پوشیدگی دوامی برای زیبای زن

یکی از علل به نتیجه نرسیدن تلاش های فرهنگی صورت گرفته آن است که به حجاب امری «اصلی و زیر بنایی» نگاه نشده است؛ بلکه امری «رو بنایی» تلقی شده که ناشی از عوامل دیگر است. به عبارت دیگر، حجاب به عنوان یک ارزش دینی نگریسته شده؛ اما توجه نشده است که چه عواملی موجب لطمه زدن به آن است.
پوشیدگی گفتاری در مقابل نامحرم و دوامی برای زیبای زن امّا علل اصلی کم شدن این پوشیدگی در زنها و دختران به سه چیز است:
الف) ضعف ایمان
ب) ضعف حیاء
ج) باورهای نادرست
الف) ضعف ایمان
مراد از ایمان در اینجا؛ صرف عقیده قلبی به خدای متعال نیست؛ بلکه جنبه بازدارندگی آن مورد نظر است، که ناشی از تأثیر ایمان بر دل می باشد و از جمله آنها، ترس از ارتکاب منهیّات الهی است. ضعف ایمان در اینجا، شامل مواردی مثل کاهش خوف از خداست که یکی از نتایج آن، عدم رعایت پوشش کامل در برابر نامحرم می شود.
ب) کم شدن حیا
مراد از حیا؛ شرم و خجالت مثبت و فطری است که از ابتدای کودکی در دختران و زنان وجود دارد و مانع می شود تا در برابر دیگران بدون پوشش ظاهر شوند و کم شدن آن، اثر منفی مستقیمی بر حجاب دارد. این، نشان دهنده اهمیت حیا در حفظ حجاب است.
آنچه بر اهمیت حیا می افزاید، ویژگی هایی است که در آن وجود دارد و موجب ازدیاد تأثیرگذاری آن می گردد. این خصوصیات به قرار زیر است:
1: بازدارندگی حیا طیف وسیعی از جامعه را شامل می شود؛ چون بسیاری از دختران حیای ذاتی خود را از دست نداده اند، حجاب را رعایت می کنند.
2: اثر حیا غیر ارادی است و موجب می شود فرد از کشف حجاب حیا کند، به گونه ای که حتی اگر بخواهد، نمی تواند حجاب خود را بردارد.
بنابراین، «ایمان» و «حیا» دو عامل مهم و اساسی حفظ حجاب هستند و به صورت مستقیم در آن تأثیر دارند، به گونه ای که اگر این دو عامل در فردی وجود نداشته باشند، شخص انگیزه درونی چندانی برای حفظ حجاب نخواهد داشت. در روایتی از امام باقر (علیه السلام) در این‌باره چنین نقل شده است:
«عن أبی جعفر (علیه السلام) قال: إِنَّ طَبَائِعَ  النَّاسِ  كُلَّهَا مُرَكَّبَةٌ عَلَى الشَّهْوَةِ وَ الرَّغْبَةِ وَ الْحِرْصِ وَ الرَّهْبَةِ وَ الْغَضَبِ وَ اللَّذَّةِ إِلَّا أَنَّ فِی النَّاسِ مَنْ زَمَّ هَذِهِ الْخِلَالَ بِالتَّقْوَى وَ الْحَيَاءِ وَ الْأَنَفِ فَإِذَا دَعَتْكَ نَفْسُكَ إِلَى كَبِيرَةٍ مِنَ الْأَمْرِ فَارْمِ بِبَصَرِكَ إِلَى السَّمَاءِ فَإِنْ لَمْ تَخَفْ مَنْ فِيهَا فَانْظُرْ إِلَى مَنْ فِی الْأَرْضِ لَعَلَّكَ أَنْ تَسْتَحْيِيَ مِمَّنْ فِيهَا فَإِنْ كُنْتَ لَا مِمَّنْ فِي السَّمَاءِ تَخَافُ وَ لَا مِمَّنْ فِی الْأَرْضِ تَسْتَحِی فَعُدَّ نَفْسَكَ فِي الْبَهَائِم؛ [1]
امام باقر (علیه السلام) فرمود: طبیعت مردم مرکب است از شهوت، رغبت، حرص، ترس، غضب و لذت؛ ولی در مردم، کسانی هستند که این خصلتها را با تقوا، حیا و أنف مهار می کنند. پس زمانی که نفس تو به گناه کبیره ای دعوتت کرد، به آسمان نگاه کن! پس اگر از کسی که در آسمان است، نترسیدی، به کسی که در زمین است، نگاه کن! شاید از کسانی که در زمین هستند، شرم کنی. پس اگر کسی هستی که از خدا و مردم حیا نمی کنی، خودت را در شمار چهارپایان به حساب آور!».
