تعهد بین‌المللی ایران برای مبارزه با مواد مخدر، فراتر از میانگین جهانی و همراه با هزینه‌های غیر قابل جبران بوده است؛ اما با این وجود، سازمان‌های بین‌المللی برای همکاری با ایران یا متعهد نشده و یا از آن شانه خالی کرده‌اند. بی‌شک این تجربه تلخ، می‌تواند رهیافتی باشد که ایران باید در دیگر موضوعات بین‌المللی بدان توجه کند.
جمهوری اسلامی ایران به دلیل جایگاه و فهم متناسب از شرایط جهانی، همیشه در تعامل با جامعه جهانی و نهادهای مرتبط با مجامع بین‌المللی، کارنامه خوبی از خود به یادگار گذاشته است؛ به عنوان نمونه، ایران جزو نخستین کشورهایی است که به سازمان ملل پیوسته و در آن نقش‌آفرینی کرده است. بر اساس اسناد تاریخی، ایران نخستین کشور از میان دولت‌های مسلمان بود که اواسط دی‌ماه ۱۳۰۰ شمسی، به عضویت این سازمان جهانی در آمده است.[1]
اما با وجود پیشگامی ایران در بسیاری از عرصه‌های بین‌المللی، کشورمان همچون بسیاری از کشورهای مستقل دیگر، نتوانسته است منافع خود را با حضور در چنین مجامعی استیفا کند. افزون بر این نقطه مثبت در تاریخ دیپلماسی ایران -که کشورمان در نقطه شروع بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی حضور دارد- فعالیت واقعی در ارگان‌های بین‌المللی و تلاش حداکثری برای تعامل با دیگر کشورها، رویه غالب ایران در صحنه جهانی بوده است. از فعالیت رضایت‌بخش در سازمان بهداشت جهانی، برنامه جهانی غذا، سازمان بین‌المللی دریانوردی، سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو)، آژانس پناهندگان سازمان ملل در ایران، یونسکو و... که میزان مشارکت و حضور مؤثر ایران همیشه مورد تقدیر این مجامع بوده است.[2]
دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد (UNODC) از دیگر نهادهای وابسته به سازمان ملل است که در آن بیش از ۱۵۰ کشور عضویت دارند؛ اما ایران به دلیل اقدامات فزآینده و نقش پررنگ آن در مبارزه با پدیده مواد مخدر، از اعضای کانونی و مهم این نهاد محسوب می‌شود. بر اساس تخمین گزارش جهانی دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد، در سال ۲۰۱۹، جمهوری اسلامی ایران ۹۰ درصد کشفیات تریاک جهان، ۷۲ درصد کشفیات مرفین جهان، و ۲۰ درصد کشفیات هروئین جهان را به خود اختصاص داد. آمار تحسین‌برانگیزی که نتیجه شهادت سه هزار و ۸۱۵ نفر در طول چهل سال و مجروحیت تعداد بیشتری از نیروهای امنیتی بوده و تنها جزو بخشی از هزینه‌های جبران‌ناپذیر جمهوری اسلامی ایران برای مبارزه با پدیده شوم مبارزه با مواد مخدر به شمار می‌آید.[3]
این سهم ویژه تا آنجایی است که کشورمان را شایسته عنوان نمایندگی جامعه جهانی در مبارزه با مواد مخدر می‌کند؛ اما با وجود مزاحمت مستمر و جدی ایران برای کریدورهای جهانی مواد مخدر، جامعه جهانی هیچ‌گاه حاضر به ایفای مسئولیت خود در قبال این اقدامات مؤثر ایران نشده است. آنها به‌خوبی اطلاع دارند که تهران می‌تواند با باز گذاشتن مسیر ترانزیت مواد مخدر، اروپا و غرب را با یک سونامی اعتیاد مواجه کند؛ اما با این وجود، آنها از کمترین همراهی‌های ممکن دریغ کرده‌اند و کشورمان را در این مبارزه پرهزینه، تنها گذاشته‌اند.
بی‌شک این تجربه تلخ، شاهدی است بر اینکه خالی نمودن عرصه دیپلماسی از میدان و دلخوش کردن به تعهدات بین‌المللی همچون «برجام»، یک مسیر انحرافی در تأمین منافع کشور است؛ در جایی که کشورمان به‌صورت نیابتی، به‌تنهایی در حال مبارزه با افیون مخدر است و بااین‌حال از همکاری دیگر کشورها محروم است، چگونه می‌توان به وعده‌های آنان در دست کشیدن ایران از انرژی هسته‌ای امیدوار بود و امضای آنان را ضمانت دانست؟
پی‌نوشت:
[1]. دنیای اقتصاد، https://b2n.ir/y36491.
[2]. تسنیم، https://b2n.ir/b21848.
[3]. دفتر UNODC در جمهوری اسلامی ایران، https://b2n.ir/f45062.