در جهان نوظهور که کاهش هزینه‌ها یک ضرورت برای جلوگیری از رکود اقتصادی است، ترانزیت به عنوان بستر تأثیرگذار بر ارزش افزوده و سرانه سودآوری کشورها، اهمیتی بی‌سابقه پیدا کرده است، تا جایی که امروزه نقشه ترانزیتی دنیا در زیر ذره‌بین سیاستمداران جهان قرار گرفته و آن‌ها را وادار به جنگ یا شراکت با کشورهای دارای موقعیت ترانزیتی کرده است.
کریدورها نقش مهمی در مهندسی تجارت جهانی و چیدمان میزهای اقتصادی در بازارهای منطقه‌ای دارند. ایجاد وابستگی و همبستگی امنیتی میان کشورهای مختلف و ذی‌نفع در مسیر کریدور از کمترین نتایج ایجاد و توسعه خطوط ترانزیتی است، به ویژه در منطقه خاورمیانه که به صورت طبیعی و سنتی، بزرگ‌ترین قطب انتقال کالا و انرژی بوده است.
جمهوری اسلامی ایران که در چهارراه ترانزیتی جهان قرار دارد، از اهمیت مضاعفی در نقشه مواصلاتی جهان برخوردار است تا جایی که کشورمان هیچ جایگزین مقرون به صرفه و کم‌هزینه‌ای ندارد.
نکته مهم این است که اگر ایران به مسیری آسان و میان‌برد برای قدرت‌های تجاری در منطقه تبدیل شود، سیاست مهار ایران و جدا نمودن آن از جامعه جهانی و وارد کردن شوک‌های اقتصادی و سیاسی به آن، همچون تحریم و تنش‌آفرینی سیاسی تا حدود زیادی خنثی خواهد شد؛ بنابراین ایجاد قدرت بازدارندگی در برابر سیاست‌های خصمانه غرب به علت وجود نعمتی خدادادی همچون موقعیت ژئوپلیتیکی، یک امر ممکن بوده و می‌توان در کنار موشک و تجهیزات نوین دفاعی، از جاده و ریل هم به عنوان یک تضمین جهت حفظ امنیت کشور استفاده برد.
از این روی اشتراک دیدگاه کشورهای همسایه و منطقه در بهره‌وری از موقعیت جغرافیایی و راه‌اندازی شبکه کریدوری، باید به عنوان اهرم ایجاد قدرت نرم، در صدر چشم‌اندازهای اقتصادی کشورمان قرار بگیرد.
مقام معظم رهبری در سال ۱۳۷۹ یعنی بیش از بیست سال قبل بر اهمیت ترانزیت تأکید و با ابلاغ سیاست‌های کلی بخش «حمل‌ونقل» بر سودآوری ملی و استفاده از موقعیت ترانزیتی کشور اشاره کردند. مسئله‌ای که متأسفانه با تأخیر بدان توجه شده و می‌شود گفت، تا قبل از دولت آقای رئیسی در کانون توجه نبوده است.[۱]
این در حالی است که همه اتفاق دارند ترانزیت برای ایران که سرزمین فرصت‌های ترانزیتی است، بیشتر از هر کشور همسایه، منفعت راهبردی خواهد داشت و ایران می‌تواند با استفاده از درآمد سرشار ترانزیت به صورت سریع و فوری، خود را از وابستگی به خام‌فروشی و صادرات ارزان انرژی، نجات دهد.
امروزه رقابت در عرصه ترانزیت به شکل عریان خود را در منطقه نشان داده و تبعات آن حتی به صورت جنگ در منطقه نمود یافته است؛ از جمله سوریه که به علت اصرار بر قرار گرفتن مسیر صادرات انرژی به اروپا با شراکت ایران و عراق، به عنوان موجودی مزاحم برای دور زدن و حذف ایران معرفی و سرانجام برای سرنگونی دولت سوریه برنامه‌ریزی شد.[۲]
در پایان باید گفت، ترانزیت برای اروپا و غربی که به علت افزایش هزینه‌ها و ظهور قدرت‌های نوظهور اقتصادی تحت فشار است، آن‌قدر اهمیت دارد که برای دستیابی به حمل‌ونقل کالا و انرژی با قیمت کمتر، حاضر به درک واقعیت‌های منطقه شوند و آن را نادیده نگیرند؛ از این رو کشورمان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین سهام‌داران باشگاه ترانزیت، باید با نگاه راهبردی، بسیاری از اهداف خود را با آن محقق کند.
پی‌نوشت:
[۱]. پایگاه رهبر معظم انقلاب، https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=29285.
[2]. دیپلماسی ایرانی، B2n.ir/k27707.