طبق این روایت شریف، اگر در کسی دو عامل «خوف الهی» و «حیا» وجود نداشته باشد، مثل حیوانات حدود و قوانین را رعایت نخواهد کرد و هر اندازه از ایمان و حیای او کاسته شود، به همان میزان حدود و قوانین را زیر پا خواهد گذاشت.
خلاصه مطلب اینکه: ضعف ایمان و حیا دو ریشه اصلی بدحجابی است که به همراه تمایل به خودنمایی، موجب شده است بسیاری از زنان، علی رغم ترویج رسانه ای حجاب و وجود منع قانونی، هرچه می گذرد، بدحجاب تر شوند.
راه کار مناسب برای عدم ضعف ایمان و حیا:
1: تقویت ایمان و خوف الهی
برای تقویت ایمان و معنویت افراد به صورت کلی، تا اینکه خوف خدا در دل آنها افزایش یابد، موارد زیر راه گشای هدف است:
- تقویت باورهای عقلی نسبت به دین، از راه بیان اعتقادات دینی و پاسخ به شبهات احتمالی در مورد دین.
- تقویت گرایش ها و انگیزه های درونی از طریق تحریک احساسات دینی، مانند انذار نسبت به عذابهای الهی.
- تقویت خوف الهی در خصوص حجاب در زنان با بیان پیامدهای دنیوی و اخروی عدم رعایت آن.
نکته: انگیزه دهی برای حجاب مختص به تقویت خوف الهی نیست؛ بلکه بشارت به نعمتهای الهی یا زیاد کردن محبت خدا و اهل بیت (علیهم السلام) نیز می تواند انگیزه عمل دینی را زیاد کند. مثل اینکه برخی از زنان، با حضور در مجالس اهل بیت (علیهم السلام) یا زیارتگاه ها، متحول می شوند و پوشش خود را بهتر می کنند، گرچه این تأثیرگذاری موقت است و بعد از مدت کوتاهی وضعیت پوشش آنان به حالت سابق باز می گردد، برخلاف خوف الهی که عام تر و ماندگارتر است.
2: حفظ حیا
سمت و سوی راه کارهای حیا با راه کارهای ایمان متفاوت است؛ توضیح مطلب اینکه: تفاوت حیا و ایمان در آن است که ایمان را با مثل تذکر در دل افراد می توان تقویت کرد؛ اما حیا این طور نیست و اگر از بین برود، معمولاً قابل برگشت نیست؛ چون وقتی به اصطلاح روی کسی باز شد و شرم و خجالتش نسبت به انجام کار خلافی از بین رفت، حتی اگر بخواهد، معمولاً نمی تواند خجالت و حیای خود را برگرداند. پس کارایی حیا تا زمانی است که لطمه نخورده و از بین نرفته باشد.
ج) باورهای نادرست
آخرین مورد از ریشه های اصلی بدحجابی، اعتقادات و باورهای نادرستی است که نتیجه آن، کم ارزش شدن ضرورت حجاب یا ارزش شمردن بدحجابی است. در این زمینه موارد زیر می تواند، راه گشا باشد:
1: نقد باورهایی که بی حجابی را ارزش جلوه می دهند، از قبیل اینکه تصور می شود بی حجابی:
- یک نوع کلاس اجتماعی است؛ نشانة روشنفکری و مترقّی بودن است؛ موجب شخصیت پیدا کردن و اعتماد به نفس بالا می شود؛ و یا آزادی است.
2: نقد باورهایی که لزوم حجاب را زیر سؤال می برد، مثل عقاید زیر که با عبارات گوناگون اظهار می شوند:
- کسی که سن و سالی از او گذشته است نیاز به حجاب ندارد.
- محرم بودن عروس به خانوادۀ شوهر.
- وقتی به پاکی چشم طرف شک نداری، نیازی به حجاب نیست.
- آنقدر مشکل در جامعه داریم که نوبت به حجاب نمی رسد: «دنیا را سیل برده، شما فکر چند تار مو هستید؟».
- حجاب عموماً برای زنان بی سواد و اُمُّل، ضعیف و ترسو است.
- با حجاب ها از بی حجاب ها بدترند.
------------------------------------
پی نوشت:
[1]. مستدرك الوسائل، ميرزای نوري، دار الاحیاء التراث العربی، بیروت، ج 11، ص 212 –213.