از آنجا که بهار طبیعت، فرصتی برای خانه تکانی است، یاد قیامت، انس با قرآن و یاد امام زمان علیه‌السلام نیز، بهترین فرصت برای جلا دادن به دل‌های زنگار زده خواهد بود.
فصل بهار یکی از فصل‌های زیبا و با نشاط سال است که خداوند با قدرت‌نمایی خود، طبیعت را رنگ و روی تازه می‌بخشد. بهاری که با طراوت، زیبایی، خرمی و سرسبزی خود، دل‌انگیزترین حالت را برای انسان به ارمغان می‌آورد.
خانه تکانی دل
به طور معمول انسان با رسیدن بهار، به فکر خانه تکانی و گردگیری از خانه و کاشانه خویش می‌افتد، ولی مهم‌تر از آن، خانه تکانی دل‌های زنگار گرفته است که باید از گرد گناه و غفلت شستشو داده شود.
عوامل جلادهنده دل
یکی از درس‌هایی که از بهار می‌توان گرفت، توجه به دل و غفلت‌زدایی از دل‌هاست. در اینجا به چند عامل تاثیرگذار در جلای دل، اشاره می‌شود.
یک. یادآوری قیامت
یاد قیامت، از مهم‌ترین آموزه‌های تربیتی و انسان‌ساز است، چراکه در برخی نصوص از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، چنین نقل شده است: «اِذا رَأیتُم الرَّبیعَ فَاکثروُا ذَکرَ النُّشوُر»؛[1] «هر گاه فصل بهار را مشاهده می‌کنید، زیاد به یاد قیامت و زنده شدن بعد از مرگ خودتان باشید». انسان هر سال، حکمت خدا را در زنده شدن گیاهان می‌بیند، بنابراین بهار، بهترین نشان از قیامت و زنده شدن مردگان دارد، بر این اساس همانگونه که با آمدن بهار روح تازه‌ای در طبیعت دمیده می‌شود، یادآوری قیامت نیز باعث روشن شدن دل، از غفلت‌ها و دمیده شدن روحیه امید در انسان خواهد بود.[2]
دو. تلاوت و انس با قرآن
خاصیت بهار، تازگی، طراوت و شادابی برای طبیعت است؛ بلکه بهار در جسم و روان انسان، روحی تازه می‌دمد و از آنجا که این بهار با بهار قرآن(رمضان)، مقارن شده است، بهترین فرصت برای بهرمندی از بهار قرآن، برای غبارروبی جان‌هاست. امام محمدباقر علیه‌السلام فرمود: «لِكُلِّ شَيْءٍ رَبِيعٌ وَ رَبِيعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ»؛[3] «هر چيزى بهارى دارد و بهار قرآن، ماه رمضان است».
از سویی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ تَصْدَأُ كَمَا يَصْدَأُ الْحَدِيدُ، قِيلَ فَمَا جِلَاؤُهَا؟ قَالَ: ذِكْرُ اللَّهِ وَ تِلَاوَةُ الْقُرْآن»؛[4] «همانا دل‌ها مانند آهن زنگار می‌گیرد، گفته شد: این زنگار با چه چیزی زدوده می‌شود؟ حضرت فرمود: «یاد خدا و تلاوت قرآن».
سه. یاد امام زمان علیه‌السلام
یاد امام زمان علیه‌السلام، زنگار غفلت‌ها و گناهان را از دل‌ها می‌زداید، زیرا او نیز بهار و خرمی روزگاران است: «السَّلَامُ عَلَى رَبِيعِ الْأَنَامِ وَ نَضْرَةِ الْأَيَّام»؛[5] «سلام بر بهار مردمان و خرمی روزگاران».
امیرالمومنین علیه‌السلام فرمود: «ذکر، برای جلا دادن قلب‌ها است»[6] و بی‌شک، یاد پیامبر و اهل بیت، به خصوص در زمان حاضر، یاد امام زمان علیه‌السلام بهترین ذکرهاست.[7]
بنابراین بهار طبیعت می‌تواند، فرصتی برای خانه تکانی دل نیز باشد.
پی‌نوشت:
[1]. رازی، فخرالدین، تفسیر کبیر(مفاتیح الغیب)، ج17، ص194.
[2]. ابن ابی جمهور، محمدبن زین الدین، عوالی اللئالی، دارسید الشهداء، 1405ق، چاپ اول، ج1، ص279.
[3]. کلینی، محمدبن یعقوب، کافی، دارالکتب الاسلامیه، 1407ق، چاپ چهارم، ج2، ص630.
[4]. ابن ابی جمهور، محمدبن زین الدین، عوالی اللئالی، دارسید الشهداء، 1405ق، چاپ اول، ج1، ص279.
[5]. مجلسی، محمدباقر، زادالمعاد، اعلمی، 1423ق، چاپ اول، ص541.
[6]. تمیمی آمدی، عبدالواحد، تصنیف غررالحکم، دفتر تبلیغات، 1366ش، چاپ اول، ص189.
[7]. عیاشی، محمدبن مسعود، تفسیر عیاشی، المطبعة العلمیة، 1380ق، چاپ اول، ج2، ص211.