پلان هایی از عطوفت و مهربانی پیامبراکرم (ص)

بسم الله الرحمن الرحیم
مقدمه:
یکی از ابعاد قرآنی زندگی پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله و سلم) که خداوند متعال نیز به آن تأکید و سفارش داشته، بعد رحمت و مهربانی این پیامبر الهی است. با اندک توجهی در نوع و سبک زندگی پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله و سلم) و تعاملی که با سایرین داشتند و برخوردی که حتی با حیوانات از خود نشان می دادند، متوجه مهرورزی، عطوفت، و مهربانی آن حضرت در برخورد با دیگران می شویم. اصل رحمت آنچنان در زندگی این پیامبر جلیل الشأن موج می زند که تحسین دوست و دشمن را بر می انگیزد. در این نوشتار سعی داریم به گوشه های از اصل مهرورزی و عطوفت در زندگی پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله و سلم) اشاره کنیم.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله)  رنگ خدایی به خود گرفته بود:
«صِبْغَةَ اللَّهِ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً وَ نَحْنُ لَهُ عابِدُونَ؛[بقره/138] رنگ خدايى (بپذيريد! رنگ ايمان و توحيد و اسلام) و چه رنگى از رنگ خدايى بهتر است؟! و ما تنها او را عبادت مى‏ كنيم».
یکی از زیباترین اوصاف و ویژگی های که در تمام قرآن کریم خداوند متعال خود را با آن صفت به بندگان معرفی می نماید، خصوصیت رحمت و مهربانی است غیر از سوره توبه که با بسم الله الرحمن الرحیم شروع نمی شود شاهد هستیم در ابتدای تمام سوره خداوند متعال با این آغاز زیبا چگونه خصوصیت مهرورزی و عطوفت خود را برای بندگان گوش زد می فرماید. «فَقُلْ سَلامٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى‏ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ؛[انعام/54] بگو: درود بر شما، پروردگارتان مِهر و بخشايش را بر خود نوشته- مقرر داشته- است». در روایت نیز سبقت رحمت خدا بر غضبش مورد اشاره قرار گرفته است. «يَا مَنْ سَبَقَتْ رَحْمَتُهُ غَضَبَه‏»[1]  و اینکه در آیه دیگر از قرآن کریم خداوند متعال رحمت خود را به توبه کننده گان این چنین متذکر می شود. «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيم؛[زمر/53] بگو: «اى بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كرده‏ايد! از رحمت خداوند نوميد نشويد كه خدا همه گناهان را مى‏آمرزد، زيرا او بسيار آمرزنده و مهربان است». با توجه خصوصیت بارز و روشن رحمت و مهربانی خداوند در قرآن، شاهد هستیم که خدواند متعال پیامبر خود را با ویژگی مهربانی و مهرورزی به عالمیان معرفی می فرماید: «وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمينَ؛[انبیاء/107] ما تو را جز براى رحمت جهانيان نفرستاديم».  در آیه دیگر خداوند متعال عطوفت و مهرورزی پیامبراکرم(صلی الله علیه و اله) را این چنین متذکر می شود:« فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَليظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُم؛[آعمران/159] به (بركت) رحمت الهى، در برابر آنان [مردم‏] نرم (و مهربان) شدى! و اگر خشن و سنگدل بودى، از اطراف تو، پراكنده مى‏ شدند. پس آنها را ببخش و براى آنها آمرزش بطلب!».

پلان هایی از عطوفت و مهربانی پیامبراکرم(صلی الله علیه و اله) 

1-مهرورزی با کودکان:ر آموزه های اسلامی نماز و ارتباط با خدای متعال از جایگاه خاص و ویژه ای بر خوردار است، تأکید و سفارشی که در منابع اسلامی به نماز و عبادت و بندگی خداوند متعال شده است قابل انکار نیست، جالب اینکه با توجه به اهمیت و ارزشی که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) برای نماز و ارتباط با خدا قائل بودند، اگر در حین نماز متوجه گریه و بی قرار کودکی می شدند قدری نماز را سریع تر می خواندند تا اینکه از کودک دلجویی نمایند، نقل شده است روزی پیامبر از روز های پیشین قدری نماز را سریع تر تمام نمود یاران و اصحاب ایشان علت را جویا شدند و حضرت در جواب فرمودند: «أَمَا سَمِعْتُمْ صُرَاخَ الصَّبِيِّ؛[2] آیا صدای گریه بچه را نمی شنوید».

