشت تا اینکه سرهای آنان را زیر قدم‌های خود لگدمال می‌کرد و آتش افروخته آن‌ها را با شمشیر خود خاموش می‌کرد».
نتیجه اینکه امام علی علیه‌السلام یاور دین خدا در عرصه‌های گوناگون بودند و حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها نیز در خطبه فدکیه به این رشادت‌ها اشاره فرموده‌اند.
پی‌نوشت:
[1]. خطبه فدکیه .
[2]. همان
[3]. مائده:73.
[4]. خطبه فدکیه.
[5]. همان.