از جمله اموری که در فرهنگ اسلامی به آن اهمیت فراوانی داده شده است، مسئله مشورت می‌باشد. با اینکه رسول اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله متصل به وحی بود و کامل‌ترین انسانها محسوب می‌شد؛ ولی خداوند به ایشان دستور به مشورت می‌دهد و می‌فرماید: «وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْر»؛ (1) «[ای پیامبر] در کارها با ایشان (مردم) مشورت کن!»
پیامبر خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله در جنگ احد شورایی تشکیل داد که بیرون از شهر بجنگند یا در داخل شهر مدینه دفاع کنند؟ نظر رسول اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله و عده‌ای از اصحاب بر سنگربندی در مدینه بود؛ ولی اکثر جوانها به بیرون رفتن از مدینه نظر دادند. اینجا رسول اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله رأی جوانان را بر رأی خود و دیگران مقدم قرار داد و همگی سلاح بر داشتند و برای جنگ به بیرون مدینه رفتند. (2)
رسول اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمایند: «مَا شَقِیَ عَبدُ قَطٍّ بِمَشوِرَۀٍ وَ لاَ سَعِدَ بِاستِبدَادِ رَأیٍ؛ (3) کسی با مشورت بدبخت نشد و هیچ کس با استبداد رای، خوشبخت نگردید.»
در مورد جنگ خندق نیز، وقتی از اصحاب مشورت خواستند و سلمان فارسی نظر بر حفر خندق اطراف مدینه داد، حضرت همان را پسندیدند و عمل کردند. (4)
ضمن اینکه شخصی که مشورت می‌کند، اگر در کاری موفق نشود؛ او را مورد شماتت قرار نمی‌دهند؛ چرا که می‌گویند: بالاخره ما هم در این زمینه بی تقصیر نیستیم؛ چون او از ما هم نظر خواست. چه خوب است مبلغی که فعالیت تبلیغی می‌کند، با تأسی به این سیره، مردم را در کارها و فعالیتهای خویش با مشورت خواهی شریک سازد.
پی‌نوشت‌ها:
(1). آل عمران/ 159.
(2). تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، دارالکتب اسلامیه، تهران، 1374 ش، ج 3، ص 143.
(3). نهج الفصاحه، ترجمه ابوالقاسم پاینده، دنیای دانش، تهران، چاپ چهارم، 1383 ش، ص687.
(4). ارشاد، ترجمه رسولی محلاتی، دار الکتب اسلامیه، تهران، چاپ دوم، ج 1، ص 85.