2-پیامبر و احترام به میت یهودی
نقل شده است روزی پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) نشسته بود، جنازه ی یک شخص یهودی را از جلوی ایشان عبور دادند و حضرت به احترام جنازه بلند شدند، شخصی که این رفتار محترمانه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) برای او تعجب بود گفت: این میت یهودی است، حضرت در جواب آن شخص نقل این چنین مفهومی فرمودند: باشد بلاخره او یک انسان است، من به خاطر انسانیتش بلند شدم، نمی توانم نسبت به انسانیت افراد بی تفاوت باشم،[3] این رفتار انسان دوستانه تنها قطره ای ناچیز از دریایی لطف و مهربانی پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) است. در واقع حضرت علت بعثت خود را رحمت برای انسانها معرفی می‌فرماید: «إِنَّمَا بُعِثْتُ رَحْمَةً؛ رَبِّ اهْدِ أُمَّتِی فَإِنَّهُمْ لَا یعْلَمُون‏[4] همانا من برای رحمت مبعوث شده ام. پروردگارا؛ امت من را هدایت کن که نادانند!»

3-عطوفت و مهرورزی با خانواده و همسران:
در روایتی زیبا و ارزشمند از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) نقل شده است: « أَحْسَنُ النَّاسِ إِيمَاناً أَحْسَنُهُمْ خُلُقاً- وَ أَلْطَفُهُمْ بِأَهْلِهِ وَ أَنَا أَلْطَفُكُمْ بِأَهْلِي‏؛[5] بهترين مردم از نظر ايمان، خوش‏خوى‏ترين و مهربان‏ترين آنها نسبت به خانواده ‏اش مى ‏باشد. و من مهربان‏ترين شما به‏ خانواده ‏ام هستم».

حضرت خوش اخلاقی، مهربانی، و محبت به خانواده را نشانه بهترین ایمان دانسته و خود را با محبت ترین افراد نسبت به خانواده اش معرفی کرده است؛ تا دیگران او را سرمشق قرار دهند، حضرت همچنین کسانی را که خود را ملتزم به بهترین رفتار با خانواده می کنند مفتخر به مجالست با خود در قیامت کرده است[6] «أَقْرَبُكُمْ مِنِّي مَجْلِساً يَوْمَ الْقِيَامَةِ- أَحْسَنُكُمْ خُلُقاً وَ خَيْرُكُمْ  خَيْرُكُمْ لِأَهْلِه‏؛[7] نزديك‏ترين شما به من در روز قيامت، خوش‏خوى‏‌ترين و مهربان‏ترين آنها نسبت به خانواده ‏اش مى‏ باشد. و من مهربان‏ترين شما به خانواده‌‏ام مى‏ باشم».

سخن آخر: اگر کسی به دنبال اقتدا و الگو برای از یک نمونه کامل زندگی الهی و خدای است، بهترین الگو برای ایشان پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) است که خداوند متعال نیز ایشان را بهترین الگو اسوه برای جهانیان معرفی نموده است.

پی نوشت  ها
[1]. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج‏2، ص696.
[2]. الكافی ، ج‏6، ص48، ح4.
[3]. ترجمه طبقات، کاتب واقدی، ج 1، ص 349.
[4]. مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج‏1، ص215.
[5].  صحيفة الإمام الرضا عليه السلام(ترجمه حجازى): ص52.
[6]. سیره رسول خدا با همسران، زهرا عبد اللهی: ص150.
[7]. صحيفة الإمام الرضا عليه السلام(ترجمه حجازى): ص52.