وقف زمین و اهتمام به‌صدقات جاری، سنتی نیکو در اسلام است که سابقه‌ای دیرین دارد و در ادیان پیش از اسلام نیز به شکل‌های مختلف وجود داشته است. دزدی زمین، عموماً توسط شاهان و مقامات سیاسی ظالم صورت می‌گرفته است و ارتباطی با آموزه‌های دین راستین ندارد.
وقف زمین‌ها، ساخت اماکنی برای پرستش و نذر هدایای نفیس برای اماکن مذهبی یا افرادی که شأن دینی دارند، اختصاص به دین اسلام ندارد. پیش از اسلام و در دورانی که آیین زرتشت در ایران رایج و مسلط بوده است،[1] حتی پیش از زرتشت و در دوران باستان، وقف و خیرات رایج بوده است. در دوران ایلامی حدود 1200 سال پیش از میلاد، پرستشگاه چغازنبیل ساخته‌شده و کتیبه کشف‌شده در آن خبر از هدایایی برای این مکان می‌دهد.[2] در دوره‌های مختلف تاریخ ایران، بزرگ مالکان و زمین‌داران فراوانی زیسته‌اند که در عمل، بقیه کشاورزان را به بردگی می‌کشیدند و کشاورز تنها کارگری دون‌پایه در زمین دیگران محسوب می‌شد.[3]
برخی افراد که از تاریخ ایران و مناطق دیگر جهان اطلاعی ندارند، ادعا می‌کنند که ورود اسلام به ایران باعث شده که زمین از مردم دزدیده شود و به‌عبارتی‌دیگر، اسلام و مسلمانان با ایجاد وقف و صدقات، زمین و ثروت مردم را از آنان دزدیده‌اند. در پاسخ به این شبهه، چند نکته به نظر می‌رسد:
1. دزدی و باج‌گیری از خصوصیات زورگویان و بسیاری از سلاطین بوده و هست. این مسئله اختصاصی به شاه ظاهراً مسلمان ندارد. شاهان گذشته، زمین‌های مختلفی را بنام خود می‌کردند یا به استانداران و والیان خویش هدیه می‌دادند. در زمان معاصر، یکی از دزدان مشهور، پهلوی اول است. او به تحقیق بزرگ‌ترین زمین‌خوار شناخته‌شده در تاریخ مکتوب کشور است.[4] اگر افراد ضد دین و باستان‌گرا، اندکی در احوالات رضاخان مطالعه کنند، خواهند دانست دزد واقعی کیست و از تهمت‌های بی‌دلیل به اسلام پرهیز خواهند کرد.
2. ساخت بناهایی برای عبادت خداوند از اعمال نیکو و مورد تائید اسلام است. خداوند از مساجد، کلیساها و عبادتگاه‌های ادیان ابراهیمی به‌عنوان مکان ذکر خدا یاد می‌کند و خرابی آن‌ها را خواسته کافران و دشمنان خدا معرفی می‌فرماید.[5]
3. احترام اموال مردم در دین اسلام، بسیار موردتوجه و تأکید است تا جایی که در روایات آمده است که اگر تنها یک سنگ غصبی در ساخت خانه‌ای به‌کاررفته باشد، باید آن را خارج کنند و به صاحبش برگردانند؛ حتی اگر خارج کردن آن‌یک سنگ غصبی، موجب خرابی کل خانه شود.[6]
دین اسلام موجب اشغال عدوانی و غاصبانه زمین مردم نشده است. اموری مانند وقف زمین و املاک، پیش از اسلام نیز رواج داشته است و کار پسندیده‌ای است.
پی‌نوشت:
[1]. دهخدا، ذیل واژه اشوداد.
[2]. ویکی‌پدیا، چغازنبیل: https://b2n.ir/m90891.
[3]. پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، بررسی تحول تاریخی مفهوم دهقان: https://b2n.ir/h10573.
[4]. جمهوری اسلامی، اسناد و ارقامی درباره زمین‌خواری رضاخان: https://b2n.ir/p19135.
[5]. بقره: 251.
[6]. فیض الاسلام، علی‌نقی، نهج‌البلاغه، چاپ اول، انتشارات فقیه، 1368ش، ج6، ص1193.